آغاز دوران جدید زمین لرزه‌های مهیب دنیا/ افزایش زلزله‌های غیرطبیعی بزرگ

به گزارش خبرگزاری مهر، سونامی مرگبار سال 2004 در اندونزی که آمار مرگ و میر ناشی از آن به 250 هزار نفر رسید، در نتیجه وقوع اولین زمین لرزه ای 9 ریشتری بود که از سال 1967 به بعد رخ داد. وقوع زمین لرزه های کوچکتر اما مخرب در شیلی، هائیتی، نیوزیلند و در نهایت زمین لرزه 9 ریشتری اخیر ژاپن منجر به ایجاد این تفکر در میان دانشمندان شده است که آیا تعداد زمین لرزه های بزرگ رو به افزایش گذاشته است؟

زمین لرزه در نتیجه آزادسازی ناگهانی فشارهای ارتعاشی است که با وارد آمدن فشار و سائیده شدن صفحه های پوسته زمین طی سالها ذخیره شده است. بزرگترین زمین لرزه ای که تا به حال به ثبت رسیده است، زمین لرزه 9.5 ریشتری شیلی بود که در سال 1960 رخ داد و توانست رکورد فشارهای ارتعاشی که از سال 1900 تا آن سال از زمین آزاد شده بود را بشکند زیرا انرژی این زمین لرزه یک چهارم انرژی بود که از سال 1900 تا آن زمان از زمین آزاد شده بود. زمین لرزه ژاپن نیز در عرض کمتر از چند دقیقه یک بیستم این انرژی را به خود اختصاص داد.

به گفته "ریچارد استر" از موسسه معدن و تکنولوژی در نیومکزیکو و رئیس انجمن لرزه شناسی آمریکا، زمین لرزه اندونزی توجه همگان را نسبت به زمین لرزه های مهیب برانگیخت. زمین لرزه های شیلی و ژاپن در کنار زمین لرزه 9.2 ریشتری سال 1964 در آلاسکا نیز سونامی های مهلکی را به وجود آوردند.

وی معتقد است پس از فرو نشستن زمین لرزه های بزرگ در دهه 1980 و 1990، شاید اکنون انسانها دوباره در میانه عصر جدیدی از زمین لرزه های بزرگ قرار گرفته باشند. اطلاعات به ثبت رسیده از قرون پیشین دوره هایی را آشکار می کنند که در این دوره ها تعداد غیرطبیعی از زمین لرزه های مهیب رخ داده اند، زمین لرزه هایی که شدت آنها از 8 ریشتر بالاتر بوده است. برای مثال داده های جهانی لرزه نگاری نشاندهنده افزایش قابل توجه وقوع زمین لرزه های بزرگ از سال 1950 تا سال 1967 هستند.

اما دوره های آرامتری نیز وجود دارند که طی آنها تعداد کمتری زمین لرزه رخ داده است و تنها با در اختیار داشتن 100 سال اطلاعات درباره زمین لرزه، دانشمندان چندان از مفهوم این دوره های زمین لرزه و یا اینکه این دوره ها اصلا مفهومی دارند یا نه، اطمینانی ندارند.

حتی اگر خوشه ای بودن زمین لرزه های مهیب پدیده ای طبیعی باشد، دانشمندان هیچ اطلاعی ندارند که چه شدتی از یک زمین لرزه می تواند منجر به تحریک و خلق زمین لرزه بزرگ دیگری در نقاط مختلف جهان شود. زمین لرزه ها به این شهرت دارند که پس لرزه های کوچکتری را از خود به وجود می آورند که این پس لرزه ها می توانند در فواصل بسیار دورتری از مرکز زمین لرزه رخ دهند، مانند ژاپن که پس لرزه های آن در نبراسکا نیز احساس شد.

اما "اندرو مایکل" زمین شناسی از مرکز مطالعات زمین شناسی "منلو" در کالیفرنیا الگوی وقوع زمین لرزه های بزرگ را بدون در نظر گرفتن پس لرزه های آنها مورد مطالعه قرار داده و به این نتیجه رسید که الگوی این زمین لرزه ها کاملا تصادفی هستند و می توان خوشه های زمین لرزه های بزرگ را به سادگی در قالب آماری توضیح داد از این رو به اعتقاد وی نمی توان از این خوشه های زمین لرزه و پس لرزه های آنها برای پیش بینی زمین لرزه های آینده و توضیح نحوه وقوع دسته ای از زمین لرزه های بزرگ استفاده کرد.

محققان دانشگاه تگزاس و مرکز مطالعات زمین شناسی آمریکا شواهد بیشتری را علیه تاثیر وقوع خوشه ای زمین لرزه ها ارائه کرده اند به اعتقاد آنها زمین لرزه های بزرگ عامل شکل گیری زمین لرزه های بزرگ دیگر در مقیاس جهانی نیستند.

"استر" معتقد است نادر بودن وقوع زمین لرزه های بزرگ به این معنی است که سئوال درباره ارتباط احتمالی میان زمین لرزه های بزرگ سئوالی بی پاسخ است، زیرا زمین لرزه های 7 ریشتری تنها در حدود 15 بار در سال رخ می دهند و زمین لرزه های 9 ریشتری چند بار در یک قرن.

مایکل نیز معتقد است تا زمانی که دانشمندان اطلاعات بیشتری درباره میزان وقوع زمین لرزه های بزرگ به دست نیاورده اند، با وجود اینکه نباید نسبت به این پدیده طبیعی بی توجهی کرد، اما در عین حال نباید چندان نیز نگران بود. رگبار جدید زمین لرزه های بزرگ شاید نشانه ای برای وقوع زمین لرزه های بیشتر به شمار نروند، اما استر می گوید آسیب پذیرتر شدن انسانها در برابر تاثیراتی که زمین لرزه ها از خود به جا می گذارند، امری غیرقابل انکار است.

بر اساس گزارش ای بی سی، استر می افزاید بسیاری از شهرهای بزرگ و در حال توسعه جهان خود را برای وقوع زمین لرزه های بزرگ آماده نکرده اند در عین حال جوامع ساحلی نیز در حال توسعه بوده و به شدت در معرض تهدید سونامی های عظیم قرار دارند، این به آن معنی است که امروز انسانهای زیادی در مناطق پرخطر جهان زندگی می کنند.