مشهد پایتخت فرهنگی جهان اسلام می شود/ فرصتی ناب برای ترویج فرهنگ رضوی

به گزارش خبرنگار مهر، چندی قبل معاون پژوهشی و آموزشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی دستاورد مهم هفتمین اجلاس آیسسکو در الجزایر را کسب میزبانی ایران برای برگزاری اجلاس دهم آیسسکو در سال ۲۰۱۷  و همزمان با آن معرفی مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام اعلام کرد.

محمدرضا دهشیری تصریح کرده است که اجلاس آیسسکو به میزبانی ایران و در شهر مشهد برگزار می‌شود که همزمان با آن این شهر به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی خواهد شد.

از اینرو تحلیل گران فرهنگی معتقدند باید از این فرصت فراهم شده برای معرفیظرفیت های بین المللی مشهد استفاده کرد تا یک بار دیگر جایگاه تاریخی و تمدنی مشهد و این که کانون گسترش فرهنگ و تمدن در شرق ایران بوده است، شناخته و معرفی شود.

در حالی قرار است تا پنج سال آینده مشهد عهده دار این ماموریت شود که بررسی های انجام شده نشان می دهد، زیر ساختهای فرهنگی و اجتماعی این شهر به رغم تلاشها و اقدامات ارزشمند دولت و مجلس، در خور شان و رسالت دومین کلان شهر جهان اسلام توسعه نیافته است.

از پایتخت معنوی تا پایتخت فرهنگی

مرقــد مطهر حضرت امام رضا(ع) قبله گاه دل هاى مشتاق و عاشقان دلداده آن حضرت در سراسر جهان است. شیدا دلان کوى دوست از گذشته دور با تحمل مشقت هاى فراوان به زیارت بارگاه نورانى آن امام مى شتابنـد چراکه زیارت امام رضا (ع)، زیارت همه خوبی‌ها و مرهمی برای دل‌های شکسته است.

از اینرو شاهد هستیم که همه ساله بر تعداد خیل عظیم مشتاقان زیارت امام مهربانی ها افزوده می شود و اکنون گفته می شود زائران خارجی و داخلی، پایتخت معنوی کشورمان در چشم انداز بیست ساله با افزایش دو برابری به بیش از چهل میلیون نفر خواهد رسید.

این در حالی است که در حال حاضر فضا و امکانات زیرساختی دومین کلان شهر مذهبی جهان به هیچ وجه جوابگوی نیازهای زائران وساکنان آن نیست.

از اینرو چالش ها و مشکلات متعدد کلانشهری مانند مشهد که ایفا کننده نقشی ملی و فراملی است بر هیچ کس پوشیده نیست.

صاحب نظران بر این عقیده اند، مشهد شهری ملی و فراملی است که متولی یکی از امور فرهنگی اولویت دار در نظام جمهوری اسلامی یعنی "زیارت" است.

آنان می گویند انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام می تواند نقش عمده ای در بسط و گسترش فعالیتهای فرهنگی در کشورمان داشته باشد.

پیام رضوی در پایتخت جهان اسلام

از سوی دیگر مشهد مقدس به عنوان دومین کلان شهر مذهبی جهان باید پیام آور فرهنگ رضوی باشد تا زائران و مجاوران ضمن برخورداری از امکانات مناسب شهری، از معنویت خاص این شهر بهره مند شوند.

به این منظور به نظر می رسد بایستی تمام عواملی را که در راستای رشد و ارتقاء شاخص های فرهنگی تأثیرگذار است، شناسایی کنیم تا ارتقاء سطح معنویت در شهر با فن آوری های جدید مدیریت شهری پیوند خورده و بستری مناسب برای آماده شدن مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام آماده شود.

در این راستا کارشناسان معتقدند بهره گیری، اشاعه و ترویج فرهنگ متعالی رضوی می تواند کمک موثری به این موضوع کند.

