به گزارش خبرنگار مهر در کرمان، استان پهناور کرمان عنوان بزرگترین استان کشور با 33 شهرستان را در حالی به خود اختصاص داده است که 32 درصد اراضی این استان را عرصه های بیابانی تشکیل می دهد و بدلیل قرار گرفتن استان بخصوص در مناطق شمالی و شرقی در حاشیه کویرهای بزرگ فلات مرکزی ایران استان به عنوان یکی از مناطق خشک و کم آب کشور محسوب می شود.
با وجود کم آبی شدید در استان، کرمانی ها با استفاده از روشهای سنتی و کهنی همچون حفر قنات این استان را به انباری از محصولات مختلف کشاورزی تبدیل کرده اند و در نهایت شگفتی تنها در زمینه صادرات محصول پسته سالیانه 1.5 میلیارد دلار ارزآوری برای کشور ایجاد می کنند و این درحالی است که استان در زمینه تولید خرما، مرکبات و محصولات سیفی نیز نقش تعیین کننده ای در کشور دارد با این وجود طی سالهای گذشته این روند هر روز کم رنگ تر شده و چهره دیگری به خود می گیرد.
آغاز خشکسالیهای کرمان که از 13 سال پیش شروع شد و تاکنون نیز ادامه یافت آغازی بر چهره دیگر طبیعت خشک منطقه بود و هم اکنون پس از سالها موج های 13 ساله خشکسالی در کرمان پدیده ای را در استان ایجاد کرده است که کارشناسان از آن بعنوان سونامی خاموش استان کرمان یاد می کنند.
عکس هوایی از مزارع کشاورزی کرمان
هر چند که در ماههای انتهی سال جاری شاهد بروز بارندگی هایی در کرمان بودیم اما این بارندگی های محدود که تنها طی چند هفته ایجاد شد نمی تواند اثرات مخرب این پدیده طی سیزده سال را جبران کند.
ادامه خشکسالی در کرمان/ میلیاردها مترمکعب آب در بیابانها هدر می رود
پیش از شروع بارندگیهای دو ماه اخیر کرمان، میزان بارش در این استان در مقایسه با سال گذشته که خود یکی از خشکترین سالهای کرمان بود 90 درصد کاهش را نشان می داد اما تنها طی دو هفته بارندگی در این استان میزان بارندگی تا 70 درصد سال گذشته افزایش یافت که این نوع بارش آن هم در زمان محدود نه تنها نتوانست مشکلات کمبود آب کرمان را کاهش دهد بلکه موجب بروز سیلاب های گسترده در جنوب و شرق کرمان شد.
هرچند که مردم این مناطق به بروز سیلاب شدید در زمستان و خشکسالی شدید و حتی کمبود آب آشامیدنی در تابستان خو گرفته اند اما این امر نشان دهنده این است که علیرغم توجه دولت به بحث آبخیزداری، استان همچنان در این زمینه با مشکلات فراوانی مواجه است و هر ساله میلیاردها مترمکعب آب در بیابانها رها می شود.
عکس هوایی از خشکسالی در کرمان
خشکسالیهای گسترده و از سوی دیگر برداشتهای غیراصولی و بی برنامه طی سالهای گذشته از منابع آبی موجب بروز مشکلات فراوانی در بخش کشاورزی شده است و درنهایت علاوه بر این بخش خشکسالی دامن بخشهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان را نیز در برگرفته است و هر روز نیز بر ابعاد این پدیده افزوده می شود.
بدون شک در استان کرمان که به دلیل شرایط خاص شغل اصلی مردم بخصوص در روستاها و شهرستانها دامداری و کشاورزی محسوب می شود این پدیده مشکلات مختلفی را ایجاد کرده است و نباید بروز بارندگیهای محدود چند روز گذشته را دلیلی بر پایان خشکسالی در کرمان دانست.
655 روستا با تانکر آبرسانی می شود / منابع آب روستاها در حال خشک شدن
تنها در بخش تامین آب شرب روستاهای بالای 20 خانوار استان کرمان هم اکنون 655 روستای استان با کمبود آب مواجه هستند و به دلیل عدم وجود آب لوله کشی سالم آبرسانی به این مناطق با تانکر صورت می گیرد بعنوان مثال روستای ده بالا که در حاشیه شهر کرمان قرار دارد به دلیل خشکسالی شاهد آبرسانی با تانکر است.
