"درخت زندگی"؛ کند و کاوی در جهان ماورا وجایگاه بشر در جهان

به گزارش خبرنگار مهر مک کارتی در نقدی که بر فیلم " درخت زندگی" نوشته ، آن را یک فیلم معمولی نمی داند و فیلم را  کند و کاوی امپرسیونیستی درباره جهان ماوراء و جایگاه بشر در جهان و تاریخ ارزیابی می کند.

خلاصه ای از نقد تاد مک کارتی به این شرح است : پنجمین فیلم ترنس مالیک در کارنامه هنری بیش از چهار دهه ایش ، اثری متفکرانه درباره موضوعی غیر قابل پیش بینی به شمار می رود." درخت زندگی" پاسخی به پرسش های آدم های مذهبی و متفکرانی است که در هزاره سوم دغدغه هایی فلسفی و شخصی دارند.

"درخت زندگی" به سختی می تواند تماشاگران عادی سینما را با خود همراه کند و حتی نخبگان هم در مقابله با این اثر واکنش هایی متفاوت نشان خواهند داد.برخی از آنان نمی توانند ارتباطی میان موضوع آغاز زندگی بشری در کره زمین و مشکلات زندگی یک خانواده در تگزاس دهه 1950 پیدا کنند.اما در این میان نکاتی هست که در عین وضوح ، ناپایدار و گذرا هستند.در مجموع " درخت زندگی" فیلم مهمی است .به ویژه با بازی برد پیت که یکی از بهترین نقش آفرینی های کارنامه بازیگری اش را در این فیلم ارائه داده است.

فیلمبرداری فیلم از سه سال پیش آغاز شد." درخت زندگی" تعریفی غیر معمول ازمفهوم زندگی ارائه می دهد.فیلم بیش از آنکه یک فیلم داستانی عادی با شخصیت هایی کلیشه ای و گره های دراماتیک معمول باشد ، همچون یک سمفونی با موومان های مختلف عمل می کند که پدیده های طبیعی و حالات گوناگون انسانی را به تصویر می کشد.در این فیلم موسیقی متن نقشی به مراتب مهم تر از دیالوگ ها بر عهده دارد."درخت زندگی" از مجموعه ای غنی از آثار موسیقی کلاسیک بهره می گیرد.قطعاتی از باخ ، برامس ، برلیوز ، مالر ، هولست ، رسپیگی ، گورچکی و دیگران در کنار قطعات موسیقی متن ساخته شده توسط آلکساندر دسپلا در فیلم به گوش می رسد.انگار که به تماشای اثری از استنلی کوبریک نشسته ایم.

نگاه فیلم و فیلمساز به مفهوم زندگی شباهت فراوانی به جهان بینی فیلم" اودیسه فضایی : 2001" دارد.به ویژه آنجا که به شکلی گذرا فراز هایی از تکامل بشری روی کره زمین را به تصویر می کشد.مالیک فیلم را با جمله ای از کتاب مقدس آغاز می کند.آنجا که خداوند به آدم می گوید: وقتی جهان را بنا می کردم تو کجا بودی ؟ بگو اگر که می دانی.این جمله در تمامی لحظات فیلم نقشی تعیین کننده دارد.به ویژه آنجا که شخصیت ها تحت فشار عصبی و روحی قرار می گیرند.مثل صحنه ای که مادری در شهری کوچک فریاد بر می آورد: خدایا ، چرا؟ تو کجایی ؟ ما برای تو چه معنایی داریم؟

" درخت زندگی" هیچ پاسخی به این پرسش ها نمی دهد.اما رابطه ای مستقیم میان جهان بینی فیلم و مفاهیم جا افتاده فلسفی برقرار می کند.علاوه بر همه اینها فیلم درباره پدیده های جهان چون نور و ماده در حرکت ، انفجار های آتش فشانی ، آتش و آب ، خلقت بشر و رشد سلول ها و اندام ها و حتی رشد تکامل بشر و دایناسور ها می پردازد.

فیلم با سوگواری های مادری در مرگ ناگهانی پسر خردسالش  و تاثیر این واقعه بر زندگی خانواده ای کوچک در تگزاش دهه 1950 آغاز می شود.بر این بستر فیلم دو زاویه نگاه را برای خود بر می گزیند.اول دیدگاه خانواده کوچک از فاجعه ای که بر سرشان آمده و دیدگاه دوم تاثیر این واقعه بر کائنات را بررسی می کند.

در سال های بعد تاثیر این واقعه را روی ذهن و روح برادر دیگر پسرک جان باخته به تماشا می نشینیم.جک ( با بازی شان پن) معماری موفق است و خود را غرق کار کرده است.او تنها گاهی در خلوت تنهایی اش به دوران کودکی و ان فاجعه تلخ می اندیشد.

مک کارتی درپایان فیلمبرداری امانوئل لوبزکی ، طراح صحنه جک فیسک و طراحی لباس ژاکلین وست در فیلم " درخت زندگی" را ستوده است.

ترجمه : مازیار فکری ارشاد