گزارش کامل مهر از دومین نشست تخصصی تاریخ مجلس

این پژوهشگر عرصه تاریخ افزود: در دوره پهلوی مجلس مرده بود و دلیل آن هم این بود که شاه اساساً اعتقادی به نقش مجلس در پیشبرد امور نداشت و فکر می‌کرد اگر همه نیروها ساکت باشند، راحت‌تر و بهتر می‌توان مملکت را به سوی ترقی سوق داد.

 

توده‌های مردم در حفظ دستاوردهای انقلاب مشروطه هوشیار نبودند

 

رئیس کتابخانه مجلس در عین حال با اشاره به آنچه «ناهوشیاری توده‌های مردم در حفظ دستاوردهای انقلاب مشروطه در دوره پهلوی» نامید، گفت: دلیل این وضعیت عقب افتادگی کشور ما بود و فکر می‌کردیم حالا که انقلاب (مشروطه) ما به ثمر نشسته است، باید برویم خانه و دیگر نیازی به حضور فعال در جامعه نداریم.

 

جعفریان همچنین انقلاب‌زدگی را آفت جامعه ایرانی دانست و تاکید کرد: هر چند بعد از یک دوره عافیت طلبی، فکر می‌کنیم حالا نوبت انقلاب است و ناگهان به پا می‌خیزیم؛ در واقع ما میان انقلاب و عقب‌ماندگی رفت و برگشت داریم در حالی که اگر مردم از دستاوردهای انقلابشان در دوره مشروطه دفاع می‌کردند، چه بسا وضعیت جامعه امروز طور دیگری می‌بود.

 

کنایه جعفریان به مسئولان برای تکمیل کتابخانه مجلس

 

رئیس کتابخانه مجلس در پایان سخنانش با اشاره به ساخت پروژه‌ای عظیم مانند بوستان ولایت در مدتی اندک، نقبی زد به عملیات ساخت کتابخانه مجلس که چندی پیش کلنگش به زمین زده شد و گفت: درخواستمان از رئیس مجلس و شهردار تهران این است که اگر نه در سه ماه بلکه طی دو یا سه سال این کتابخانه را هم به ثمر بنشانند شاید به درد فرزندان ما بخورد!

 

در ادامه این برنامه سخنرانی‌های پنل اول نشست تخصصی تاریخ مجلس با گفتار محسن خلیلی عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد و با عنوان «مجلس شورای ملی؛ راهرویی برای بنیادگذاری سلطنت مطلقه» آغاز شد.

 

وی با اشاره به اینکه سومین بازنگری در تاریخ تحول قانون اساسی مشروطه در دوره پهلوی صورت گرفت، به شرایط تاریخی آن دوره پرداخت و گفت: اصل سی و ششم متمم قانون اساسی مشروطیت سلطنت را به خاندان قاجار منحصر کرده بود. خلع محمد علی شاه، سلطنت دودمان قاجار را منقرض کرد و سال‌های سلطنت احمد شاه به منزله ریزباران‌هایی بود که بعد از بارش‌های شدید فرود می‌آیند.

 

خلیلی اضافه کرد: در آن دوره بنا شد با پیش کشیدن مسئله جمهوریت، تغییری پایه‌ای در قانون اساسی و سلطنت ایجاد شود. با اینکه مشخص شده بود احمد شاه از سلطنت گریزان است و تمایلی برای بازگشتن به ایران ندارد، رضاخان می‌خواست منویات خود را از راه ساز و کارهای قانونی پیاده کند.

 

عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: بنا به مقتضیات وقت و برخی مصلحت اندیشی‌ها تصمیم گرفته شد مسئله جمهوریت فراموش شود و برای انتقال سلطنت از خاندان قاجاریه به پهلوی، به سرعت از طریق مجلس شورای ملی اقدام شود. بعد از شکست انقلاب مشروطه بعضی‌ها فکر می‌کردند تنها خودکامگی می‌تواند چاره ساز آشوب‌های کشور باشد
 
وی گفت: انقلاب مشروطیت در فضایی مشحون از ادعاهای برابری طلبانه و قانون خواهانه به پیروزی رسید اما شکست زودهنگام آن، فضای ذهنی نوینی پدید آورد که گمان رفت نوعی «زمامداری متمرکز و خودکامانه» می‌تواند چاره ساز آشفتگی‌ها و آشوب‌های درون کشوری باشد.
 
