آنكارا- تل آويو از تيرگي تا همكاري منطقه اي

عبدالله گل دراين سفردوروزه كه از4 تا 5 ژانويه خواهد بود به فلسطين نيز سفرنموده وبا مقامات جديد فلسطيني دردوره بعد ازعرفات ديدار وگفتگو خواهد كرد.

دربيانيه وزارت خارجه تركيه آمده است:" دراين سفر طرفين، گفتگوهاي خود را بردومحورمتمركز خواهند كرد؛ روابط دو جانبه تركيه با اسرائيل و فلسطين كه شامل روند صلح خاورميانه هم مي شود و تحولات ديگر منطقه اي و بين المللي".

دراين فضاي سياسي با توجه به تغييرات بوجودآمده در ساختارقدرت سياسي وبدست گيري قدرت توسط حزب عدالت وتوسعه و بروزفضاي جديد بسياري براين باوربودند كه اتفاقات جديدي دراين خصوص بوقوع خواهد پيوست واين درحالي است كه آنكارا وتل آويو از گذشته قراردادهاي مهم سياسي ،اقتصادي وبويژه امنيتي با هم امضاءكرده بودند.

درشرايط نوين روابط تركيه و رژيم اسرائيل از زماني رو به تيرگي گذاشت كه رجب طيب اردوغان نخست وزير تركيه در يك كنفرانس مطبوعاتي اعلام داشت: همه كشورها بايد به قانون احترام بگذارند اما اسراييل تنها رژيمي است كه تاكنون اين موضوع را رعايت نكرده است.

اين انتقادها بعد از آن صورت گرفت كه تركيه مراتب نارضايتي خود را از سياست كشتار فلسطينيان بدست ارتش اسرائيل اعلام كرده بود و همين مساله باعث تيره تر شدن روابط آن دو گرديد.

اين در حالي بود كه تركيه روابطي گسترده در سطح نظامي با رژيم اسرائيل برقرار كرده بود و بروز بعضي از مشكلات در همكاري نظامي دو كشور و سقوط يكي از هواپيماهائي كه به دست تكنسين هاي اسرائيلي تعمير شده بود بر دامنه اين بد بيني افزود و اين بدبيني كه در سطح افكار عمومي تركيه به خاطر ترور شيخ احمد ياسين رهبر معنوي حماس نيز عميقاً ريشه دوانده بود مساله را پيچيده تر كرد.

در همين رابطه اردوغان با انتقاد از آريل شارون نخست وزير رژيم صهيونيستي به دليل رد پيشنهاد تركيه براي وساطت بين اسراييل و فلسطين گفت: تركيه تمايل دارد صلح درخاورميانه برقرار شود، ولي متاسفانه، شارون به ما در اين راه كمك نمي كند و حملات اخير ارتش او به پناهندگان دررفح اين موضوع را ثابت مي كند، اوبايد به ما درروندصلح خاورميانه كمك كند.
بعد ازاين مساله بود كه رژ‍يم صهيونيستي با اعزام هيئت هائي سعي دربهبودي روابط داشت و ايهود اولمرت معاون نخست وزير رژيم  اسرائيل براي يك دوره مذاكرات اقتصادي، وارد تركيه شد ليكن به دليل امتناع اردوغان براي ديداربا وي بار ديگرتيرگي در روابط بيشتر پديدار شد.

با اين وجود قائله به همين جاختم نشد و اولمرت با اعلام اين مطلب كه من تصور نمي كنم اردوغان بر اين باور باشد كه اسرائيل يك دولت تروريستي است زيرا وي مي داند كه اسرائيل بزرگترين كشوربراي مقابله با تروريسم در دنيا است ، سعي كرد تا كمي از وخامت اوضاع بكاهد و بعد از اين مسئله بود كه گروهي شامل يك هيئت از وزارت دادگستري و حزب عدالت و توسعه تركيه ضمن ديدار از از تل آويو با مقامات عاليرتبه اسرائيلي ديدار كرد .

بر اساس گزارشها، شيمون پرز رهبر حزب كارگراز اين هيئت به گرمي استقبال كرده  و حزب عدالت و توسعه را به عنوان حزبي توصيف نمود كه مايه شادماني تركيه است.

همچنين در آن زمان شعبان داشلي رهبر حزب عدالت و توسعه و معاونان وي به منظور بحث بر سرهمكاريهاي نظامي و امنيتي ازشوراي امنيت ملي اسرائيل نيز بازديد كردند. 

