به گزارش خبرنگار مهر، اصفهان از حیث تعداد کتابخانه‌های عمومی و مشارکتی با توجه به ارزیابیهای کشور رتبه نخست را دارد و خوشبختانه از بعد نرم‌افزاری و تعداد رایانه نیز توانسته از رتبه سیزدهم در سال 88 به رتبه دوم در سال 89 برسد.
اصفهانیها در زمینه تعداد عضویت، امانت کتاب، تعداد مراجعان، نسخ کتاب و رایانه هم به ترتیب رشدی دو برابر، 80 درصدی، 70 درصد، 70 درصد و 180 درصد را از سال 86 تا سال پایان گذشته شاهد بوده و هم‌اینک جایگاه قابل قبولی را در کشور به خود اختصاص داده‌اند.
کتابخانه‌های عمومی بستر غنای فرهنگی جامعه
کتابخانه‌های عمومی گسترش دانش و ارتقای میزان آگاهی اعضای جامعه را وظیفه خود می‌دانند، به تعبیری عزم این نهاد کمک به بالندگی و تبلور استعدادهای فردی در جهت تولید اندیشه و علم و غنای فرهنگ جامعه است.
کتابخانه نهادی است که با در اختیار داشتن بخش قابل توجهی از دانش مدرن، زمینه بهره‌گیری مناسب از اندوخته‌های بشری را فراهم می‌کند به گونه‌ای که با تأمین فرصتهای لازم امکان یادگیری مداوم را برای اعضای جامعه مهیا ساخته و بر بالندگی حیات اجتماعی می‌افزاید.
به دیگر سخن، از آنجا که کتابخانه‌های عمومی تمام افراد جامعه را زیر پوشش دارد و در مقایسه با سایر انواع کتابخانه‌ها با خواسته‌ها و نیازهای متنوع‌تری روبه‌رو هستند، مسئولیتی سنگین و محدوده‌ای گسترده‌تر دارند.
غلامرضا یاوری مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان در این باره می‌گوید: نیازهای اطلاعاتی روز افزون جامعه و لزوم دستیابی به اطلاعات مناسب و روز آمد به ویژه در عصر اطلاعات، ضرورت بررسی وضعیت کتابخانه‌ها را از نظر ارائه شایسته خدمات به جامعه ایجاب می‌کند. کتابخانه‌های عمومی نیز به عنوان یکی از مهمترین نهادهای جوامع دموکراتیک امروزی نقشی اساسی در پیشرفت جامعه بر عهده دارند.
وی می‌افزاید: به کتابخانه‌ها صرفا نباید به عنوان محلی برای نگهداری کتابها نگاه کرد. کتابخانه‌ها فرهنگ سازند و باعث توسعه فرهنگی و اجتماعی هر جامعه می‌شوند و از آنجایی که کتابخانه‌های عمومی، مکانی هستند که اطلاعات و منابع گسترده‌ای را با کمترین هزینه در اختیار عموم افراد جامعه می‌گذارند، جایگاه آنها در این ارتقای فرهنگی بسی گسترده و بالاتر است و باید به توسعه کمی و کیفی آنها توجه ویژه داشت.
اصفهان و رشد کتابخانه‌های عمومی
استان اصفهان همزمان با توسعه در زمینه صنعت، کشاورزی و هنر از نظر مسائل فرهنگی و کتابخانه‌ای نیز بعد از انقلاب توسعه قابل توجهی داشته به طوری که با 235 باب کتابخانه شامل 141 باب کتابخانه تحت پوشش نهادی، 93 باب کتابخانه مشارکتی و یک باب کتابخانه مستقل، در سکوی نخست کتابخانه‌های کشور ایستاده و جایگاه خوبی دارد.
تاریخچه نخستین کتابخانه‌های عمومی در این استان مانند دیگر استانهای کشور و جهان اسلام، کتابخانه‌های مساجد بوده است زیرا مساجد در سرزمینهای اسلامی تا قرن سوم هجری علاوه بر نقش عبادی، نقش و کارکرد آموزشی و تربیتی نیز داشتند و از آن پس با ایجاد مدارس دینی که در کنار مساجد شکل گرفت، به تدریج نقش آموزشی و تربیتی آن به مدارس محول شد و کتابخانه‌های مدارس رونق گرفت.