وی با بیان اینکه «آن زمان دیگر واژه «قانون» در عرصه عمل و نظر جایگاهی یافته بود و نمی‌توانست مورد بی‌اعتنایی و بی‌احترامی قرار گیرد» تاکید کرد: از یک سو آشفتگی‌های زمانه و هرج و مرج موجود، افکار را به این سمت سوق داده بود که باید اقتداری متمرکز، اوضاع را بسامان و منتظم کند و از دیگر سو، قانون اساسی یک متن برتر حقوقی محسوب می‌شد که در عمل اجازه نمی داد یک نیروی نظم آفرین غیر قانونمند روی کار بیاید.
 
این عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد در پایان سخنانش گفت: به همین خاطر تصمیم بر آن شد تا شمایلی قانون‌مندانه در خدمت سیرتی خودکامانه قرار گیرد، تا هم نظم برقرار شود و هم قانون پاس داشته شود. بنابراین مجلس شورای ملی دوره پنجم در نقش یک کاتالیست قانونی، به انجام کرداری فراقانونی پرداخت که پیش از آن در تاریخ حقوق اساسی نوبنیان ایران پیشینه‌ای نداشت.

 

سمیعی: تمامی نمادهای دموکراتیک مجلس در دوره پهلوی اول تضعیف شد

 

در این نشست تخصصی همچنین علیرضا سمیعی عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج با ارائه مقاله‌ای تحت عنوان «شکاف‌های اجتماعی، مجلس ضعیف، دولت لویاتانی» به طرح این سوال پرداخت که «چرا مجلس در دوره پهلوی به نهادی ضعیف و در حد ابزاری برای شخص حاکم درآمد؟» و در ادامه کوشید پاسخی برای آن یاید.

 

وی با اشاره به ویژگی‌های جامعه ایرانی در عصر قاجار گفت: جامعه ما در آن دوره شبکه‌‌ای و در واقع یک جامعه قدرتمند بود که می‌توانست در مقابل سیاست‌ها و اقدامات مصلحان اجتماعی ایستادگی کند. در عین حال جامعه ایرانی در عصر قاجار ضعیف بود از این جهت که توانایی هم‌پذیری و در نتنیجه همبستگی ملی را نداشت.

 

این عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج ادامه داد: بعد از وقوع انقلاب مشروطه که نیروهای اجتماعی نتوانستند به توافق لازم برسند، جامعه ایران دچار شکاف‌هایی اساسی شد.

 

سمیعی تاکید کرد: در پی شکست جنبش مشروطه خواهی که دلیل عمده‌اش شکاف و چند دستگی میان نیروهای مشروطه خواه در دستیابی به اهداف متناقض یعنی «مردم سالاری» و «تمرکز منابع قدرت» این جنبش بود، گفتمان مدرنیسم مطلقه و یا نوسازی آمرانه توانست با تاکید بر عناصری چون شوونیسم، شبه مدرنیسم، سکولاریسم و ناسیونالیسم رسمی تثبیت هویت کند.

 

وی ادامه داد: این گفتمان همچنین توانست با بهره‌مندی از حمایت قدرتی که از بیرون نشئت می‌گرفت، هژمونیک شود. مهمترین ویژگی گفتمان مذکور این بود که دریافتی سطحی از مدرنیته را تحقق می‌بخشید و به نوسازی نمادهای ظاهری جامعه معطوف بود.

 

عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج اضافه کرد: از هم گسیختگی و هرج و مرج ناشی از انقلاب مشروطه و مداخله نیروهای خارجی، صحنه را برای افول وجوه رهایی بخش مدرنیته و پیروزی گسترده وجوه اثبات گرای آن فراهم کرد.

