به گزارش خبرنگار مهر، استان کرمان به گفته کارشناسان زمین شناسی بهشت زمین شناسی ایران لقب گرفته و در این میان علم دیرینه شناسی نیز در کرمان با توجه به کشف هزاران فسیل از دایناسورها و جانوران هم عصر آنان پنجره ای جدید بر این گستره گشوده است.
کشف دهها جای پای دایناسور در کرمان که بزرگترین آن در روستای ده علیرضا قرار دارد نیز یکی دیگر از شگفتیهای استان پهناور کرمان است.
کشف استخوانهای عظیم الجثه دایناسورها و تخمهای جانوران ماقبل تاریخی نیز مسئله ای نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت اما گویی در کرمان مسئولان کمتر این پتانسیلهای بالقوه را دیده اند و یکی از دلایل این بی توجهی عدم انجام تحقیقات علمی و نظریات تخصصی در خصوص صدها گونه فسیلی بوده است که بارها پای دانشمندان کشورهای اروپایی را به کرمان باز کرده است.
آزمایشهای ژنتیک پنجره ای جدید در علم دیرینه شناسی را گشوده است
در حالی که فسیل های موزه دیرینه شناسی کرمان به دلیل نداشتن پشتوانه علمی، بارها و بارها مورد بی مهری مسئولان کرمان و حتی برخی متخصصان قرار گرفته اند، هم اینک با آغاز دور جدید فعالیت های تحقیقاتی و به استناد آزمایشات ژنتیک انجام شده، پیش بینی می شود در آینده ای نزدیک، دریچه ای نوین در علم ژنتیک و دیرینه شناسی دنیا گشوده می شود.
ماجرای فسیل های کرمان به سال 83 بر می گردد، یعنی آن زمان که موزه دیرینه شناسی در کرمان افتتاح شد و سنگواره هایی که "محسن تجربه کار" صِرف علاقه شخصی خود به این کار، از دل خاک کویر کرمان بیرون آورده، در این موزه در معرض دید عموم قرار گرفت.
اما پس از آن و با بروز مشکلات عدیده ای این موزه تعطیل شد، با تعطیلی موزه سرنوشت جدیدی برای این سنگواره ها رقم خورد تجربه کار که در این زمینه تحصیلات آکادمیک ندارد، مجبور شد که فسیل هایش را درون جعبه ها و سطل های پلاستیکی زیر سقف گاراژ منزل مسکونی استیجاری خود نگهداری کند.
آغاز نظریات علمی
اما ماجرا به همین جا ختم نشد، فسیل های موزه دیرینه شناسی کرمان گرفتار کشمکش های علمی شد.
عده ای از دانشگاهیان و اهل علم بر فسیل بودن آثاری که تجربه کار جمع آوری کرده اصرار دارند و عده ای هم بر این باورند این سنگواره ها، سنگهای بی ارزشی هستند.
در یک سال اخیر هم این وضعیت ادامه داشت تا اینکه سرانجام تجربه کار به پیشنهاد عضو هیئت علمی گروه زیست شناسی دانشگاه تهران، نمونه هایی از فسیل هایش را برای انجام آزمایش سی.تی.اسکن به آزمایشگاه طهمورثی شهر کرمان فرستاد و از آن زمان بود که بحث های علمی در خصوص این آثار به شکل جدی تری آغاز شد و هم اکنون هم با ورود موسسه تحقیقاتی "افضل" به این حوزه، به نظر می رسد در آینده ای نه چندان دور شاهد اقدامات علمی و تحقیقاتی ارزشمندی در این خصوص باشیم.
در همین حال، تجربه کار در کنار آزمایشات سی.تی.اسکن نمونه هایی از فسیل هایش را به مرکز ژنتیک کرمان هم فرستاده تا آزمایشات لازم بر روی آن انجام و نتایج اعلام شود.
بر این اساس گروهی متشکل از دکتر محمد بذرافشان رئیس مرکز ژنتیک استان کرمان، دکتر محمد رضا قطبی فسیل شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد زرند، دکتر سید مسعود مجدزاده عضو هیئت علمی گروه زیست شناسی دانشگاه باهنر کرمان، دکتر رضا گرامی و دکتر حسین اسکندری جراح و متخصص اعصاب از اعضای موسسه تحقیقاتی افضل کرمان در این موسسه تشکیل جلسه داد و درخصوص این فسیلها تبادل نظر صورت گرفت.
نتایج سی.تی.اسکن چه می گوید؟
در ابتدای این جلسه، تجربه کار با اشاره به نتایج سی.تی.اسکن های انجام شده از فسیل یک پرنده در آزمایشگاه دکتر طهمورثی گفت: با مشاهده سوراخ های پرهای دُمی، دکتر طهمورثی تشخیص داد که این یک پرنده است.
وی افزود: در این تصاویر چیزی شبیه یک تخم داخل شکم این پرنده مشاهده می شود که دکتر طهمورثی با مشاهده این تخم ها به من پیشنهاد داد تا با دکتر بذرافشان، رئیس ژنتیک استان کرمان در این باره گفتگو کنم.
وی به تصاویر س.تی.اسکن شده دیگری هم که از فسیل تخم گرفته شده هم اشاره و اظهار کرد: حتی درون این تخمها جنین هم مشاهده شده است.
