تفاوت مبانی اخلاق اسلامی با نظریه غربیها/ راهکارهای کسب فضیلت

مؤلف "فرهنگ اندیشه سیاسی" تصریح کرد: نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که در قرون وسطی که دوران شکوه و عظمت فلسفه اسلامی است تفاوتهای زیادی میان دیدگاههای فیلسوفان مسلمان و غربی در مورد اخلاق وجود نداشته است.

 

اسکروتن یادآور شد: اما به هر حال در دنیای کنونی شاهد وجود اختلافاتی در آموزه‌های اخلاقی مسلمانان و مسیحیان هستیم. در حالی که اخلاق مسیحی بر فروتنی و بخشش متمرکز است، اخلاق اسلامی بر پاکی و اطاعت از الله تأکید دارد.

اسلوت: اخلاق فلاسفه اسلامی در مبانی با نظریه غربیها تفاوت دارد

دکتر مایکل اسلوت استاد فلسفه دانشگاه میامی آمریکا و از فیلسوفان و نظریه‌پردازان اخلاق فضیلت گرا نیز در این خصوص معتقد است: در ابتدا باید توجه داشت که فیلسوفان اسلامی متأثر از فیلسوفان یونان باستان هستند.

 

مؤلف کتاب "غیر ممکن بودن کمال: ارسطو، فمینیسم و پیچیدگی اخلاق" در ادامه یادآور شد: این مسئله خیلی جای تعجب هم ندارد و در تاریخ فلسفه امری جدید نیست. به عبارت دیگر در تاریخ فلسفه شاهد تأثیرگذاری و تأثیرپذیری اندیشه‌ها از یکدیگر هستیم. باید توجه داشت اخلاق نزد فیلسوفان اسلامی با اخلاق نزد فیلسوفان غربی در مبانی دارای تفاوتهایی است.

 

این نظریه‌پرداز اخلاق فضیلت گرا در ادامه تأکید کرد: در واقع آنچه با نام اخلاق فضیلت‌گرا در غرب شناخته می‌شود با آنچه فیلسوفان اسلامی آنرا بیان می‌کنند تفاوتهای زیادی دارد. اخلاق فضیلت‌گرای فیلسوفان اسلامی مبتنی براصول اسلامی است. این اخلاق ترکیبی از آموزه‌های اخلاقی فیلسوفان یونان باستان از جمله ارسطو و افلاطون و ترکیب آن با اصول اخلاقی است.

گلسپی: فیلسوفان اسلامی به اخلاق فضیلت‌گرا اعتقادی ندارند

دکتر مایکل آلن گلسپی استاد فلسفه و علوم سیاسی دانشگاه دوک آمریکا در این مورد به مهر گفت: من خیلی متقاعد نمی‌شوم که بگویم بیشتر فیلسوفان اسلامی معتقد به اخلاق فضیلتگرا بوده‌اند.

 

وی افزود: به عبارت دیگر تصور من این نیست که فیلسوفان اسلامی از جمله ابن سینا معتقد به اخلاق فضیلت گرا بوده‌اند. ابن سینا معتقد به سنت نوافلاطونی و سنت ارسطویی است. در غرب نیز "اوکهام" که به نظر می رسد متأثر از غزالی باشد چنین سنتی را بنیان گذارد و او نیز ایجاد ارتباط میان عقلگرایی فلسفی و وحی را زیر سؤال برد.

 

مؤلف "نهلیسم بعد از نیچه" تأکید کرد: سؤال مهم و اساسی در این بحث این است که تا چه میزانی خرد الهی در مقایسه با اراده الهی دارای اهمیت است، یعنی تا چه میزان می‌توان عقل الهی را مهم دانست و به چه میزان می توان بر اراده خداوندی به عنوان جوهر الهی تأکید کرد.