 

سمیعی یادآور شد: در نتیجه این وضعیت، رویارویی دوگانه ایران با مدرنیت که در آن دو ذهنیت کلیت پذیر و اثبات گرا در کنار هم وجود داشت، جای خود را به تسلط ذهنیت اثبات گرا در فرهنگ، جامعه و دولت داد و این پدیده جلوی توسعه جامعه مدنی را گرفت.

 

وی در پایان سخنانش اینگونه نتیجه‌گیری کرد: بدین ترتیب در دوره پهلوی اول، به تعبیر «توماس هابز» شاهد شکل گیری نوعی امنیت لِویاتانی بودیم که در آن تمامی نمادهای دموکراتیک مجلس تضعیف شد و در خدمت حاکم شخصی درآمد.

 

قدیمی: یکی از مسائل فرهنگی مورد توجه نمایندگان مجلس پنجم و ششم، بنای آرامگاهی برای فردوسی بود

 

در ادامه این نشست عباس قدیمی قیداری عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه شیراز در گفتاری با عنوان «مجلس، فرهنگ، مفاخر فرهنگی و ملی (مطالعه موردی فردوسی)» گفت: در مطالعات مربوط به تاریخ مجلس در ایران، به کارکردهای فرهنگی مجلس کمتر توجه شده است در حالی که مجلس با جایگاه برجسته خود می‌تواند و یا توانسته است بر یک جریان فرهنگی تاثیرگذار باشد، آن را پیش ببرد یا جهت دهد.

 

وی افزود: یکی از مسائل فرهنگی و تاریخی که نمایندگان مجلس پنجم و ششم به آن توجه کردند و بر روی آن مدتها بحث شد، بنای آرامگاهی برای فردوسی بود. در نهایت و بعد از مدتها بحث و بررسی در دو مجلس مذکور، در مجلس ششم ماده واحده‌ای  تصویب شد که بر اساس آن مجلس با اختصاص بودجه‌ای برای ساخت آرامگاه فردوسی موافقت کرد.

 

عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه شیراز اضافه کرد: نکته مهم این است که در شرایط خاص سیاسی و اقتصادی مجلس پنجم، این موضوع فرهنگی در مجلس طرح شد و بحث‌های مخالف و موافق جالبی را موجب شد؛ بررسی تحلیلی و محتوایی نظرهای نمایندگان در خصوص این موضوع فرهنگی در شرایط خاص سیاسی و اقتصادی آن دوره، می‌تواند بر اندیشه نمایندگان مجلس پنجم پرتویی بیفکند.

 

قدیمی قیداری همچنین گفت: بررسی ارتباط این موضوع با برخی اندیشه‌های بیرون از مجلس نیز می‌تواند برخی زوایای پنهان طرح یک موضوع تاریخی و فرهنگی را روشن کند.

 

پس از پیروزی مشروطه، مجلس مهمترین نهاد قانونی کشور محسوب می‌شد

 

در ادامه این نشست سینا فروزش عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات و گروه تاریخ دانشگاه اصفهان با ارائه مقاله‌ای تحت عنوان «مجلس پنجم و علل ناکامی جریان جمهوری خواهی» کوشید با بررسی علل حمایت اکثریت و مخالفت اقلیت نمایندگان مجلس شورای ملی با جریان جمهوری‌خواهی، به این سوال پاسخ دهد که «چرا تحقق این ایده سیاسی به رغم حمایت اکثریت نمایندگان، با ناکامی مواجه شد؟».

 

وی گفت: پس از پیروزی مشروطه‌خواهی در ایران، مجلس مهمترین نهاد قانونی کشور محسوب می‌شد و محل تجمع و تبادل نظر همه نیروها و جریان‌های فکری و سیاسی فعال و متعارضی بود که سعی داشتند با کسب اکثریت کرسی‌های آن، موازنه قوا را به سود خویش بر هم زنند و بر فرآیند تحولات سیاسی تاثیر بگذارند.