این درحالیست که تنها طی سال جاری 42 چاه آب روستایی استان کرمان با کمبود شدید آب مواجه شده یا از چرخه خارج شده اند.
خشکسالی در کرمان
موسی بختیاری نسب در این خصوص با اشاره به ادامه خشکسالی در روستاهای استان گفت: در مجموع روستاهای مسکونی استان کرمان در سال گذشته آبرسانی به هزار و 72 روستا با 42 هزار و 500 نفر جمعیت با تانکر صورت گرفته است.
در حالی تهیه آب شرب مردم این روستاها با جمعیت چشمگیر با تانکر صورت می گیرد که عملا هیچ آبی برای کشاورزی و یا دامداری حتی در ابعاد محدود در این مناطق وجود ندارد.
خشکسالی روستاها را خالی از سکنه کرد / مهاجرت روستائیان به شهر
این مسئله در دراز مدت موجب خالی شدن برخی از این روستاها از سکنه شده است و این اولین گام مخرب در اجتماعهای روستایی کرمان بوده است و در نهایت نیز به مهاجرتهای گسترده به شهرها تبدیل شده است.
هم اکنون جمعیت برخی از شهرهای کرمان نسبت به چند سال گذشته شاهد رشد جهشی بوده است.
رشد چشمگیر حاشیه نشینان کرمان
اکثر این بار جمعیتی نیز در نهایت به حاشیه شهرهای بزرگی همچون کرمان تحمیل شده است بطوریکه به گفته شهردار کرمان تنها طی سه سال گذشته جمعیت کرمان در حاشیه شهر تا 150 هزار نفر افزایش داشته است.
خشکسالی در کرمان
این مسئله موجب بروز مشکلات فراوانی در زمینه های اقتصادی و مختل شدن چرخه تولید مواد غذایی از روستا به شهر از یک سو و از بعد دیگر بروز مشکلات فرهنگی و اجتماعی گسترده شده است.
جیره بندی آب شهرها در تابستان
این درحالی است که طی تابستان سال جاری برخی از شهرهای استان کرمان که به پر آبی نیز شهرت دارند ماهها شاهد جیره بندی آب شرب بودند که در این زمینه می توان به شهر رابر اشاره کرد.
خشکسالی در تابستان سال جاری موجب شد که قریب دو ماه آب در این شهر سهمیه بندی شود و تنها در طول روز دو ساعت مردم از نعمت آب برخوردار باشند که در نهایت با اتمام تابستان و همچنین جایگزینی منابع جدید آبی این مشکل تا حدودی برطرف شده است، نمونه دیگر این پدیده در شهرهای بزرگ کرمان قطع آب یک هفته ای قلعه گنج در جنوب کرمان و آب رسانی به این شهر که مرکز شهرستان قلعه گنج محسوب می شود با تانکر آب بود.
بارندگیهای اخیر کم آبی 13 ساله را جبران نکرد / دشتهای کرمان در حال خشک شدن
هرچند که بارندگی های روزهای گذشته موجب خوشحالی مردم کرمان شده است اما نباید از نظرها دور کرد که خشکسالی 13 ساله آب برخی از دشتهای کرمان را به شدت کاهش داده است بطوریکه در برخی مناطق سطح آب چندین متر کاهش یافته و این روند همچنان ادامه دارد که می توان به دشت کرمان، رفسنجان، انار و زرند که سالانه در آنها بالغ بر 1.2 میلیارد دلار محصول کشاورزی تولید می شود را اشاره کرد.
خشکسالی به حدی افزایش یافته است که کشاورزان در بسیاری از مناطق به صورت خود جوش طی زمستان گذشته برای ماهها موتورپمپهای کشاورزی را خاموش کردند.
دشتها کرمان در اوج خشکسالی
هر چند که یکی از مهمترین زمینه های هدر رفت آب در کرمان کشاورزی سنتی استان معرفی شده است اما از سوی دیگر همچنان ارائه تسهیلات به کشاورزان برای مکانیزه کردن آبیاری با کندی پیش می رود.
در استان کرمان بیش از 95 درصد آب در بخش کشاورزی استفاده می شود که متاسفانه 70 درصد آب در همین بخش هدر می رود و تنها 5 درصد باقیمانده در بخشهای شرب و صنعت استفاده می شود.