نخستین کتابخانه عمومی جدید استان - به شکل امروزی - نیز با نام "کتابخانه فرهنگ اصفهان"در 1323 هجری شمسی تأسیس شد. البته گفته می‌شود کتابخانه ولیعصر و کتابخانه علامه نایینی به ترتیب قدیمی‌ترین و جدیدترین کتابخانه‌های عمومی اداره کل کتابخانه‌های اصفهان است که در سالهای 1352 و 1385 احداث شده‌اند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان می‌گوید: اصفهان از زمان احداث نخستین کتابخانه تحت پوشش اداره کل کتابخانه‌های این استان تاکنون از لحاظ کمی و کیفی رشد قابل توجهی در بحث کتاب و کتابخانه داشته و از حیث شاخصهای متعدد مد نظر نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور هم اینک در جایگاههای نخست قرار گرفته است.
وی تصریح می‌کند: با توجه به نقشی که کتابخانه‌های عمومی می‌توانند در هر اجتماعی ایفا کنند ما نیز در اصفهان سعی کرده‌ایم در ارتقای کمی و کیفی کتابخانه‌های عمومی سنجیده و دقیق قدم برداریم که خوشبختانه ماحصل تلاشهایمان توانسته اصفهان را از لحاظ فضای کتابخانه‌ای، تعداد کتابخانه‌های عمومی و مشارکتی در صدر استانهای کشور قرار دهد و این استان را از بعد نرم افزاری و برخورداری از تعداد رایانه از رتبه سیزدهم در سال 88 به رتبه دوم در سال 89 برساند.
یاوری با بیان اینکه در حال حاضر دو هزار و 700 باب کتابخانه در کشور وجود دارد که 235 باب آن متعلق به اصفهان است اضافه می‌کند: بر اساس آخرین آمار تا پایان سال گذشته، در کتابخانه‌های عمومی این استان حدود دو میلیون نسخه کتاب و 13 هزار و 467 صندلی مطالعه وجود داشته، 125 هزار و 701 نفر عضو این کتابخانه‌ها بوده‌اند، دو میلیون و 651 هزار و 570 نفر به این کتابخانه‌ها مراجعه کرده‌اند و دو میلیون و 361 هزار و 836 نسخه کتاب به مراجعان امانت داده شده که خود این آمار می‌تواند گواهی روشن بر رشد کمی و کیفی این کتابخانه‌ها و فرهنگ مطالعه در اصفهان باشد.
اصفهان 10 میلیون جلد کتاب کم دارد
البته مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان در حالی از رشد کیفی و کمی کتابخانه‌ها در این استان سخن می‌گوید که بنا بر آمار و بر اساس جمعیت تقریبا چهار میلیون و 600 هزار نفری استان در حال حاضر به ازای هر 100 نفر 44 جلد کتاب در این استان وجود دارد که این عدد باید به دو جلد کتاب به ازای هر نفر برسد. از سویی دیگر طبق برآورد شورای فرهنگ عمومی کشور و بر مبنای پیمایش سال 88 متوسط سرانه مطالعه هر ایرانی در روز 76 دقیقه بوده در حالیکه در اصفهان این سرانه 62 دقیقه برآورد شده و 14 دقیقه از سرانه مطالعه کشوری پایین‌تر بوده است.
اما یاوری اعتقاد دارد که این اعداد و ارقام متعلق به سال 88 است و با توجه به اتفاقات خوبی که در دو سال اخیر رخ داده، سرانه مطالعه در اصفهان هم مانند بقیه شاخصها رشد قابل توجهی داشته است که اگر پیمایش سال 89 به اتمام برسد آمار و ارقام حاصل از نتیجه آن ادعای ما را تائید خواهد کرد.