 

فروزش با بررسی تحولات سیاسی مجلس پنجم در آستانه انتخابات و نیز پس از آن، افزود: تقلب گسترده در جریان انتخابات و تلاش نمایندگان اکثریت برای تحقق حاکمیت متمرکز ملی مبتنی بر جمهوریت یا دیکتاتوری منور از وقایع مهم این دوره از تاریخ ایران است.

 

این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات ادامه داد: اگر چه اجرای نقشه تقلب گسترده در انتخابات مجلس پنجم شورای ملی با موفقیت نسبی طرفداران جمهوری‌خواهی و حامیان رضاخان همراه بود، در تحقق نظام جمهوری خواهی با ناکامی و شکست مواجه شد.
 

جعفری: اعتراضهای دشتی به کاپیتولاسیون گویای عمق اندیشه سیاسی اوست

در این نشست همچنین علی‌اکبر جعفری عضو هیئت علمی گروه تاریخ واحد علوم و تحقیقات تهران به ارائه مقاله‌ای با عنوان «بررسی ادیشه و عملکرد سیاسشی علی دشتی در مجالس شروای ملی دوره رضاشاه» پرداخت و ابتدا ضمن نقل فرازهایی از زندگی این سیاستمدار معروف عصر رضاخانی با طرح این سوال که «علل واقعی دگرگونی افکار او چه بود و چرا زمانی به شکل افراطی از رضاخان حمایت و زمانی به شدت از وی انتقاد می کرد؟» کوشید دگردیسی سیاسی دشتی را در دو دوره مختلف بررسی کند.

 

وی گفت: علی دشتی ابتدا از سیاستمدارانی بود که در تحکیم پایه‌های قدرت رضاخان و آماده کردن اذهان عمومی برای پذیرفتن حکومت او نقش ویژه‌ای ایفا کرد و تبلیغات فرهنگی و معرفی جمهوری آتاتورک، نقطه آغاز پیشرفت سیاسی علی دشتی در نظام رضاشاهی است اما در مجلس نهم به خاطر چاپ مقاله‌ای این بار با محتوایی کاملاً متناقض با اندیشه‌های پیشینش به زندان رفت.

 

جعفری ادامه داد: دشتی در روزهای پایانی مجلس دوازدهم فعالترین ناطق در افشای غارتگری رضاشاه بود. نطق تندی را نیز علیه قوام السلطنه و حزب توده ایراد کرد که با برخورد شدید قوام مواجه شد.

 

این عضو هیئت علمی گروه تاریخ واحد علوم و تحقیقات تهران اضافه کرد: دشتی بعدها در مجلس سیزدهم در کنفرانس بین المللی مجالس، علت زندانی شدنش را "کمتر تملق گفتن" و "زیاد تعریف نکردن از رضاشاه" مطرح کرد.

 

جعفری گفت: دشتی در حزب عدالت از عوامل اصلی برانگیختن مردم در اعتراضات خونین 1321- بلوای نان - به شمار می‌آید و در مجلس چهاردهم هم در کنار مصدق، نماینده مردم تهران شد و موقعیت را برای بیان اندیشه‌های خود مناسب دید و در سال 1332 وارد مجلس سنا شد و سمتش را تا پایان حکومت پهلوی حفظ کرد.

 

وی در پایان سخنانش نوشته‌ها و خاطرات سیاسی دشتی و همچنین نامه‌هایش در اعتراض به مسئله کاپیتولاسیون و حزب رستاخیز را گویای عمق اندیشه سیاسی وی دانست.
 
عزیزی: حتی در دوران رضاخان هم مجلس همچون تاثیر زیادی در روابط خارجی با کشورهای دیگر داشت

 

همچنین در پنل دوم دومین نشست تخصصی تاریخ مجلس، غلامرضا عزیزی عضو هیئت علمی سازمان اسناد ملی ایران با ارائه مقاله‌ای تحت عنوان «مجلس و روابط ایران و آلمان» به بررسی فراز و فرود این رابطه در فاصله سال‌های 1304 تا 1320 پرداخت.
 