 

کرامر: فلسفه اسلامی و غرب بر یکدیگر تأثیر داشته‌اند

دکتر متیو کرامر استاد فلسفه سیاسی و فلسفه حقوق دانشگاه کمبریج و مدیر برنامه فلسفه سیاسی و فلسفه حقوق در این دانشگاه نیز اظهار داشت: در ابتدا باید به چند موضوع توجه داشت، نکته اول این است که سنت فلسفی غرب و سنت فلسفی اسلامی بر یکدیگر تأثیر و تأثر داشته‌اند.

 

وی افزود: نکته دیگر تأثیری است که ابن سینا از فیلسوفان یونان باستان و به ویژه ارسطو داشته است، ابن سینا تأثیر زیادی از آرای ارسطو گرفته، این موضوع در مورد نظریه اخلاقی ابن سینا نیز ساری و جاری است.

 

مؤلف "محل تلاقی اخلاق و حقوق" تصریح کرد: نکته دیگری که باید توجه داشت تأثیر فیلسوفان یونان باستان بر سنت اخلاقی فضیلت‌گرا در غرب است، فیلسوفان یونان باستان تأثیر زیادی بر اخلاق فضیلت گرا داشته‌اند. اما باید توجه داشت که تأثیری که ارسطو بر سنت اخلاق فضیلت گرا در غرب داشته قابل مقایسه با افلاطون نیست.

تالیافرو: نسبت میان عقل و وحی تعیین کننده اختلاف اخلاق مسیحی و اسلامی است

دکتر چارلز تالیافرو استاد کالج سنت اولاف مینه‌سوتای آمریکا و فیلسوف دین معاصر در این مورد تصریح کرد: باید توجه داشت که اگر بخواهیم اخلاق اسلامی با اخلاق مسیحی غرب را مورد مقایسه قرار بدهیم شباهتها بیش از تفاوتها خواهند بود.

 

مؤلف "تاریخ روح" تأکید کرد: مفاهیم و اصولی چون خرد، عدالت، حزم و احتیاط در اخلاق اسلامی و اخلاق غربی وجود دارند. همچنین در مرکز و کانون هر دو اخلاق شاهد وجود محور اعتدال و میانه روی هستیم.

 

مؤلف "راهنمای آکسفورد درباره الهیات" تأکید کرد: از سوی دیگر شاهد برخی اختلافها میان دو سنت اخلاق فضیلتگرای اسلامی و مسیحی-غربی هستیم. در طول قرون وسطا شاهد این اختلافها بودیم. این اختلافها در آن زمان دلالتهایی برای نظریه اخلاق فضیلتگرا در حال حاضر دارند.

 

سیم: اخلاق فضیلت‌گرای اسلامی و مسیحی محوری الهی دارد

دکتر استوارت سیم استاد دانشگاه نورث آمبریا در نیوکاسل انگلستان نیز در مورد تفاوتهای اخلاق فضیلت‌گرای فیلسوفان اسلامی ایرانی و فیلسوفان غربی از جمله ارسطو به خبرنگار مهر گفت: در ابتدا باید توجه داشت هم فیلسوفان اسلامی و هم فیلسوفان مسیحی متأثر از فیلسوفان کلاسیک یونان هستند.

 

سیم تأکید کرد: هم فیلسوفان اسلامی و هم فیلسوفان مسیحی موارد و ابعادی از الهیات اسلامی و مسیحی را به اخلاق فضیلت‌گرا اضافه کردند.

 

استاد دانشگاه نورث آمبریای انگلستان در ادامه یادآور شد: اگر چه می‌توان میان اخلاق فضیلت‌گرا در سنت اسلامی و اخلاق فضیلت‌گرا در سنت مسیحی تفاوتهایی را مشاهده کرد ولی میان این اخلاق در دو سنت مذکور شباهتهای زیادی نیز وجود دارد. در حالی که اخلاق فضیلت‌گرا نزد فیلسوفان یونان باستان مبتنی بر محور انسان است این اخلاق در سنت اسلامی و مسیحی مبتنی بر خداست.