کرمان؛ دیار مهمان نوازان/ معزالدوله شرمنده مهمان نوازی کریمان

به گزارش خبرنگار مهر، در حالی که امروزه با ورود روش های زندگی مدرن دیگر به شکل گذشته میهمان نوازی در طول سال را در خانواده های شاهد نیستیم مردم کرمان همچنان با روی گشاده چشم به راه میهمان هستند.

کرمان که در ایام گذشته نام هایی چون گواشیر، ژرمان ، کارمان، کارمانی، کرمانی و کریمان داشته است هم اکنون استانی است با گستردگی زیاد و گسترده مثال زدنی آثار تاریخی که محلی است قابل تامل برای گردشگران ایرانی و خارجی که در اندیشه صفا بخشیدن به روح و جان خود هستند.

فرهنگ مهمانداری در کرمان همچنان داغ است

آنچه باعث شده دیار کریمان به نام مردم کرمان بماند شاید همان مهربانی بیش از حد و میهمان دوستی کرمانیها باشد به گونه ای که هنوز اغلب کرمانیها در خانه های بزرگ حیاط  دارشان مهمان خانه بزرگ و با صفایی دارند که هر آن برای پذیرایی از یک میهمان آماده است. در همین باب یکی از عرفای کرمان گفته است،

هر چند که از روی کریمان خجلیم                         غم نیست که پرورده این آب و گلیم
در روی زمین نیست چو کرمان جایی                      کرمان دل عالم است و ما اهل دلیم

و این چنین است که آوازه مهمان نوازی کرمانیها به تمام ایران و حتی جهان رسیده است.

در ایام قدیم در کرمان رسم بر این بوده است که افراد بزرگتر فامیل را از روی تعداد بیشتر میهمانان غریبه ای که به خانه وی می آمدند می شناختند و وی را احترام می گذاشتند و خانه بزرگتر فامیل  شلوغتر از بقیه بود.

سیدمحمد علی گلاب زاده، کرمان شناس معروف در این باره می گوید: مردم کرمان از قدیم به میهمان نوازی مشهور بودند به گونه ای که همیشه دور هم بودن و اجتماع با فامیل و دوستان نشانه میزان بزرگی هر طایفه بوده است.

معزالدوله شرمنده از مهمان نوازی کرمانی ها از محاصره کرمان عقب نشست

وی ادامه می دهد: دلیل آنکه آقامحمد خان توانست از شهر کرمان چشمخانه تاریخ بسازد همین میهمان نوازی آنها از لطفعلیخان زند و پناه دادن به وی بود و الا آقا محمدخان نمی توانست تلی از 25هزار چشم مردم کرمان بسازد.

گلاب زاده ادامه داد: در تاریخ آمده است در زمان حمله معزالدوله دیلمی به کرمان  ابوعلی محمدبن الیاس حاکم کرمان بود در جنگ با مردم کرمان از این ویژگی میهمان نوازی مردم کرمان متعجب بود چرا که مردم کرمان روزها به جنگ با معزالدوله می پرداختند و شبها برای سربازان معزالدوله نان و طعام و هدایایی می بردند.

وی افزود: وقتی معزالدوله از برخی از آنان علت این موضوع را سوال کرد پاسخ این بود که، روزها شما دشمن جان و مال و ناموس ما هستید و وظیفه داریم با شما بجنگیم اما شب هنگام شما میهمان پشت دروازه شهر کریمان هستید و وظیفه ما اکرام میهمان است واین چنین معزالدوله شرمنده میهمان نوازی کرمانیها شده و عقب نشست.

بهترین مکان هر خانه کرمانی به مهمان اختصاص دارد

کرمان شناس معروف کرمان می گوید: از قدیم در شهر کرمان خانه ها به گونه ای بود که اگر اهل خانه در یک اتاق نمور و تاریک در یک گوشه خانه به سر می بردند زیاد برایشان اهمیت نداشت چرا که همیشه یک اتاق بزرگ و زیبا با شرایط خوب برای میهمانان داشتند و حتی اگر سالی دو سه بار بیشتر میهمان نداشتند این اتاق همیشه برای حضور یک میهمان سرزده با تمام امکانات  آماده و تمیز بود.

وی می گوید: خوشبختانه با وجود آنکه زندگی های مدرن به بدنه سنتهای گذشتگان رسوخ کرده است هنوز هم می توان میهمان نوازی و مهربانی را نزد کرمانیها بیشتر از دیگر ایرانیها دید.

