حسین سعدآبادی عضو گروه پاسخ به شبهات دینی پژوهشکده باقرالعلوم (ع) در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با تفاوت سؤال و شبهه اظهار داشت: وقتی فردی با موضوعی دینی مواجه می شود و به قصد رسیدن به جواب صحیح آن را مطرح می کند یک سؤال را مطرح کرده است؛ اما شبهه دارای پیچیدگی هایی است که به راحتی و با نگاه سطحی نمی توان آن را حل کرد و معمولا با رویکرد انتقادی مطرح می شود و البته غالبا شبهه گر بدنبال جواب نیست. از همین رو محصول شبهه، ایجاد شک و تردید در آموزه های دینی فرد و جامعه است.
وی افزود: مهمترین عامل ایجاد شبهه در اذهان افراد عدم اطلاع دقیق و صحیح از آموزه های دینی است. اگر متولیان امر نتوانند آموزه های دینی و اعتقادی را مستدل و با بیان روشن به جوانان انتقال دهند، طبیعی است در ذهن پویا و جستجوگر جوان، شبهه یا شبهاتی شکل بگیرد. به نظر بنده نهادهای مسئول آن طور که شایسته بوده در زمینه مسائل اعتقادی کار نکرده اند.
سعدآبادی با تأکید بر اینکه نمی توان نقش دشمن را در زمینه گسترش شبهات نادیده گرفت یادآور شد: از زمانی که دین اسلام ظهور کرد، دشمنان انواع شبهات را بیان کردند. طبیعی است آموزه ها و ارزش های اسلامی با منافع عده ای در تضاد بوده و هست از این رو بسیاری از مشرکان و همچنین مخالفان حقیقت و نورانیت، از صدر اسلام تا کنون اقدام به شبهه پراکنی و تخریب اذهان افراد درباره اسلام کرده اند. آنها اسلام را تهدیدی برای منافع خود دیده و با دامن زدن به شبهات و تقویت آنها به نوعی در مقابل گسترش روز افزون اسلام ایستاده اند.
وی افزود: یکی دیگر از عوامل بروز شبهات را ذهن آزاداندیش و پویای نوجوان و جوانان می توان دانست. این قشر از جامعه گاهی با موضوعات گوناگون و به ظاهر متناقض روبرو می شوند و در گام اول سؤال یا سؤالاتی در ذهن آنها شکل می گیرد اما از آنجا که تخصص لازم در زمینه مباحث دقیق و تخصصی را ندارند دچار شبهه می شوند. برای مثال جوان از طرفی مباحث حقوق بشر مبالغه آمیز غرب را مشاهده می کند و از طرف دیگر با نگاه سطحی و غیر تخصص خود به آموزه های اسلامی دچار شبهات عدیده ای می شود. لذا از این بخش از شبهات نیز نباید غفلت کرد.
عضو گروه پاسخ به شبهات دینی پژوهشکده باقرالعلوم گفت: الزاماً چنین نیست که هرشبهه ای مطرح می شود پایه دینی داشته باشد، بسیاری از شبهات پایه الحادی دارند و از ناحیه کسانی صادر می شود که تعلقات مذهبی ندارند. همانطور که بت پرستان صدر اسلام نه بخاطر روشن گری و حق طلبی بلکه با انگیزه مقابله با حرکت نورانی اسلام، پیامبر را ساحر توصیف کردند و تهمت های ناروا زدند، آنها با استفاده از زر و زور و تزویر و همچنین با استفاده از رسانه های قدرتمند آن زمان مثل شعر خوانی و... به شبهه پراکنی پرداختند. ادامه این جریان الحادی در شرایط امروز نیز در قالب رسانه های سایبری و ماهواره ای به صورت گسترده اقدام به شبهه پراکنی و تخریب اذهان نسبت به دین مبین اسلام می کنند.
وی با اشاره به اینکه باید در پاسخگویی به شبهات همه جانبه وارد شویم گفت: نمی توان گفت که این امر تنها وظیفه حوزه علمیه، دولت یا ارشاد است، بحث پاسخ به شبهات دینی یک بحث برای همه است که باید به صورت همه جانبه انجام شود. قرآن در آیه 257 سوره بقره دو فضای مختلف را ترسیم می کند، یک طرف فضای نورانیت است که سرپرستی آن با الله است و یک طرف فضای ظلمات است که سرپرستی آن با طاغوت یا شیطان است. در عالم این دو جبهه به وضوح مشاهده می شود. طاغوت یا شیطان به عنوان سرپرست حوزه ظلمات با استفاده از تمام ابزارها و راهها برای گسترده کردن تاریکی و مقابله با حق استفاده می شوند. در مقابل ما نیز به عنوان طرفداران جبهه حق باید با تمام قوا از همه ظرفیت ها و امکانات در جهت توسعه حق و حقیقت استفاده کنیم.
وی در ادامه اضافه کرد: تنها بزرگسالان در معرض شبهات قرار ندارند، بلکه کودکان کم سن و سال نیز ممکن است هر آن در معرض شبهه قرار بگیرند. از همین رو شبهه مختص به یک قشر اجتماعی نیست. در این فضا همه مسئول هستند، از روحانیت و حوزه علمیه گرفته تا دولتمردانی که پستهای ذیربط را دارند تا خانواده ها، همه و همه باید در این عرصه هوشیار و کوشا باشند.
حسین سعدآبادی درباره بهترین شیوه پاسخ گویی به شبهات دینی اظهار داشت: در گام اول باید با تمام توان آموزه های صحیح دین را مستدل و روشن به کودکان، نوجوان و جوانان و سایر اقشار ارائه دهیم. درگام دوم باید منشأ شبهات شناسایی شود. چرا که بسیاری از این شبهات از منشأ سازمانی سرچشمه می گیرند. لذا باید با افراد و مراکزی که نه به قصد روشنگری و رسیدن به پاسخ صحیح بلکه صرفا برای تخریب اعتقادات مردم فعالیت می کنند به نحو مقتضی برخورد شود. از همین رو برای پاسخ به سؤالات هم باید برخورد علمی و فرهنگی صورت بگیرد و هم باید از تحرکات سازمان یافته دشمن غافل نشده و مسئولین مربوطه با آنها به نحو مناسب برخورد کنند.
وی فراهم کردن بستری که براساس آن شبهات دینی ایجاد نشود را یک بحث بسیارآرمان گرایانه توصیف کرد و اظهار داشت: باید بستری فراهم کنیم که فضای ایجاد شبهه به حداقل برسد تا کودکان و نوجوانان براساس خلأهای فکری در دام شبهات قرار نگیرند و در مرحله بعد فضایی را فراهم کنیم که پس از ایجاد شبهه فرد در اسرع وقت به پاسخ خود دست یابد.
سعدآبادی با نقل قول از شهید مطهری که اعتقاد داشت شک گذرگاه خوبی است اما توقفگاه خوبی نیست گفت: نباید بگذاریم که فرزندان و حتی بزرگسالان در شک و شبهات خود باقی بمانند، باید فضایی فراهم شود تا آنها در سریعترین زمان ممکن به پاسخ ها روشن و عالمانه دست یابند .
وی تأکید کرد یکی از روش های مقابله با شبهات این است که تمام دستگاهایی که می توانند در زمینه پاسخ به شبهات کار کنند باید به سمتی حرکت کنند که بسیاری از شبهات قابل پیش بینی را پیش از مطرح شدن پاسخ دهند و با اقدامات پیش دستانه شبهات احتمالی افراد را حل کنند.
نظر شما