وی تصریح کرد: تا به اینجا شواهد از آن حکایت دارد که بر خلاف آنچه که تاکنون در علم فسیل شناسی بر آن تاکید می شده است، قسمت های نرم بدن موجودات زنده هم به فسیل تبدیل می شود.
وی گفت: حتی با برش فسیل تخمهای کشف شده دیگری که در مجموعه فسیلها وجود دارد و انجام آزمایش هم چیزی شبیه جنین در آن دیده می شود.
تجربه کار ادامه داد: چهار ماه پیش بود که نمونه هایی از این فسیلها را برای انجام آزمایشات لازم به دکتر بذرافشان دادم.
وی افزود: هفته گذشته مطلع شدیم که در انجام آزمایشات ژنتیک مقدار زیادی پروتئین در فسیلها دیده شده است به همین دلیل این جلسه تشکیل شد تا نتایج به دست آمده ارائه شود.
وجود بافت نرم در تصاویر سی.تی.اسکن
بعد از سخنان تجربه کار، اسکندری با توجه به تخصص خود در مغز و اعصاب با مشاهده سی.تی.اسکن های انجام شده گفت: هرچه دانسیته بالاتر برود معلوم است که بافت نرم در نمونه وجود داشته و این مسئله در این تصاویر به خوبی قابل رویت است.
نتایج آزمایشات ژنتیک چه می گوید؟
در ادامه، رئیس مرکز ژنتیک استان کرمان درباره آزمایشات انجام شده از سوی این مرکز بر روی نمونه ای از این فسیل ها توضیحاتی ارائه داد.
بذرافشان گفت: ما در آزمایشگاه ژنتیک تا به حال نمونه هایی را داشته ایم که ماکسیمم عمر 15 سال داشته اند مثل استخوان و یا دندان هایی که پزشکی قانونی برای مرکز می فرستاده است و تاکنون با سنگ آزمایشی را انجام نداده ایم.
وی افزود: در کشور هم آزمایشگاههایی که بتواند چنین آزمایشهایی را انجام دهند تعدادشان محدود است که با پیگیری هایی که کردم همه همکارانم اعلام کردند مشغله کاری ما زیاد است و به این حوزه وارد نشدند.
بذرافشان ادامه داد: با این شرایط، دانشجویان ارشد را وارد این کار کردم.
وجود پروتئین در برخی از فسیلها/ آزمایشها باید ادامه یابد
وی اظهار داشت: تنها جایی که در دنیا می تواند آزمایش ژنتیک بر روی نمونه هایی که عمری بالاتر از 50 سال دارند انجام دهد موزه بریتیش لندن است.
رئیس ژنتیک استان کرمان اضافه کرد: به مسئولین این موزه ایمیل زدم و موضوع را در میان گذاشتم اما در پاسخ درخواست من از سوی این موزه اعلام شد که بر روی هر نمونه ای کار نمی کنیم و طبق ضوابط خاص و با بستن قرارداد و اخذ هزینه این کار را انجام می دهیم.
بذرافشان گفت: با این شرایط به روش یابی روی آوردم و به پایه شیمیایی برگشتیم.
وی افزود: بر این اساس کار را آغاز و مواد را تهیه کردیم بعد از آن پروسه انتظار بود که نمونه ها باید این دوره را سپری می کردند.
وی با بیان اینکه این آزمایشات همچنان در حال انجام است گفت: اما در اولین نمونه های آنالیز شده تا حدودی به شاخصی که مورد نظرمان بود دست یافتیم اما تنها در یک نمونه این عدد به دست آمد.
وی تصریح کرد: اگر کاری دانشجویی بود می شد تایید کرد که این یک بافت نرم بوده است اما برای چنین ادعای علمی در سطح کلان باید آزمایشات بر روی نمونه های بیشتر انجام شود تا نتایج ما با کمترین خطا، مورد قبول مجامع علمی واقع شود.
بذرافشان ادامه داد: افرادی که بر روی این نمونه ها کار می کنند اعلام کرده اند در این نمونه ها پروتئین زیادی دیده اند اما برای اینکه بتوان نتیجه ای قطعی را بیان کنیم باید بر روی نمونه های بیشتری این کار را انجام دهیم.
وی تصریح کرد: اما اینکه چیزی منحصر بفرد است از نظر من قطعی است اما این وقتی اثبات می شود که یک نمونه ما بشود چهار نمونه که این کار در حال انجام دادن است.
برخی افراد در مقابل کشفیات مقاومت می کنند
وی درادامه به نکته دیگری هم اشاره کرد؛ دکتر بذرافشان گفت: من این مطلب را به صورت معترضه بیان می کنم ما در ایران خیلی تنگ نظریم.
وی افزود: در این شرایط می توانیم بگوییم حداقل اینها سنگهای زیبایی هستند حتی اگر فسیل بودن آن اثبات نشود.
وی ابراز داشت: متاسفانه با این تنگ نظری ها خودمان را خراب می کنیم تا وقت کسی در یک کشور خارجی بگویید چه سنگ قشنگی و آن زمان ست که فریاد چه کنم چه کنم سر می دهیم.
در این هنگام اسکندری هم این سوال را مطرح کرد که کسی بگوید "اگر اینها فسیل نیست پس آنچه که در این تصاویر سی.تی.اسکن نشان داده شده چیست؟"
نظر شما