شیوع آزار عاطفی کودکان/ مادران کارمند؛ کودک آزاران پنهان!

به گزارش خبرنگار مهر، اخبار حوادث را که که مرور کنیم پر از حوادث کوچک و بزرگی است که قربانیان کوچکی دارد. تجاوزهای زنجیره ای، دزدی، گروگانگیری، معلمانی که ضربه خط کششان می توان دانش آموزی را برای همیشه خاموش کند. اما داستان آزار کودکان به همین جا ختم نمی شود.

محمد طاهری روانشناس کودک اعتقاد دارد، کودک آزاری عاطفی شایع تر از کودک آزاری جسمی در کشور است و کودک آزاری جسمی یا بدنی به دلیل این که نمود بیشتری دارد و از طریق رسانه ها مطرح می شود، شایع تر به نظر برسد، اما واقعیت این است که رایج ترین نوع کودک آزاری در جامعه ما، کودک آزاری عاطفی یا روانی است که متأسفانه به دلیل پنهان بودن کمتر مورد توجه قرار می گیرد و اثرات جبران ناپذیری بر روی کودکان دارد.

او با اشاره به نشانه های کودک آزاری عاطفی می گوید: کودکانی که مورد بی مهری عاطفی قرارمی گیرند ممکن است گوشه گیر و منزوی شده و نخواهد با هم سن و سالانشان دوستی کنند.

رفتار توجه طلبانه و یا پرخاشگرانه، کج خلقی و قشقرق های شدید که متناسب با سن و سال کودک نیست، پسرفت در جایی که انتظار می رود کودک مثل کودک رشد کرده ای رفتار کند، فرار کردن یا مخفی شدن از دیگران، عملکرد ضعیف تحصیلی یا ناتوانی در انجام تکالیف در مهد، از دست دادن اعتماد به نفس و عزت نفس پایین در اثر این موضوع و... از جمله نشانه هایی است که کودکانی که مورد بی مهری عاطفی قرار می گیرند از خود بروز می دهند.

فقر فرهنگی و اقتصادی عامل مهم آزار فرزندان

او معتقد است: مهمترین عواملی که در جلوگیری از کودک آزاری باید به آن توجه شود، آشنایی خانواده ها و آگاهی دادن و آموزش به آنها در مورد حقوق کودکان است. متأسفانه بیشتر اتفاقات، کودک آزاری به دلیل ناآگاهی والدین و مراقبان کودک اتفاق می افتد و آموزش های بسیار ساده و ابتدایی می تواند از وقوع بسیاری از مشکلات جلوگیری به عمل آورد؛ ضمن این که خود کودکان نیز باید به حقوق خود آشنا شوند.

طاهری فقر فرهنگی را به اندازه فقر اقتصادی در کودک آزاری دخیل می داند و می گوید: مسئله کودک آزاری در بین افراد تحصیلکرده و با بضاعت مالی خوب هم دیده می‌شود. متاسفانه در فرهنگ ما این موضوع که کودکان تا تنبیه بدنی نشوند، بزرگ نمی‌شوند، وجود دارد، بنابراین فرهنگ خشونت در جامعه ما نهادینه شده است، در حالی که تداوم این خشونت‌ها می‌تواند به ترس، اضطراب و پرخاشگری در کودک، پنهان کاری، شب ادراری،عدم اعتماد به نفس و عدم قدرت ارتباط با دیگران شود، به طوری که اکثر کودکان و نوجوانان بزهکار از خشونت‌های خانگی رنج برده‌اند.

این روانشناس کوک یادآور می شود: باید توجه داشت که کودک آزاری با تنبیه متفاوت است. با تنبیه به کودک می‌فهمانند که باید رفتار خود را اصلاح کند، اما متاسفانه به علت عدم آگاهی و همچنین نقض قانونی بسیاری از پدران و مادران به بهانه تنبیه کودکان خود را در معرض هر گونه آسیب روحی و روانی قرار می‌دهند.

آمارها چه می گویند

داستان شکنجه وکودکان همیشه تلخ است اما یکی از غم انگیز ترین شکنجه ها آزار کودکی 35 روزه بود که در بیمارستانی در گیلان در گذشت. در دست و پای این نوزاد پسر که پیمان نام داشت آثار سوختگی دیده می شد و دچار ضربه مغزی شده بود. این نوزاد والدینی 17 و 19 ساله داشت. در بین موارد کودک آزاری که در ایران به ثبت رسیده، این مورد، خردسال ترین کودکی است که مورد اعمال خشونت بار والدینش قرار گرفته است.

آمار رسمی این کودک آزاری ها کمتر اعلام می شود، اما در آخرین آماری که در این زمینه منتشر شده آمده است: 66 درصد کودک آزاری ها از سوی مردان اعمال می شود و دختران بیش از پسران در معرض کودک آزاری قرار می گیرند. همچنین 25 درصد کودک آزاری ها در خانواده های طلاق اتفاق می افتد. این در حالی است که آمارها نشان می دهد 50 درصد والدین ایرانی معتقدند تنبیه برای کودک لازم است و 40 درصد والدین نیز به تنبیه بدنی گرایش دارند.

بررسی ها در خصوص روابط میان خانواده و فرزندان نشان می دهد، در مقابل یک مورد کودک آزاری که فاش می شود، حداقل 20 مورد دیگر پنهان می ماند. تحقیقات نشان می دهد بیش از 90 درصد کودک آزاری ها در محیط خانه اتفاق می افتد و این در حالی است که پدران با 5/48 درصد، بالاترین و پس از آن مادران با 8/23 درصد در ردیف بعدی عوامل کودک آزاری جسمانی در خانواده های کودک آزار قرار دارند.