وی همچنین تشکیل کمیته "نهضت مطالعه مفید" را راهکاری مفید برای بررسی و رفع کمبودها جهت ارتقای سطح سرانه مطالعه در استان می‌داند و می‌گوید: خوشبختانه تشکیل کمیته نهضت مطالعه مفید در شورای عالی فرهنگی کشور مصوب و توسط رئیس جمهور ابلاغ شده که این کمیته در اصفهان نیز به ریاست استاندار و دبیری اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تشکیل خواهد شد و امیدواریم که واقعا نهضتی متعالی برای توسعه فرهنگ مطالعه مفید در استان ایجاد شود.
وی اما درباره کمبود کتاب در کتابخانه‌های استان توضیح می‌دهد: هم‌اکنون دو میلیون و 9 هزار و 26 نسخه کتاب در کتابخانه‌های اصفهان وجود دارد اما با این حال با کمبود 10 میلیون جلد کتاب روبه‌رو هستیم و رفع این کمبود نیازمند 50 میلیارد تومان اعتبار است که با توجه به کمبود اعتبارات دولتی باید بهترین استفاده را از نیت و همت خیرین کتاب ببریم تا این نقصان رفع شود. البته اگر هر اصفهانی نیز حداقل دو جلد کتاب به کتابخانه‌های این استان اهدا کند ما دیگر کمبود کتاب نخواهیم داشت اما این مهم نیازمند فرهنگ سازی است که فرهنگ سازی نیز زمان‌بر است.
البته گفته‌های یاوری درباره کمبود کتاب در کتابخانه‌ها که به یقین مشکل دیگر استانها نیز هست در حالیست که برخی از ناشران و نویسندگان بزرگ کتاب معتقدند اگر نهاد کتابخانه‌های کشور بیش از گذشته بر مبنای قانونمداری حرکت کند، می‌تواند با خرید کتاب از ناشران و توزیع آن در کتابخانه‌های عمومی نه تنها مشکل کمبود کتاب را حل کند بلکه کمک بزرگی نیز برای حوزه نشر بوده و نویسنده و ناشر را ترغیب به فعالیت بیشتر کند.
تمامی کتابداران اصفهانی تحصیلات دانشگاهی دارند
به اعتقاد مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان رشد کمی و کیفی زمانی معنا پیدا می‌کند که در همه حوزه‌ها ملموس باشد و صرفا بعد مادی و امکاناتی را دربر نگیرد و تامین امنیت شغلی و ارتقای سطح تحصیلی کتابداران هم مورد توجه واقع شود. مسئله‌ای که گاه در میان همه طرح‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای این بخش مورد سهل‌انگاری و بی‌توجهی قرار می‌گیرد و ناخودآگاه مشکلات بزرگی چون بی‌انگیزگی در میان کتابداران را باعث می‌شود.
یاوری در این خصوص می‌گوید: درست است که وجود امکانات و تجهیزات مناسب رکن شاخص توسعه در کتابخانه‌های عمومی است اما نباید نسبت به نیروی انسانی شاغل در این فضاها و سطح دانش آنها بی‌تفاوت بود و تصور کرد که میزان تحصیلات این افراد در نوع فعالیت و خدمات رسانی آنها بی‌تاثیر است.
وی تصریح می‌کند: خوشبختانه 80 درصد پرسنل فعال در کتابخانه‌های عمومی اصفهان داری تحصیلات دانشگاهی در مقاطع فوق دیپلم، لیسانس و فوق لیسانس هستند و به جرات می‌توانیم بگوییم که با جهشی که در این حوزه نسبت به پنج سال گذشته تاکنون داشته‌ایم هیچ کتابدار دیپلمه‌ای در کتابخانه‌های عمومی اصفهان فعالیت نمی‌کند.
وی با بیان اینکه سطح آموزش نیروی انسانی یکی از برنامه‌های اصلی این اداره کل است، ابراز امیدواری می‌کند که رشد کمی و کیفی کتابخانه‌های عمومی اصفهان به نحوی پیش رود که در آینده‌ای نه چندان دور اصفهان نه فقط در چند شاخص مورد ارزیابی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور که از تمامی ابعاد، الگوی کشوری باشد و رتبه‌های نخست را به خود اختصاص داده و در جهت جایگاه خود تلاشی مضاعف را سرلوحه برنامه‌های خود کند.
نظر شما