پاکدل: روایت تاریخ معاصر همراه با عبرت فراوان است

در ابتدای نشست پاکدل در پاسخ به این پرسش که تفاوت اجرا در تئاتر شهر و مجموعه تئاتری ایرانشهر چیست گفت: اجرای نمایش در تئاتر شهر و مجموعه ایرانشهر از منظر تماشاگر زیاد فرقی ندارد، کلا مخاطب تئاتر نسبت به جمعیت کشور کم است اما به هر حال تماشاگر انتخابگر است و هر کجا که نمایش خوبی اجرا شود می‌رود و آن را می‌بیند.

 

وی ادامه داد: نمایشی که در تئاتر شهر اجرا می‌شود و با مرکز هنرهای نمایشی قرارداد دارد زیاد به مخاطب فکر نمی‌کند، و برای گروه نمایشی اهمیت ندارد اثرش دیده شود یا نه. اما در مجموعه ایرانشهر به دلیل اهمیت مخاطب و بخش فروش موضوع فرق می‌کند. در اصل در اجرا تفاوتی بین این دو مکان نیست اما در برگشت سرمایه و بعد اقتصادی تفاوت وجود دارد.

 

پاکدل درباره چگونگی انتخاب متن و نگارش نمایشنامه گفت: زمانی که قصد داشتم این متن را بنویسم علاقمند بودم که درباره تاریخ معاصر ایران نمایشنامه‌ای بنویسم. به شخصیت قوام علاقمند بودم چون بسیار دراماتیک بود، اما این مقطع تاریخی من را خیلی جذب کرد برای نگارش نمایشنامه تحقیق کردم و فهمیدم درباره این شخصیت و این دوره تاریخی عبرت بی‌شماری وجود دارد.

 

این کارگردان گفت: جزئیات اثر کلیات آن را می‌سازد بنابراین از لحظه ابتدایی نگارش اولین چیزی که در ذهنم شکل گرفت نام نمایشنامه بود، بعد دیالوگ‌های اول منیر. اسفندماه 88 نوشتن متن را شروع کردم، نگارش وقت‌گیر بود و از من انرژی می‌گرفت.

 

پاکدل درباره دلیل همکاری نکردن با گروه قبلی‌اش گفت: بضاعت بازیگری در کشور ما زیاد نیست و کسانی هم که می‌توانند وقت برای انجام این کار بگذارند اندک هستند. حسن معجونی یکی از این بازیگران  فهیم و متفکر تئاتر است، زمانی که من به ایشان پیشنهاد کار دادم مشغول کارگردانی یک نمایش بود و فرصت حضور در این نمایش را نداشت. بعضی بازیگرها برای نقش‌های این نمایش مناسب نبودند، اما خوشبختانه بازیگرانانتخاب شده 70 درصد با گزینه‌هایی که در نظر داشتم همخوان بودند.

 

عاطفه رضوی بازیگر سه نقش در این نمایش با اشاره به این تجربه گفت: زمانی که آقای پاکدل متن نمایش را می‌نوشت، نمایشنامه را خواندم و از شخصیت منیر خوشم آمد. احساس کردم دوست دارم این نقش را بازی کنم، اما آقای پاکدل گفت منیر خیلی جوان است و با من تفاوت سنی دارد. در طول نوشتن متن من برای اینکه پاکدل را در معذوریت قرار ندهم هیچ وقت پیشنهاد بازی در نقشی را به او ندادم و نگفتم به نقشی علاقه دارم.

 

این بازیگر ادامه داد: زمانی که او به من گفت هر سه نقش را یک نفر بازی کند، من بازیگر این نقش‌ها هستم، مسئله برایم پیچیده شد. صدقانه بگویم اصلا نترسیدم، فکر کردم این تجربه به من حس متفاوتی می‌دهد، شاید بازی در این سه نقش سخت‌تر از کار بعضی بازیگران ما نباشد که همزمان در چند پروژه سینمایی مقابل دوربین می‌روند.

 

رضوی افزود: برای بازی در این سه نقش بسیار مطالعه کردم و متن را چند بار خواندم، باید بگویم که من بازیگر تیپ نیستم و بلد نیستم تیپ بازی کنم، همه عمر تلاش من این بوده که نقش‌ها از درون من بیرون بیایند. یعنی که من آنها را باور کنم و بپذیرم. برای بازی در نقش منیر هم به ناخوداگاهم و دوران جوانی‌ام بازگشتم.

 

بازیگر نمایش "رقص زمین" گفت: تصور می‌کردم که ایفای نقش شخصیت سرور سخت باشد، اما خوشبختانه زودتر از بقیه توانستم به اجرای درستی از آن برسم. این از خوش‌شانسی من است که در دو نمایشی که بازی کردم با مهدی سلطانی همبازی بودم. سلطانی تفکر همراه کارش است، او بازیگر شریفی است.

