پرورش قـارچ راهی برای ایجاد اشتغال پایدار در گیلان

به گزارش خبرنگار مهر در رشت، قارچ از محصولات خوش خوراکی است که در سبد غذایی برخی خانواده های ایرانی جایگاه ویژه ای پیدا کرده است.

طی سالهای گذشته به دلیل تغییرات الگوهای غذایی ایرانی ها از غذاهای سنتی به سمت غذاهای جدیدتر، مصرف قارچ رونق بیشتری پیدا کرده و این امر منجر به استقبال روزافزون بسیاری از علاقمندان به پرورش این محصول شده است.

سرانه مصرف قارچ در ایران ناچیز است 

هرچند مصرف قارچ در کشور طی سالهای گذشته رشد داشته است ولی مصرف سرانه 400 گرمی قارچ در ایران در مقابل مصرف سرانه بین سه تا چهار کیلوگرمی کشورهای اروپای رقم بسیار پایینی است.

به هر حال تولید و پرورش قارچ از لحاظ اشتغالزایی نیز حائز اهمیت است چراکه هر یک هکتار مزرعه قارچ 160 نفر نیرو جذب می ‌کند که با گسترش آگاهانه مزارع می ‌توان به تولید ناخالص داخلی کشور اضافه و اشتغال پایداری را نیز در جامعه ایجاد کرد.

توسعه صنعت پرورش قارچهای خوراکی بخصوص نوع "کاه رست" آن، آغاز نگرشی جدید در بکارگیری مواد زائد کشاورزی برای تولید غذای انسان و دام به روش بیوتکنولوژی است.

این امر که منطبق با اهداف توسعه کشاورزی پایدار است می‌ تواند یکی از سریعترین راهها برای تولید غذا و ایجاد اشتغال برای جمعیت روز افزون جهان باشد.

شناسایی ‪ ۳۷‬هزار و ‪ ۵۰۰‬ گونه قارچ در جهان 

تاکنون بیش از ‪ ۳۷‬هزار و ‪ ۵۰۰‬ گونه قارچ در جهان شناسایی شده است که از این تعداد دو هزار گونه به نوعی خوراکی هستند و فقط ‪۲۵‬ گونه از بین آنها به ‌عنوان غذا شناخته ‌شده و از این ‪ ۲۵‬گونه تعداد معدودی به فرم صنعتی تولید می ‌شوند.

قارچهای خوراکی در شمار بزرگترین و ارزشمندترین منابع طبیعی هستند که می‌ توانند در مدت زمان کوتاه از موادی باارزش غذایی کم، موادی با ارزش غذایی بالا تولید کنند.

با محدود شدن زمینهای قابل کشت و عملکرد زمینهای کشاورزی در تولید مواد غذایی بخصوص مواد پروتئینی، قارچهای خوراکی می ‌توانند جایگاه خود را بیابند.

بر اساس مطالعات انجام گرفته از هر هکتار زمین طی یک دوره تولید فقط ‪۷۸‬ کیلوگرم پروتئین حیوانی (گوشت قرمز) و ‪ ۶۷۵‬ کیلوگرم پروتئین آبزیان (ماهی و میگو) به دست می ‌آید، این در حالیکه از هر هکتار زمین با احتساب قابلیت بهره‌ گیری از حجم در پرورش قارچهای خوراکی، ۶۵‬ هزار کیلوگرم پروتئین قارچی در سطح راندمان تولید جهانی و ۱۴‬ تا ‪ ۲۱‬هزار کیلوگرم با راندمان تولید در ایران به ‌دست می آید.

از آنجا که تولید پروتئین اصولا گران تمام می‌ شود با توجه به‌ راندمان تولید و کوتاه بودن دوره کشت قارچهای خوراکی می‌ توان به جنبه بسیار مهم اقتصادی بودن تولید آن اشاره کرد.

تولید قارچ خوراکی در توسعه‌ اقتصادی، ایجاد اشتغال و فرصتهای شغلی موثر است

یک کارشناس کشاورزی در این ارتباط گفت: تولید قارچ خوراکی که محصولی غنی از پروتئین، کلسیم، ویتامین و انواع اسیدهای آمینه ضروری‌ است با استفاده ‌از ضایعات کشاورزی در بسیاری‌ از کشورهای جهان جایگاه ویژه ‌ای در توسعه‌ اقتصادی و ایجاد اشتغال و فرصتهای شغلی دارد.

محمد جعفری افزود: با پیشرفت دانش " بیولوژی و بیوتکنولوژی " اصلاح نژاد، جداسازی و شناسایی گونه ‌های مختلف قارچهای خوراکی در برنامه پژوهش بسیاری از مراکز تحقیقاتی جهان از جمله ایران قرار گرفت و امروزه شاخصه تخصصی در دانش بیوتکنولوژی است.

وی خاطرنشان کرد: از کاربردهای مهم بیوتکنولوژی در بازیافت ضایعات، ایجاد ارزش افزوده در محصولات تجزیه ‌شونده طبیعی و ممانعت از آلودگی محیط زیست است.

این کارشناس کشاورزی گفت: با توجه به‌ اسیدهای آمینه پروتئین قارچهای خوراکی ‌از نظر کیفی، پروتئین آن جایگاهی بین پروتئین حیوانی و گیاهی تلقی ‌می ‌شود و با توجه به قابلیتهای قارچهای خوراکی ‌می‌ توان با تنظیم رشد آنها در محیط کشت، کیفیت آنها را بهبود بخشید.

وی ادامه داد: قارچهای خوراکی علاوه بر پروتئین، منابع ارزشمندی از املاح، ویتامینها، فیبرهای غذایی و موادی با خواص دارویی هستند.