عزیزی گفت: هر چند سلطنت رضاشاه در ایران مقارن با فصول تازه‌ای از تاریخ حیات سیاسی مجلس در ایران به شمار می‌رود که با فراز و فرودی خاص همراه بود و تا مرز تسلط مطلق رضاشاه بر انتخابات نمایندگان پیش رفته، حتی در این دوران مجلس همچون نماد و نهاد قانونگذاری در کشور تاثیر بسزایی در حیات سیاسی کشور و روابط خارجی با کشورهای دیگر داشته است.
 
وی افزود: یکی از کشورهای تاثیرگذار در سیاست خارجی ایران در دوره مورد بررسی، کشور آلمان به شمار است. در این دوران آرام آرام در بین اقشار مختلف مردم ایران گرایش به توسعه روابط با کشور آلمان رو به گسترش بود.
 
عضو هیئت علمی سازمان اسناد ملی ایران ادامه داد: در این برهه روابط سیاسی و اقتصادی با آلمان که از سالیان پیش شروع شده بود گسترش می‌یافت و این امر خود بر نقش و اهمیت مجلس در توسعه روابط با آلمان افزود.

 

دهقان‌نژاد: نفوذیهای رضاخان در مجلس پنجم او را دیکتاتور کردند

 

در ادامه این نشست مرتضی دهقان نژاد عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان در مقاله‌ای با عنوان «مجلس پنجم و به قدرت رسیدن رضاخان» گفت: مجلس دوره پنجم (1302 تا 1304) را باید از مهمترین و تاثیرگذارترین مجالس ایران دانست چرا که در این دوره ماجراهایی اتفاق افتاد که مسیر تاریخ ایران را عوض کرد.

 

وی با بیان اینکه «جمهوری‌خواهی سردار سپه یکی از بزرگترین چالشهای مجلس پنجم بود» افزود: در این مجلس علاوه بر سوسیالیستها و اصلاح‌طلبان تعداد زیادی از نمایندگان نفوذیهای سردار سپه بودند و با کمک وزیر جنگ و امرای لشگر که حاکمان ناظمی مناطق بودند توانسته بودند به مجلس راه پیدا کنند.

 

عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان تاکید کرد: این مقامات ابتدا خود را عضو حزبی مستقل اعلام کردند و سپس آن را حزب تجدد نامیدند. این گروه که در سایه حمایت سردار سپه به مجلس راه یافته بودند، هیچیک ویژگیهای یک حزب را نداشتند ولی نقطه اشتراکشان این بوده به سردار سپه وفادار بودند.

 

دهقان‌نژاد گفت: این افراد از جمهوریخواهی رضاخان دفاع می‌کردند و در نهایت در مجلس کمک کردند تا سردار سپه به دیکتاتور ایران تبدیل شود و همه نهادهای دموکراتیک محصول انقلاب مشروطه را قلع و قمع کند.

 

مانوکیان: ایرانیان ارمنی بعد از تثبیت نظام مشروطه به مجلس توجه ویژه‌ای داشتند

 

در دومین نشست تخصصی تاریخ مجلس همچنین آرپی مانوکیان مدرس دانشگاه در مقاله‌ای با بررسی اسناد انتخابات ارمنیان در دوه پهلوی اول گفت: تاریخ با عظمت ایران با تکیه بر ارزش‌های دینی، ملی، فرهنگ و تمدن غنی خویش همواره گامهای مستحکمی به سوی جریانها و حرکتهای عدالت طلبانه و آزادیخواهانه‌ای همچون جنبش مشروطی و انقلاب اسلامی برداشته است.

 

وی افزود: مسلم است که جریانات و تحولاتی از این قبیل بر تمامی اقوام ساکن در این سرزمین تاثیرگذار بوده و حتی در مقاطعی باعث حضور و فعالیت آنها نیز شد است.

