سرانه کتابخانه ای فارس زیر یک متر/ تلویزیون راه مطالعه را بست

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب و کتابخوانی شاخصه های مهمی برای ارزیابی فرهنگی از هر جمعیتی محسوب می شود و هرچه این شاخصه ها به وضعیت مطلوب نزدیک تر باشد آن جمعیت در حوزه فرهنگ در سطح متعالی تری قرار دارد.

کتاب و کتابخوانی البته نیازمند زیرساختها و پیش نیازیهایی است که وجود یا فقدان آن بر روی سرانه مطالعه هر جمعیت و جامعه ای تاثیر می گذارد.

فضای کتابخانه ای و سرانه کتاب نیز ازجمله مواردی است که به طور حتم تاثیراتی بر وضعیت مطالعه مردم و جامعه بر جای می گذارد.

استان فارس و شهر شیراز نیز با توجه به بافت و شرایط فرهنگی که دارد به نظر می رسد باید نسبت به سایر کلانشهرها و استانهای دیگر با وضعیت متفاوت تر و البته مطلوب تری نیز مواجه باشد که البته آمارهای موجود گواه مطلب دیگری است.

معاون کتابخانه های عمومی استان فارس در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: تا پایان سال 89 بیش از یک میلیون و 500 هزار جلد کتاب در کتابخانه ها در سطح استان وجود داشته و بیش از 75 هزار نفر نیز عضو کتابخانه در فارس وجود دارد.

مهدی ظهرابی با اشاره به جمعیت چهار و نیم میلیون نفری استان فارس بیان کرد: حدود یک و هفت دهم درصد از اهالی استان عضو کتابخانه ها هستند.

وی با اشاره به اینکه سال قبل یک میلیون و 600 هزار دفعه کتاب به امانت رفته است، افزود: به ازای هر 100 نفر در استان فارس 34 جلد کتاب وجود دارد که این آمار باید به 250 جلد برسد.

معاون کتابخانه های عمومی استان فارس با اشاره به اینکه کتابخانه های عمومی در همه شهرستانها به جز یکی از شهرستانهای تازه تاسیس وجود دارد، افزود: در دور سوم سفرهای هیئت دولت نیز 19 کتابخانه مرکزی برای شهرستانها و 9 کتابخانه برای شهرهای فاقد کتابخانه نیز مورد تصویب قرار گرفت که از حدود 27 یا 28 کتابخانه مصوب اکثر آنها زمین ندارند.

ظهرابی با اشاره به اینکه تعداد 174 کتابخانه نهادی و مشارکتی در استان فارس وجود دارد، بیان کرد: 132 مورد از آن نهادی و 42 مورد نیز مشارکتی است که با مشارکت نهاد کتابخانه ها و یک سازمان دیگر ایجاد شده که البته اگر بخواهیم به وضعیت مطلوب برسیم باید تعداد کتابخانه ها را به سه برابر این وضعیت افزایش دهیم.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر در این بخش حدود 70 درصد با وضعیت مطلوب فاصله داریم، بیان کرد: کل زیربنای کتابخانه ای استان بیش از 52 هزار متر مربع است اگر جمعیت 75 هزار نفری عضو را در نظر بگیریم سرانه فضای کتابخانه ای به کمتر از یک متر می رسد در صورتی که استاندارد این فضا برای هر نفر بیش از دو متر است.

معاون کتابخانه های استان فارس در پاسخ به این سئوال که "گفته می شود یکی از دلایل عدم علاقمندی به کتاب و کتابخوانی نوع رفتارها و خدمات رسانی برخی از کتابخانه ها و کتابداران است"، افزود: از سال قبل به طور جدی طرح تکریم ارباب رجوع را پیگیری کردیم و اکنون وضعیت همکارهای ما خیلی بهتر از گذشته شده است.

ظهرابی در پاسخ به این سئوال که "سطح تحصیلات مرتبط فعالان کتابخانه ها و کتابداران نیز به چه صورتی است" نیز بیان کرد: وضعیت اکنون بسیار بهتر شده و کتابداران اکنون با تحصیلات مرتبط استخدام می شوند.

حسنلی: کتابخوانی رضایت بخش نیست/ تلویزیون و اینترنت عوامل موثر در کاهش علاقه

کاووس حسنلی استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر پیرامون شرایط کتاب و کتابخوانی در جامعه امروز بیان کرد: در یک نگاه کلی به نظر من وضعیت کتاب و کتابخوانی در دهه های اخیر به هیج وجه رضایت بخش نیست.

وی با اشاره به اینکه این بحران را می توان به روشنی در کشور از شمارگان کتابهایی که چاپ می شوند متوجه شد، افزود: شمارگان کتابهای مناسب و قابل استفاده از چند هزار تا فراتر نمی رود.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه عامل مختلفی باعث کاهش علاقه به کتابخوانی می شود، افزود: اولین عامل وجود وسائل ارتباط جمعی مثل شبکه های گوناگون و متنوع تلویزیونی است که بسیاری را به خود مشغول کرده و بخش اوقات فراغت آنها را پر کرده است، همان زمانهایی که می توانستند به کتاب خوانی بپردازند.

وی ادامه داد: گسترش فراگیر اینترنت و تنوع امکانات اینترنتی نیز یکی دیگر از این عوامل بوده به طوریکه اکنون در اکثر منازل امکانات اینترنتی وجود دارد و جامعه کتابخوان بیشتر وقت خود را به وب گردی و در اینترنت می گذراند و آنجا عموما بیشتر از مطالب عمیق، مطالب سطحی را می تواند مطالعه کند.