بدین ترتیب هم اکنون دراستان گیلان مراکز بسیار زیادی اقدام به پرورش قارچ می کنند که باید با حمایتهای همه جانبه مسئولان این نوع واحدها بیشترگسترش یابند.

تولید 560 تن قارچ خوراکی در گیلان

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گیلان نیز از تولید 560 تن قارچ خوراکی از ابتدای امسال تاکنون دراستان خبر داد و گفت: ارزش این مقدار قارچ خوراکی دکمه ای 16 میلیارد و 800 میلیون ریال است.

ایرج بنیادی افزود: این مقدار قارچ در شش واحد تولیدی شهرستانهای املش، انزلی، آستارا و ماسال تولید و روانه بازار شده است، این واحد ها بطور میانگین سالیانه بیش از هزار تن قارچ خوراکی تولید می کنند.

وی همچنین شرایط آب و هوایی، رطوبت مناسب و تقاضای مصرف کنندگان را دلیل اصلی تولید این نوع قارچ در گیلان اعلام کرد و اظهارداشت: هم اکنون قیمت هر کیلو قارچ خوراکی دکمه ای بین 25 هزار تا 30 هزار ریال است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گیلان با اشاره به اینکه قارچ دکمه ای، صدفی و طلایی از انواع قارچهای خوراکی است، یادآورشد: این ماده غذایی سرشار ازپروتئین، ضد سرطان و بهترین جایگزین برای گوشت قرمز است و مصرف آن سبب کاهش کلسترول و چربی خون می شود.

خواص قارچ همچنان برای مردم ناشناخته مانده است

از گذشته های نه چندان دور، زمانی که قارچ را فقط از مراتع و جنگلها به صورت فصلی جمع آوری و در بازارهای فروش عرضه می کردند تا به امروز که تولید پرورشی آن در کارگاههای صنعتی گسترش یافته و در تمام سال در اکثر مغازهها و سوپرمارکتها وجود دارد، خواص قارچ همچنان برای مردم ناشناخته مانده است.

در حال حاضر به رغم افزایش تولید بازهم قارچ در سبد غذایی خانوارهای ایرانی سهم ناچیزی دارد و میزان سرانه مصرف آن در کنار توصیه های مکرر کارشناسان علم تغذیه از سرانه جهانی بسیار پایین تر است.

این روزها قارچ فقط جنبه تزئینی آن هم در چند غذای فانتزی پیدا کرده و استفاده مداوم آن در غذاهای سنتی بنا به دلایل متعددی جا نیفتاده است.

این منبع غذایی سرشار از پروتئین، کلسیم، فسفر، ویتامین و اسیدهای آمینه در حال حاضر فدای بهانه های چون گرانی قیمت و عدم تطابق با ذائقه مردم شده در حالیکه با شناساندن و معرفی خواص قارچ علاوه بر آنکه می توان سرانه مصرف را افزایش داد، روشهای تولید ارزان را نیز گسترش بخشید.

بر اساس تحقیقات انجام شده، کسانی که سه بار در هفته قارچ مصرف می کنند به بیماری سرطان معده و کول ون روده مبتلا نمی شوند و وجود قارچ در سبد غذایی افراد، آنها را از ابتلا به بسیاری از بیماریهای خونی و پوستی در امان نگه می دارد.

تولید و پرورش قارچ با حداقل سرمایه گذاری بیشترین اشتغال را در جامعه ایجاد می کند

رئیس جهاد کشاورزی گیلان ضمن اشاره به اهمیت تولید قارچ در استان گفت: تولید این محصول پی آمدهای اقتصادی مثبتی خواهد داشت چرا که استفاده از پس مانده های گیاهی و دامی، استفاده از واحد حجم به جای استفاده از واحد سطح در تولید محصولات کشاورزی، امکان تولید در تمام فصول سال به جای تولید فصلی و نیز پرورش در زمینه های که مناسب برای کشت دیگر محصولات نیستند از مزایای تولید قارچ است.

اردشیر روحی ماسوله با بیان اینکه تولید و پرورش قارچ با سرمایه گذاری کم می توان اشتغالزایی بالا داشت، افزود: با حمایتهای لازم از جوانان و فارغ التحصیلان رشته های کشاورزی و صنایع غذایی گیلان می تواند به عنوان صادرکننده قارچ در ایران مطرح شد.

وی خاطرنشان کرد: پرورش قارچ درایجاد زمینه مشارکت زنان روستایی در امور اقتصادی، ایجاد فرصت شغلی و بهبود معیشت مردم روستا، ایجاد تنوع در تولیدات منطقه، ترویج ایده‌ های نو و انتقال یافته ‌های تازه علمی، تحقیقاتی، تغییر در ذائقه و نوع رژیم غذایی مردم با توجه به توصیه‌ های پزشکی در خانواده موثر است.

رئیس جهاد کشاورزی گیلان ادامه داد: به زنان روستایی باید به عنوان افرادی موثر در اقتصاد خانواده توجه بیشتری شود و با اجرای این قبیل طرحها، روحیه خودباوری و نشاط را در میان این گروه از مردم روستا تقویت کرد.

به هر حال دولتها در کشورهای در حال توسعه، هم یارانه های بسیاری برای تولید گوشت قرمز می دهند و هم با افزایش بیماریها، اعتبارات زیادی سرازیر تولید دارو می کنند، در حالیکه ترویج فرهنگ استفاده از این پروتئین گیاهی و حمایت از تولید کنندگان قارچ می تواند هم در کاهش یارانه های دولتی و هم تولید مواد غذایی سالم مردم نقش داشته باشند.