 

این مدرس دانشگاه اضافه کرد: از این میان ایرانیان ارمنی بر اساس فطرت فرهنگی و سرشت وفاداری ملی وعشقی که همواره در اعماق وجودشان نسبت به حفظ ارزشها و شکوه وطن داشته‌اند از تحولات و جریانات شکل گرفته مذکور برکنار نبوده و همواره بر مبنای مقتضیات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی خویش به گونه‌ای در بخشی از این تحولات حضور داشته‌اند و خدمت به سرزمینشان را از وظایف بدیهی خود دانسته‌اند.

 

مانوکیان ادامه داد: مجلس و انتخاب نمایندگان ارمنی از مهمترین مسائلی است که بعد از تثبیت نظام مشروطه و بازگشایی مجلس اول ایرانیان ارمنی به آن توجه داشته و پیگیری کرده‌اند.

 

وی با بررسی تاریخی مجالس شورای ملی گفت: در دور دوم به ایرانیان ارمنی امکان انتخاب و حضور یک نماینده داده شد. از دور چهارم بر اساس پراکندگی جمعیتی آنها در سطح کشور، امکان انتخاب دو نماینده فراهم شد. روند مذکور در ارتباط با چگونگی انتخابات ارمنیان در دوره‌های بعدی یعنی بعد از فروپاشی قاجاریه و دوره پهلوی اول نیز ادامه پیدا کرده اما با توجه به مقتضیات آن دوره با تغییرات و تحولاتی همراه بوده است.

 

توانی: مصونیت حقوقی نمایندگان بارها در دوره رضاشاه، سلب شد

 

در ادامه این نشست همچنین علیرضا ملائی توانی عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه ارومیه در مقاله‌ای با عنوان «مسئله سلب مصونیت نمایندگان مجلس در دوره رضا شاه» گفت: با تحکیم پایه‌های قدرت رضاشاه مجلس و سایر نهادهای دموکراتیک بازمانده از عهد مشروطه به تدریج جایگاه حقوقی و کارکرد واقعی خویش را از دست دادند و به ابزار تحکیم دیکتاتوری رضاشاه تبدیل شدند.
 
وی افزود: دولت رضاشاه با مداخله در امر گزینش نمایندگان مجلس بر اساس فهرستهای از پیش تعیین شده، جایگاه مجلس را تا سر حد یک مهر پلاستیکی تایید لوایح دولت تنزل داد.
 
ملایی توانی ادامه داد: بدین ترتیب مجلس از وجود نمایندگان مستقل و آزادیخواه و نیز جناحهای اقلیت و فراکسیونهای مخالف تهی شد اما با همه ساز و کارهایی که حکومت برای سیطره بر مجلس در پیش گرفته بود گاه صداهایی هرچند ضعیف اما مخالف از درون آن شنیده می‌شد چنانکه در مجلس هفتم دو تن از نمایندگان مخالف به مجلس راه یافتند و در اواسط دوره رضاشاه با همه تدابیر دولت، گاه فعالیتهایی مغایر با نظر شاه در مجلس صورت می‌گرفت.
 
این عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه ارومیه تاکید کرد: آخرین راه حل دولت برای برخورد با این نمایندگان سلب مصونیت حقوقی آنها و برخورد فوری و قهرآمیز با آنان بود و این ماجرا بارها در دوره رضاشاه تکرار شد.

 

اصلانی: مجلس شورای ملی اقتصاد را دولتی کرد

 

در ادامه این نشست ابراهیم اصلانی عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اراک در مقاله‌ای با عنوان «نقش مجلس در دولتی شدن اقتصاد ایران در دوره رضاشاه» به بیان این نکته پرداخت که «اقتصاد ایران تا اواسط دوره قاجار تا حد زیادی خصوصی بود» و در ادامه گفت: در این دوره تجار و صنعتگران بدون مداخله دولت به امر تجارت و احداث مراکز صنعتی ولو در حد صنایع کوچک اقدام می‌کردند و دولت هم از این رهگذر به گرفتن عوارض و مالیات بسنده می‌کرد.