البته به تلاشهاي ر‍ژيم صهيونيستي بايد تلاشهاي لابي يهوديان در آمريكا را كه هميشه توجه خاصي به روابط تركيه با اسرائيل داشته اشاره كرد. بدين صورت كه "ديود هريس" رئيس كميته يهوديان آمريكا ونفردوم شخصيتهاي يهودي درآن كشوركه پيرامون بهبود روابط تركيه با اسرائيل، در آمريكا و در سطح منطقه فعال است در پاسخ به اين سؤال كه آيا تنش بين تركيه و اسرائيل  مربوط به فعاليتهاي اسرائيل در شمال عراق يا از سياستهاي شارون در قبال فلسطينيان مي باشد گفت ، اين بسيار مشكل است كه بگوئيم اين تنش ابتدا از كداميك از اين مسائل نشات گرفت اما اين مساله اولين بار با ادعائي كه در مجله" نيويوركر" صورت گرفت مطرح شد.

پتانسيل تركيه و انگيزه هاي رژيم صهيونيستي:

تركيه كشوري است در جنوب شرقي اروپا و جنوب غربي آسيا ، واقع دربين درياي سياه، مديترانه، اژه و تنگه بسفر و داردانل از يك طرف وهمچنين كشورهاي بلغارستان، گرجستان، ارمنستان، يونان، قبرس، سوريه، عراق و ايران از طرف ديگر، داراي موقعيت جغرافيائي كم نظيري است كه اين موقعيت دربسياري از تعاملات اين كشور با ديگران مد نظر قرار مي گيرد.

همچنين اين كشور بلحاظ داشتن منابعي همچون زغال سنگ ، سنگ آهن، مس، كروم، آنتيموان،جيوه، طلا، سولفا باريم طبيعي ، بورات، سلستيت،گرد سنباده، برق آبي  وغيره و همچنين  به خاطر دارا بودن منابع و ذخائر عظيمي از آب كه در خاورميانه به عنوان مساله اي مهم و تاثير گذار تلقي مي شود از اهميت ويژه اي برخوردار است.

در سالهاي اخير رژيم صهيونيستي با در نظر گرفتن اين پتانسيل ها و بويژه منابع آبي قابل توجه تركيه درصدد گسترش همكاري خود با اين كشوربر آمده و در اين راستا اقدامات زيادي براي گسترش اين رابطه بعمل آورده است. براي نمونه مي توان به توافق بين دوطرف براي انتقال آب تركيه ازطريق بالن هوائي به اسرائيل اشاره كرد كه اين مساله باعث تيرگي روابط تركيه با دوكشور همسايه خود سوريه و عراق كه در ادامه مسير از اين آب استفاده مي كردند شد.

انگيزه همكاري تركيه با رژيم صهونيستي:

در خصوص همكاري بين تركيه و رژيم صهيونيستي و انگيزه هاي تركيه ، اين نكته را بايد اشاره كرد كه آن كشور سعي دارد با همكاري و گسترش روابط خود با رژيم صهيونيستي ، بويژه در حوزه نظامي (كه مورد توجه ژنرالهاي آن كشور مي باشد) تفوق و برتري خود را در حوزه بالكان در برابر رقباي خود از جمله يونان و قبرس ، حفظ كند.

همچنين تركيه سعي دارد با حفظ روابط خود با اسرائيل، از نفوذ لابي هاي اسرائيلي در آمريكا در گفتگوهاي خود در اتحاديه اروپا و مسائل مربوط به كشتار ارامنه توسط دولت عثماني -كه لابي ارامنه در صدد طرح و تصويب آن به عنوان نسل كشي است- كه يكي از مشكلاتي است كه آن كشور در صحنه بين الملل با آن روبروست به نفع خود استفاده كند.

همكاري محوري و تلاش آمريكا:

از جمله مسائل ديگر در همكاري بين تركيه و رژيم صهيونيستي همكاري محور تركيه-اسرائيل و آذربايجان مي باشد كه اين مساله از سوي آمريكا نيز حمايت مي شود بطوريكه اخيراً يك روزنامه اسرائيلي فاش ساخت جرج بوش رئيس جمهور آمريكا در سفراخيرخود به استانبول در هنگام برگزاري نشست اخير سران سازمان پيمان آتلانتيك شمالي ناتو به اردوغان نخست وزير تركيه هشدار داده است سياست تنش زايي را كنار بگذارد و روابطش را با مقامات تل آويو عادي كند.

روزنامه يديعوت آحارونوت دراين باره نوشت: آمريكا از اين مي ترسد كه تنش و تيرگي روابط ميان متحدان اين كشور در منطقه به ثبات منطقه خاورميانه و منافع اين كشور آسيب برساند.

رئيس جمهور آمريكا در اين نشست علناً، نسبت به ادامه تنش ميان روابط دو متحد خود هشدار داد و از مقامات تركيه خواست براي عادي سازي روابط با اسرائيل اقدام كنند.

اين اقدام واشنگتن از آنجا ناشي مي شود كه مقامات آمريكا بطور سنتي بر اين عقيده هستند كه اين محور مي تواند خنثي كننده آنچه كه آنها محور ايران-ارمنستان و يونان مي خوانند، بشود.