نگاهي به همايش عرفان ، تجربه ديني و گفت وگوي اديان

 مباحث تجربه ديني كمتر از يك دهه است كه وارد مباحث دين پژوهي ما شده و اغلب با واكنش هايي از سوي سنت گرايان و مومنان روبه رو بوده و اينك نيز با آن تبعات مواجه است. اين مورد نيز مانند اغلب مباحث دين پژوهي جزو مسائل روشنفكري بوده و از سوي ابن افراد نيز به جامعه ما عرضه شده است. متاسفانه مباحث دين پژوهي مانند اغلب مباحث دغدغه جامعه ما نبوده بلكه تراوش هاي ذهني افرادي است كه با اين مباحث تا حدودي آشنا بوده يا اين كه پس از آشنايي با اين مباحث آنها را بومي كرده وسپس وارد جامعه ما كرده اند. اما به راستي جامعه ما، خصوصا جامعه دانشگاهي و فكري تا چه اندازه به اين مباحث نياز و انگيزش و الزام دارند؟

همايش عرفان، تجربه ديني و گفت و گوي اديان كه چند رور پيش برگزار شد تا حدودي سعي داشت جامعه علمي و دانشگاهي ما را نيازمند اين مباحث جلوه دهد. اگر چه دبير همايش بر عدم منابع و ادبيات غني در بحث دين پژوهي تاكيد داشت اما كساني كه به اين همايش دعوت شده بوداند تا چه اندازه با مباحث دين پژوهي آشنا بوده و جزو اولويت هاي فكري، علمي و تحقيقاتيشان بود. مطالعه چند كتاب و آشنا بودن با اين مسائل مشكلي از بر طرف كردن عدم ادبيات غني در مباحث تجربه ديني نمي كند. صرف اين كه ما با ارائه مطالبي مسائلي را مطرح كنيم باز هم هيچ مشكلي را حل نخواهد كرد.

نكته ديگر اين كه در ميان سخنرانان انسجام موضوعي حاكم بود اما سرانجام به يك نتيجه ختم نشد. چرا كه سخنران ها، استادان و محققان لازمه مباحث ديني را متفاوت با نظر ديگري مي دانستند. برخي بر زبان عرفان و عده اي ديگر زبان فلسفه را آغاز كننده اين مسير مي دانستند. اما هر كدام از اين سخنرانان حداقل يك نظر جامع نيز نتوانستند به اين همايش ارائه كنند. متاسفانه از آفت هاي همايش هاي ما اين است كه برخي از اساتيد آن را در حد رفع تكليف قلمداد كرده و فقط به ارائه مطالبي كه از كتاب هاي دين پژوهان خارجي است كپي كرده وآن را به اين همايش ها ارائه مي كنند. اگر به اين عده از سخنرانان اين همايش به صورت موردي نگاه كنيم مي بينيم كه برخي در مسائل فلسفه اسلامي، عرفان اسلامي، ترجمه كتابهاي فلسفي و حتي به صورت موردي نيز در سهروردي و ابن سينا صاحب اثر هستند اما هيچ كدام در زمينه تجربه ديني صاحب اثري نسيتند. اين كه همايش و يا نشريه اي به يك موضوع بپردازد و استادان نيز در آن موضوع مطلبي را ارائه كنند جز دور تسلسل چيزي به ارمغان نخواهد داشت.