مدرسه محلی برای آزارهای روحی و جسمی

ناهید رستمی جامعه شناس از مدارس به عنوان یکی از محیط هایی که می تواند مکانی برای کودک آزاری باشد نام می برد و می گوید: مدرسه، جایی است که کودک زمان بسیار زیادی از عمر خود را در آن می گذارند. بنابراین مشکلاتی که در مدرسه برای دانش آموزان ایجاد می شود، مانند انتظار بیش از حد، ندیدن تفاوتها، اضطراب، ترس ناشی از رقابتهای شدید، تبعیض، تنبیه بدنی، تحقیر، توهین و... سبب آزارهای جسمی و روانی کودکان می شود.

بنا به آمار انجمن حمایت از حقوق کودکان، 6/3 درصد از کودک آزاریها در سال 84 توسط مدیران و معلمان بوده است.
او بزرگترین عامل وقوع کودک آزاری را ضعف در باورهای دینی کودک آزاران می داند و می گوید: کسی که معتقد به مکافات عمل در دنیا و عالم آخرت باشد، هیچگاه به خود جرات ظلم کردن به کودکان بی پناه را نمی دهد؛ چرا که بر اساس حدیثی نبوی، خداوند متعال می فرمایند: «اشتد غضبی علی من ظلم احدا لا یجد ناصرا غیری ؛ خشم من بر ظلم کننده به کسی که هیچ پناهی غیر از من ندارد، شعله ور است».

مادران کارمند کودک آزاران پنهان

رستمی مادران کارمند را نیز کودک آزارانی می داند که سبب کمبودهای عاطفی کودکانشان می شوند او می گوید: متاسفانه برخی از مادران پیش از این که به فکر رسیدگی به مشکلات و نیازهای تربیتی کودک باشند، به فکر پر کردن جیب خود برای رفاه بیشتراند. برخی مادران پیش از این که خود را مادر بدانند، خود را کارگر سرمایه داران می دانند. کودکی که در روز فقط چند ساعت در کنار مادری خسته وبی حوصله، که وظایف گوناگون خانه اش عقب افتاده است به سر می برد، بسیار مورد غفلت، بی توجهی، کمبود عاطفی، انحرافات اخلاقی، قرار گرفته و گاه مورد آزار مادر بیح وصله و پر مشغله قرار می گیرد، که اغلب چنین کودکانی، غالب ساعتهای عمر خود را زیرنظر مربیان مهد کودکی که مشخص نیست تا چه اندازه احساسات و نیازهای کودک را درک می کنند، می گذرانند و کمتر طعم محبتهای مادرانه را احساس می کنند.

اواعتیاد والدین را نیز یکی از عوامل کودک آزاری می داند و می گوید: به دلیل خصوصیاتی که اعتیاد دراین والدین ایجاد می کند، مانند پرخاشگری، بی مسئولیتی، کاهش عاطفه و... سبب می شود تا کودکان مورد آزار، بیشتر مورد سوء استفاده قرار گیرند. وجود بیش از 2 میلیون معتاد در کشوری که 60 درصد از 95 درصد آنها، پدر خانواده هستند، منجر شده تا اغلب آنها به دلیل مصرف مواد مخدر، تعادل روانی خود را از دست داده و زن و فرزندان خود را مورد آزار واذیت و انواع خشونتهای خانوادگی قرار دهند.

رستمی اضافه می کند: بیشتر پرونده های کودک آزاری در ایران در مورد کودکانی تشکیل شده که والدین معتاد داشته اند. اعتیاد، به ویژه در خانوادههای فقیر، تواناییهای تربیتی والدین را ساقط کرده و آنها را در شرایطی قرار می دهد، که همواره به خود زحمت فکر در عمق اعمال خویش را نمی دهند و آسانترین و سریعترین راه را برای سرکوب فرزند در پیش می گیرند. آنها به دلیل نیاز مالی مرتکب سوء استفاده از کودک در اموری؛ چون فحشاء، تکدی گری، نقل و انتقال مواد مخدر میشوند. در حداقل موارد نیز کودک را مجبور به کارهای سخت می کنند.

سابقه طولانی در جهان

کودک آزاری پدیده جدیدی نیست و سابقه طولانی در جهان دارد. در رم کشتن فرزند حق قانونی والدین بوده است واعراب نیز قبل از روی آوردن به دین اسلام دختران خود را زنده به گور می کردند و فروش دختران در چین قدیم رایج بود. در ایران نیز کودک آزاری ها از دوره صفویه آغاز و تا اواخر دوره قاجار ادامه داشت. این موارد در حالی روی می دهد  که عدم آزار کودکان و رعایت حقوق بچه ها در کلیه ادیان الهی و ارشادات مصلحان بشری مورد تأکید بوده است تا جایی که در اسلام تأکید شده که فرزند بر پدر حقوقی دارد که پدر باید آنها را تأمین کند.

هنوزهم فریادهای فاطمه یازده ساله هنگامی که زنده زنده در آتش می سوخت را می توان شنید. عروسک نیم سوخته او همچنان گوشه اتاق است. صدای هانیه ها در شهر می پیچد وقتی که خوب به نوای این شهر گوش کنی. فضای شهر پراز فریاد شکنجه کودکانی است که داغ خورده اند و تن شان زیر مشت و لگدها سیاه شده است. خاطره کودکی هایشان درد است و شکنجه هایی که می تواند مردی تنومند را از پای دربیاورد. خاطره هایی که می تواند نسلی را بیمار کند.