 

این بازیگر باسابقه سینما با اشاره به کم‌کاری‌اش در سال‌های اخیر گفت: از سال 75 به بعد دیگر فیلمی ندیده‌ام که من را جذب کرده باشد، نقش‌هایی که به من پیشنهاد شد خوب نبودند، البته نقش‌هایی که پیشنهاد نمی‌شد هم خیلی خوب نبودند که حسرت بازی نکردن آنها را داشته باشم. فضای کلی سینما دیگر آن فضایی نیست که من در دهه 60 در آن کارم را شروع کردم. تعریف بازیگری در این دوره چیز دیگری بود.

 

رضوی ادامه داد: من از سینما به تئاتر آمده‌ام اما به این مسئله اعتقاد ندارم که بگویم تئاتری هستم یا سینمایی. خیلی بد است که در هر شغلی جهان‌بینی خود را از دست بدهیم و اهل آن حرفه شویم. خودم را اهل هیچ حرفه‌ای نمی‌دانم.

 

حسین پاکدل با اشاره به سوابق بازیگری عاطفه رضوی گفت: خوش اقبال بودم توانستم 25 سال سابقه بازیگری خانم رضوی در تئاتر به کار بگیرم، انرژی که ایشان برای این نمایش گذاشتند کار ساده‌ای نبوده و برای من مایه مباهات است که چنین سرمایه‌ گران‌قدری در اختیار من قرار گرفته است.

 

در ادامه این نشست گلناز گلشن طراح لباس "حضرت والا" گفت: برای هر طراحی خوش شانسی بزرگی است که با حسین پاکدل همکاری کند، او در کار بسیار حرفه‌ای است. در عین حال که شما را کنترل می‌کند، در انجام کار آزادتان می‌گذارد. زمانی که متن "حضرت والا" را خواندم در نمایش "پرفسور بوبوس" همکاری می‌کردم خواندن این متن برای من جذاب بود و ناخودآگاه به یاد نمایش "شکار روباه" افتادم که در آن همکاری می‌کردم. این که خانم رضوی سه نقش متفاوت بازی می‌کرد جذاب بود، نجابت، شرافت و نگاه حرفه‌ای آقای پاکدل برای من مهم است.

 

ونداد مساح‌زاده آهنگساز این نمایش گفت: وقتی آقای پاکدل متن "حضرت والا" را به من داد آن را تحلیل کردم، احساس کردم نمی‌شود از روی متن به چیزی رسید و باید در تمرین‌‌ها به همه چیز برسیم، من سه بار ارکستر را با فضای مختلف در صحنه چیدم و دیدم با بافت نمایش یکسان نیست، بنابراین آن را عوض کردم. ساز دی جی لی لو را که از سازهای بومی استرالیایی است پیدا کردم و دیدم که با بافت صحنه‌های وهم و خیال همخوانی دارد. با ایده‌هایی که آقای پاکدل داشت قرار شد از ساز کمانچه در کنار این ساز در ئحنه استفاده شود، پاکدل در تمام موارد ذهن من را آزاد گذاشت تا بتوانم هرچه می‌خواهم در صحنه پیاده کنم.

 

پاکدل در ادامه صحبت‌های مساح‌زاده گفت: این که یک تیم حرفه‌ای به صرف دوستی در این تجربه با من شریک شد برایم بسیار با اهمیت است. این دوستان اصلا از دستمزد صحبت نکردند، قابل ستایش است که آنها با این میزان تعهد در این نمایش با من همکاری کردند، خود را موظف می‌دانم به دوستانم حتما دستمزد بدهم اما از رفتار صمیمانه دوستان همکارم در این پروژه شرمنده شدم.

 

ونداد مساح‌زاده در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر درباره موسیقی زنده این نمایش گفت: تئاتر یک هنر زنده است، همه جزئیات مربوط به آن هم باید زنده باشد. من موسیقی را زنده می‌دیدم، نظر آقای پاکدل هم همین بود، اول می‌خواستیم در بخش‌های خیال و وهم‌پردازی از موسیقی پلی بک استفاده کنیم، اما بعد و با پیدا شدن ساز دی جی لی لو ترجیح دادم این بخش‌ها هم با موسیقی زنده انجام شود.

 

حسین پاکدل درباره تئاتر خصوصی گفت: تئاتر خصوصی در دنیا در مکان‌های مخصوص اجرا می‌شود، نهادهایی خاص از این نمایش‌ها حمایت می‌کنند، این نهادها موظف هستند برای هنرمندان تئاتر خصوصی امکان فعالیت به وجود بیاورند، در ایران تئاتر خصوصی به مفهوم واقعی آن وجود ندارد. بسیاری از هنرمندان تئاتر زندگی‌شان از راه تئاتر نمی‌گذرد، در کشور ما تئاتر بدون مسئولیت جریان دارد، تئاتر حرفه‌ای هم در ایران وجود ندارد.

 

وی گفت: راضی شدن یک هنرمند از کاری که می‌کند نسبی است، با توجه به شرایطی که داشتیم چیزی که روی صحنه می‌رود بسیار مطلوب است. البته نمایش به نظر من بی‌ایراد نیست. هر شب تلاش می‌کنیم نمایش به شکل بهتر و کامل‌تری روی صحنه برود.