ماهيت دعا از ديدگاه معنويت گراي هندي

ماهيت دعا چيست؟ با وجودي تفاوت بافت فرهنگي دركشورهاي مختلف، بسياري از دعاها در ميان انسانها يكسان است. انسان در برخي از دعاها همواره از خداوند چيزي مادي يا معنوي طلب مي كند. در حقيقت خداوند آنقدر بخشنده و مهربان است كه پيش از مطرح شدن تقاضا و بيش از حد تقاضا به بندگان خود اعطا كرده است. خداوند خواسته هاي حقيقي بندگان را از خود آنها بهتر مي داند. بنابراين عامل تقاضا و درخواست چيزي از خدا غير ضروري است و حتي گاهي به عشق و نيايش باطني كه نيايش كنندگان سعي در ابراز آن دارند خدشه وارد مي كند.

از دعاهاي ايده آل به درگاه خداوند چيزي جز ستايش بدون نيت او نيست. نبايد خداوند با نيت معامله مورد ستايش قرار گيرد، بلكه ستايش او با نيت فراموش كردن خود و قدرداني از آنچه كه او هست انجام مي گيرد. خداوند مورد ستايش قرار مي گيرد چرا كه سزاور ستايش بوده و دعا، سپاسگزاري بدون نيت وجود خداوند به عنوان نور، قدرت و بركت لايتناهي است. اين امر بي فايده است كه يك دعا استاندارد تعيين كرده و آن را براي تمام مردم در تمام اعصارايده آل تلقي كنيم. جلال و جبروت خداوند قادر متعال فراتر از درك تمام انسانهاست و در قالب كلمات نمي گنجد و در به بهترين سرودهاي مذهبي نيز محدود نمي شود.

اگرمنظور از نيايش ايده آل به درگاه خداوند ارائه يك مجموعه فرمول است، هر گونه تلاش در اين رابطه بيهوده تلقي مي شود. تمام نيايش ها در نهايت روح را در سكوتي ژرف از ستايش شيرين غرق مي كند و تمام فرمولها به يك درك مستقيم مبتني بر قدر شناسي حقيقت الهي تقليل مي يابند. از آنجا كه دعا و نيايش در جهت رسيدن به بيكران است نمي توان آن را در قالب هيچ استانداري محدود كرد.

آيين و مراسم ديني و بيان مكرر دعا نمي تواند درباره دروني ترين ماهيت دعا و نيايش قضاوت كنند. دروني ترين ماهيت دعا عشق بيكران به الوهيت است. استاندارد كردن دعا به زيبايي ذاتي آن خدشه وارد مي كند. اگر با نيت خير خواهي براي كسي دعا مي كنيد، درحقيقت دعاي شما براي شما و شخصي كه برايش دعا كرده ايد خير به همراه مي آورد. برخي افراد تنها به دليل نفع معنوي كساني دعا مي كنند كه در حق آنها بدي كرده اند. در اين مورد نيز آنها در معنويت ديگران تاثير گذاشته اند. اما تمام دعاهايي كه با نيت خاصي انجام مي گيرد با دعاي ايده آل كه بدون نيت و صرفاً تشكر از خداوند است فاصله دارد.

 دعا در مفهوم ستايش خدا از قلب انسان جاري شده و با لذتي ژرف پر مي شود. ستايش خدا ابراز حالات دروني انسان است كه بدون توجه به نيت و هدف خاص انجام مي گيرد. قدرداني و سپاسگزاري از خداوند در والاترين شكل خود ميان عاشق و معشوق فاصله اي باقي نمي گذارد. اين نوع نيايش و دعا بازگشت به جوهر و كمال خود است.

منبع: كتاب پرتوهاي از مهر بابا در باب چشم انداز معنويت، صفحات 74 تا 76، انتشارات ري اورينتد صوفيسم: 1958