این استاد دانشگاه نا امنی شغلی، اضطراب و دلهره جوانان ما از آینده را به عنوان یکی دیگر از این عوامل مطرح کرد و افزود: این مورد باعث می شود که انگیزه های آنها برای نشاط علمی و فرهنگی کاهش یابد.

وی اضافه کرد: علاوه بر این اشتهای غیر منطقی همه جوانها و خانواده های آنها برای ورود به مراکز دانشگاهی و ناگزیری شرکت در کنکورهای گوناگون است که در کنار این عامل سیستم بسیار غلط آموزشی در مدارس و دانشگاه ها را می توان نام برد که بچه ها را به شدت سرگرم جزوه خوانی و حفظ خیلی از مطالب غیر کارآمد کرده و اصلا به نیازهای اجتماعی جامعه توجه ندارد.

حسنلی ادامه داد: به همین دلیل می بینیم که عمده مطالب مورد مطالعه جوانان جزوات کنکور است یا کتابهای سرگرم کننده معمولی که کمک چندانی به ارتقای فرهنگی و رشد علمی نمی کند.

وی با اشاره عامل دیگر در کاهش انگیزه کتابخوانی نیز بیان کرد: فاصله و شکاف عمیق روشنفکران و عمومی مردم نیز در این رابطه باید مورد توجه قرار گیرد به طوریکه کسانیکه می توانند متن خوب بنویسند گاهی خیلی کم توجه هستند به مخاطب عمومی و در نتیجه آشتی لازم میان جامعه روشنفکر ما که تولید کننده کتاب نیز است و جامعه کتاب خوان وجود ندارد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: همچنین خود کتابخانه ها و کتابداران نیز باید مورد توجه قرار گیرد به شکلی که کمبود منابع کتابخانه ای و خدمات ضعیف کتابخانه ها و کتابداران قابل مشاهده است و بسیاری از کتابداران متاسفانه هنگام ارائه خدمات به مراجعه کنندگان رفتار شایسته ای ندارد این در حالیست که در بسیاری از کتابخانه های دنیا وقتی مراجعه کننده ای حضور می یابد با روی گشاده و اخلاق خوش و رفتار شایسته از درخواست مراجعه کنندگان استقبال می کنند و خودشان را به شدت موظف به خدمات رسانی می دانند.

فخرایی: گروه های مطالعاتی ایجاد شود

در این رابطه سرپرست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس عدم گرایش  مطالعه و  کاهش سرانه آن را یک مشکل درونی دانست و گفت: مشکل، نبودن دغدغه ذهنی و علاقه قلبی است و یک فرد تا یک دغدغه‌ای در ذهنش نداشته باشد، به سراغ کتاب نمی رود.

محمد هادی فخرایی افزود: دغدغه یعنی احساس نیاز به دانستن یک مطلب یا یک مسئله، یعنی اگر ما یک کتاب را عرضه کنیم و مخاطب نداند که این کتاب را به چه منظور باید بخواند از آن استنقبال نمی کند اما وقتی به دنبال دانستن یک مسئله بود، به خوبی دنبال کتاب می رود تا آن را پیدا کند و بخواند.

وی اضافه کرد: خانواده‌ها در این زمینه نقش مهمی را بر عهده دارند و به طور عملی می توانند این کار را انجام دهند، یعنی پدر و مادر به جای اینکه همواره یک نوع رسانه مانند تلویزیون را از طریق رفتار خود در خانه ترویج دهند می توانند با ایجاد فضای مطالعه این مسئله را در خانه آموزش دهند.

سرپرست اداره کل  ارشاد فارس ادامه داد: گران بودن قیمت کتاب دلیل اصلی عدم استقبال از کتابخوانی نیست به گونه ای که با مقایسه کالاهای دیگر این نتیجه روشن است که کتاب در کشور قیمت بالایی ندارد و برای تمام اقشار جامعه به خصوص قشر متوسط و ضعیف لحاظ شده و حتی اگر گرانی را یک مشکل بزرگ بدانیم می توانیم با امانت گرفتن کتاب و استفاده از کتابخانه، آن را حل کنیم.

فخرایی گفت: برای تقویت انگیزه عمومی مطالعه و کتابخوانی همه افراد در جامعه مسئولند و باید از موقعیتهای خود برای نهادینه کردن این فرهنگ تلاش کنند زیرا معتقدیم این بحث یک موضوع فرا دستگاهی است.

وی با بیان اینکه به نظر می رسد بهترین نقطه برای این کار شروع از خود است، ادامه داد: یکی از راه های ایجاد فرهنگ مطالعه در بین مخاطبان، تشکیل گروه های مطالعاتی است که این عمل یک سیر مطالعاتی برای گروه تعیین کرده‌ که هر هفته، اعضای گروه، کتاب تعیین شده را مطالعه می کنند و در جلسه گروه، برای هم توضیح می دهند و آن را به نقد می گذارند و حتی یک فروشگاه کتاب هم در داخل جلسه ایجاد شده که افراد کتابها را به صورت ارزان‌تر تهیه کنند.

سرپرست اداره کل  ارشاد فارس وضعیت مطالعه و کتابخوانی در شیراز و فارس را نیز متاثر از سایر نقاط کشور دانست و گفت: با توجه به پیشینه فرهنگی فارس و با وجود کتابخانه ها و مراکز انتشاراتی زیادی که در استان وجود دارد حد مطلوبی برای کتابخوانی در فارس وجود ندارد.

وی ادامه داد: اگر نمایشگاه کتاب شیراز را میزانی برای علاقه مندی جمعیت استان فارس از کتاب در نظر بگیریم، می توان گفت مردم فارس علاقه مندی خاصی به کتاب دارند اما نمی توان گفت همه کتابهایی که در نمایشگاه به فروش رسیده مطالعه هم شده است.