 

وی ادامه داد: از اواخر دوره قاجار برخلاف رویه دولتهای غربی که نظام اقتصادی آنان مبتنی بر رقابت آزاد بود تجارت و صنعت ایران به سوی دولتی شدن پیش رفت. این روند در دوره پهلوی شدت بیشتری یافت تا آنجا که بیشتر بخشهای کوچک و بزرگ اقتصادی در انحصار دولت قرار گرفت.

 

اصلانی اضافه کرد: نتیجه این وضعیت رکود اقتصادی و صنعتی بود ضمن اینکه روند مردمسالاری ایران شیب منفی پیدا کرد زیرا دولت به یک کارفرمای بزرگ تبدیل شد که هرگونه چالش و معارضه کارکنان بخشهای اداری و اقتصادی دولت با آن به از دست دادن امنیت شغلی و اجتماعی‌شان منجر می‌شد.

 

این عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اراک در پایان گفت: مصوبات مجلس شورای ملی در اجرا و تثبیت دولتی شدن اقتصاد نقش مهمی را ایفا می‌کرد به این صورت که به خواسته‌های دولت در این زمینه وجاهت قانونی می‌بخشید.

 

جلال‌پور: برخورد دوگانه رضاخان با قانون اساسی و دخالت او در انتخابات مجالس، منجر به انحطاط نهاد مجلس شد

 

در دومین نشست تخصصی تاریخ مجلس همچنین شیوا جلال‌پور دانشجوی دکتری علوم سیاسی واحد علوم و تحقیقات تهران در مقاله‌ای به بررسی «شاخصهای انحطاط نهادی مجلس ایران در عصر رضاشاه» پرداخت و گفت: با وقوع انقلاب مشروطیت در ایران مبنای تازه در تاسیس مجلس چنین پنداشته می‌شد که یک مجلس قوی به صورت یک کانون همبستگی و وفاداری ملی در خواهد آمد که به آسانی در برابر فشارهای داخلی و خارجی آسیب پذیر نخواهد بود.

 

وی ادامه داد: اما چیزی نگذشت که از یک طرف مجلس اول و دوم و سوم منحل شد و از طرف دیگر دخالت رضاخان در مجالس افزایش پیدا کرد.

 

این دانشجوی دکتری علوم سیاسی واحد علوم و تحقیقات تهران افزود: در هنگامی که مجلس اول به توپ بسته شد لیاخوف رئیس رضاخان بود و در آن زمان رضاخان به چشم خود دید که چگونه جنگ با مجلس و مجلسیان منتهی به شکست نظامیان شد و به همین خاطر در نطق خود مرتباً به این امر اذعان می‌کرد که: «... ما باید حفظ اساس قانون اساسی و احترام به قوانین اساسی وطن را سرسلسله مکنونات قبلی خود قرار داده، اجرای تمام مواد آن را از دل و جان تصدیق و تقدیس کنیم ...»

 

جلال‌پور گفت: با این وجود بررسی اقدامات وی از کودتا تا سلطنت و از سلطنت تا پایان دوران زمامداری از برخورد دوگانه وی با قانون اساسی دخالت در انتخابات مجالس، دستکاری آرا جهت دستچین شدن نمایندگان مجلس و حتی اعمال نفوذ جهت انتخاب روسای مجالس و ... حکایت دارد که همگی منجر به انحطاط نهاد مجلس در عصر رضاشاه شد.

 

پایان دومین نشست تخصصی تاریخ مجلس با تجلیل لاریجانی از مولفان سه کتاب این حوزه

 

دومین نشست تخصصی تاریخ مجلس که با حضور علی لاریجانی برگزار شد با رونمایی از 3 کتاب تازه منتشر شده به نامهای «اسناد بانوان دوران مشروطیت»، «فصلنامه اسناد بهارستان» و «مجلس، دیروز، امروز» و تقدیر رئیس مجلس شورای اسلامی از مولفان این کتابها و نیز دکتر حسن رهاورد که اسناد زیادی به کتابخانه مجلس اهدا کرده است به کار خود خاتمه داد.