مدرنیته مغلوب سنتهای کرمانی ها

اما دلایل دیگری که براین مدعا تایید هستند توجه خاص مردم کرمان به خانواده و به ویژه بزرگان است به گونه ای که تعدد مراسم های اجتماعی و خانوادگی در کرمانیها همچنان پابرجا مانده است و مراسم هایی چون ولیمه تولد نوزاد و شب شیش نوزاد، ولیمه سفرهای مختلف زیارتی و مراسم های مذهبی متعددی که به بهانه دور هم بودن است همچنان با سطح خوبی در کرمان برگزار می شود و نشان از این احترام به میهمان نوازی مردم کرمان است.

مرد جوانی که مسافر از یکی از شهرهای شمالی است با اشاره  به وی‍ژگی میهمان نوازی کرمانیها می گوید: چندی پیش با خانواده ام مسافر کرمان بودیم اول که دنبال یک آدرسی بودیم که تا آدرس دقیق را نشانمان ندادند آسوده ننشستند.

وی افزود: شب در یکی از پارکهای کرمان چادر زده بودیم نزدیکی ما یک خانه مسکونی  بود اهل خانه که لهجه شیرین کرمانیهای اصیل را داشتند نگذاشتند شب را با خانواده داخل پارک بخوابیم ما را با اصرار زیاد به خانه خود بردند و پذیرایی مفصلی هم از ما کردند که هیچ وقت یادم نمی رود.

این میهمان نوازی کرمانیها هرچند که در طول تاریخ کار دستشان داد اما امروزه با توجه به همه ناملایمات سختی هایی که از لحاظ اقلیمی به آنها تحمیل می شود، هنوز در بالاترین سطح خود قراردارد.

کرمان سوغات زیادی دارد از کلمپه شیرین و خوشمزه تا قاووت مقوی و پسته و گردو، حنا و زیره و پته و قالی کرمان تا ظروف مسی همه و همه تحفه های مسافرین دیار کریمان است که بازارهای بزرگ جهانی و کشوری را در اختیار خود دارد.

هرچند متاسفانه با توجه به اینکه کرمان در مسیر ترانزیت مواد مخدر قرار دارد بعضا چهره بدی از کرمانیها می سازند اما خوشبختانه همین روحیه میهمان نوازی کرمانیها به همکان ثابت کرده است که اهل دل بودن اهالی کویر گرم لوت همچنان قدم میهمان را مبارک شمارده و با همه سختی هایی که می کشند بر اینکه روزی میهمان را خداوند می رساند پایبند هستند و در خانه خود همیشه بهترینها را برای میهمان مهیا می کنند.

تعارف؛ بخش مهمی از فرهنگ کرمان

یکی از دیگر نکاتی که نشانگر این قابلیت در کرمانیهاست وجود معماری زیبا در خانه ها و آثار قدیمی است که بعد از گذشت سالها هنوز روح انسان به ویژه میهمانان این دیار را صفا می بخشد.

پیرزنی که در یکی از خیابانهای بافت سنتی شهر زندگی می کند با لهجه شیرین کرمانی اش پاسخگوی سوالاتمان است.

وی به محض باز شدن در خانه به اصرار می خواهد به خانه برویم چای یا میوه ای میل کنیم کلماتی مثل بفرمایید منزل خودتونه! قدمتون روی چشم! از زبان هیچ یک از زنان و مخصوصا زنان مسن کرمانی نمی افتد.

وی دراین باره می گوید: میهمان حبیب خداست همین جمله برای مردم کرمان کفایت می کند تا در خانه شان به روی هرمیهمان ناخوانده ای باز و سفره خانه شان گشاده باشد.

وی ادامه می دهد: کرمانیها به شدت به اینکه خداوند رزق و روزی میهمان را با خودش می رساند اعتقاد دارند.

کلماتی چون منزل خودتونه، تعارف نمی کنیم، تشریف بیارید، قدم روی تخم چشم ما گذاشتید همه و همه در نگاه اول به عنوان تعارف تلقی می شوند.

این تعارفهای کرمانی کاربردهای خاص خود را دارند که بعضا در ضرب المثل ها نیز راه یافته اند و به قول شاعر گفتن از مهربانی کرمانیها از زبان یک کرمانی زیره به کرمان بردن است باید دید تا فهمید.

......................................

گزارش: مرضیه السادات حسینی