لزوم تغییر الگوی کشت در کرمان
استاندار کرمان در این بخش بارها بر ارائه تسهیلات به کشاورزان و لزوم تغییر آبیاری سنتی به مکانیزه تاکید کرده است.
اسماعیل نجار در ابتدای ورود خود به استان کرمان اصلی ترین مشکل و خواسته مردم کرمان را تامین آب دانست و قول داد در این زمینه تلاش خود را بکار خواهد گرفت.
وی که بر اجرای طرحهای ملی انتقال آب به کرمان تاکید دارد اما یکی از راههای آسان تامین آب کرمان را مصرف بهینه از منابع موجود می داند و حتی بر تغییر الگوی کشت در کرمان تاکید دارد.
خشکسالی زمین های کشاورزی کرمان
وی با اشاره به هزینه و زمان بر بودن طرحهای انتقال آب، خواستار برنامه ریزی صحیح برای مصرف آب در بخش کشاورزی بخصوص جلوگیری از تبخیر و هدر رفت آب است.
این درحالی است که مدیر منابع طبیعی کرمان نیز بر اجرایی شدن طرحهای آبخیز داری در کرمان تاکید دارد.
لزوم اجرای طرحهای آبخیزداری
محمد علی اسدی در این خصوص در گفتگو با خبرنگار مهر در کرمان از هدر رفت میلیاردها متر مکعب آب و نزولات آسمانی در کرمان خبر داد و گفت: این آبها در نهایت در بیابانها هدر می رود.
این مسئول افزود: دولت طی دوره نهم و دهم فعالیت هزینه های قابل توجهی را در این بخش کرده است و اعتبارات چشمگیری اختصاص یافته است.
وی گفت: با این وجود تلاش در این زمینه باید ادامه یابد زیرا باید از این آبها نهایت استفاده برای پیشرفت و توسعه استان شود.
اسدی ادامه داد: هم اکنون بدلیل بارندگیهای اخیر اکثر سازه های آبخیزداری کرمان در شمال و جنوب آبگیری شده است.
از سوی دیگر مدیر آب منطقه ای کرمان از ادامه خشکسالی در استان کرمان خبر می دهد.
برداشت منفی از آبهای زیرزمینی کرمان
سید محسن ثمره هاشمی در گفتگو با مهر به ادامه برداشت منفی از منابع آب زیر زمینی کرمان اشاره کرد.
وی با اشاره به نزولات آسمانی در کرمان گفت: باید با ساخت سدهای متعدد از این منابع نهایت استفاده را کرد که طی سالهای گذشته نیز شاهد ساخت سدهای بزرگی همچون سد نساء در بم هستیم.
ثمره هاشمی افزود: اما در حالیکه آبهای سطحی در استان هدر می روند فشار مصرف بر منابع زیر سطحی متمرکز شده است و همین مشکل برداشت 1.1 میلیارد مترمکعبی آب سالیانه از این آبها را ادامه داده است.
عرصه های منابع طبیعی کرمان خالی از گیاه
وی خاطرنشان کرد: این برداشت درنهایت منجر به تخریب منابع طبیعی آب و عدم تجدید پذیری این منابع می شود زیرا با برداشت بیشتر آب این منابع زیر زمینی دچار تخریب می شوند و پدیده فرو نشست دشتها را موجب می شود.
این مسئول نیز با اشاره به اینکه سطح آبهای زیر زمینی کاهش یافته است ادامه داد: دشتهای استان با کم آبی ناشی از 13 سال خشکسالی مواجه هستند و در صورت بروز تر آبی و بارشهای متوالی و گسترده سالها طول خواهد کشید تا این منابع بار دیگر تشدید شوند و به حالت عادی خود در استان کویری کرمان برگردند.
وی ادامه داد: در چنین شرایط تنها مصرف بهینه آب، صرفه جویی و مدیریت منابع موجود می تواند مشکلات را رفع کند.
ثمره هاشمی با اشاره به هدر رفت 70 درصدی آب در کرمان گفت: این آب در بخش کشاورزی که پر مصرف ترین بخش کرمان است هدر می رود که باید در این خصوص به صورت جدی چاره اندیشی شود.
نظر شما