تقسیم فوری از ویژگی‌های توزیع بیت المال در صدر اسلام بود

به گزارش خبرنگار مهر، حجت‌الاسلام حامد منتظری ‌مقدم در نشست بررسی شیوه مدیریت و تقسیم بیت المال در صدر اسلام که بعد از ظهر یکشنبه در مجتمع آموزش عالی فقه قم برگزار شد با اشاره به نوع تقسیم بیت‌المال و ابهامات تاریخی در برخی موارد تقسیم در کتب تاریخی در دسترس، اظهار داشت: منابع دقیقی درباره شکل جمع‌آوری و تقسیم منابع بیت‌المال، به ویژه در موارد خاص، وجود ندارد و این ابهام در بسیاری از کتب تاریخی به چشم می‌خورد، ولی کلیات این تقسیم مشخص و شیوه پیامبر(ص) نیز برای همگان روشن است.

وی گفت: یکی از شاخصه‌های اصلی تقسیم بیت‌المال، توسط پیامبر(ص) و امام علی(ع)، تقسیم فوری اموال بود که این تقسیم فوری به شیوه بالسویه صورت می‌گرفت که همه مردم به نسبت مساوی، از آن بهره‌مند می‌شدند.

منتظری مقدم ادامه داد: دلایل مهمی درباره تقسیم سریع این اموال بین مردم و تجمیع و انباشت نشدن آن وجود دارد.

کارشناس تاریخ اسلام، با بیان این‌که در صدر اسلام، توجیه مناسبی برای انباشت سرمایه‌های بیت‌المال وجود نداشت، افزود: گسترده‌ بودن حکومت اسلامی، یکی از عوامل توجیه‌ناپذیر بودن انباشت بیت‌المال بود و دلایل دیگری، از جمله جلوگیری از انباشت فسادآور بیت‌المال در حکومت‌های بعدی، رفع مشکلات محرومان در کمترین زمان و نبودن تجهیزات کافی برای انباشت را نیز می‌توان در کنار این دلیل برشمرد.

شیوه تقسیم نبوی و علوی، تقسیم بالسویه و عمومی بود

وی با اشاره به تغییر نظام پرداخت بیت‌المال مسلمانان در زمان خلیفه دوم، عنوان کرد: شیوه تقسیم نبوی و علوی، تقسیم بالسویه و عمومی بود، ولی در زمان خلیفه دوم، این شیوه به شیوه بالتفضیل تغییر یافت که در این زمینه، باید به مسائلی از جمله چگونگی و پی‌آمدهای تغییر و شیوه حکومت توجه کرد.

وی افزود: دنیازدگی اصحاب و یاران پیامبر(ص)، یکی از آفات جدی این نظام بود که بسیاری از افراد صالح و بااخلاص زمان حکومت حضرت(ع) را به افرادی زیاده‌خواه و دنیا‌طلب تبدیل کرد که در آینده، به طبقه‌ای خاص از سرمایه‌داران تبدیل شدند که بعدها به مقابله با امیرمؤمنان(ع) پرداختند و نظام نبوی را تغییر دادند.