رضا خدامی یکی از فعالان فرهنگی است. او که چنین دیدگاهی دارد به مهر می گوید: با توجه به انتخاب شهر مشهد به عنوان پایتخت جهان اسلام، باید بستر لازم برای بهره گیری از این فرصت تاریخی که تا صد سال دیگر تکرار نمی شود حداکثر استفاده را کرد.

وی می افزاید: مسئولان باید تلاش کنند تا رفتار، الگوها و زیر ساخت‌های فرهنگی را که در این شهر وجود دارد، تغییر دهند تا مردم با کردار خود شهر نمونه را تجربه کنند، در این صورت و با داشتن چنین شهری می‌توان نوع پیام فرهنگی را که ریشه در فرهنگ و آیین رضوی دارد به جهانیان منتقل کنیم.

وی تصریح می کند: اکنون که دولت با همکاری مجلس با اختصاص بودجه قابل توجه به مشهد الرضا بستر مناسبی را برای توسعه فرهنگ زیارت و فعالیتهای فرهنگی مرتبط مهیا ساخته اند، در اجرای فرایند زیرساخت‌های شهر آرمانی بایستی تلاشها مضاعف شده و با آماده کردن زیر ساختها، شرایط رسیدن به چنین آرمان شهری را فراهم سازیم.

وی با تاکید بر توسعه همه جانبه فعالیتهای فرهنگی در پایتخت معنوی کشور، تاکید می کند: در این راستا مسئولان و کارگزاران می توانند با نیازسنجی و شناسایی ذائقه فرهنگی جامعه در راستای نشر و گسترش فرهنگ رضوی گام های ارزنده ای بردارند و از این طریق این شهر را برای مسئولیت جدید خود به عنوان پایتخت فرهنگی آماده کنند.

زیارت، هدف اول

در حال حاضر کشورهای ایران، سوریه، عراق و عربستان چهار کشور مقصد زیارتی خاورمیانه هستند، این در حالی است که در سالهای اخیر کشورهای مسلمان دیگر نیز با سرمایه گذاری قابل توجه؛ برای جذب بیشتر گردشگران، تلاش گسترده ای را آغاز کرده اند.

از این رو شاهد هستیم که بسیاری از کشورها از جمله کشورهای مسلمان با برنامه ریزی دقیق و با بسیج همه امکانات خود تلاش می کنند که اقتصادهای خود را با تزریق دلارهای گردشگران رونق دهند و از این طریق ضمن استفاده از ظرفیتهای اقتصادی، از ظرفیتهای "فرهنگی" ناشی از آن نیز بهره گیرند.

این در حالی است که تحقیقات انجام شده نشان می دهد "زیارت"، هدف اول سفر بسیاری از مردم کشورهای مسلمان و عربی است، بنابراین می توان از این امکان استفاده کرد و با تبلیغات در این‌ کشورها، زمینه ورود گردشگران مذهبی و توسعه توریسم زیارتی را فراهم کرد. البته این در شرایطی است که ابتدا زیرساختهای مورد نیاز ورود گردشگران با اتخاذ تمهیدات لازم فراهم شود.

در ایران نیز گردشگری مذهبی به دلیل تعلقات دینی و معنوی مردم از پررونق ترین گونه های گردشگری است، صاحب نظران بر این باورند که به لحاظ موقعیت فرهنگی- مذهبی، گردشگری مذهبی جای رشد و توسعه بسیاری در کشور ما به ویژه در شهر مشهد دارد.

در این راستا به نظر می رسد ظرفیتهای انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام، می تواند کشورمان را در جذب یک درصد از جمعیت شیعه  کشورهای اسلامی  یاری کند.

در این باره یک کارشناس گردشگری در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: اگر برنامه ریزی مناسبی برای جذب گردشگر از کشورهای مسلمان و توسعه گردشگری مذهبی انجام پذیرد، با توجه به نقش بقاع متبرکه در نشر عقاید و فرهنگ اسلامی، این امر منشأ بسیاری از پیشرفتهای معرفتی با محور فرهنگ رضوی خواهد بود.

علی عباسی با اشاره به انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی در پنج سال آینده تصریح می کند: در چنین شرایطی مطمئناً، توجه به ظرفیتهای فرهنگی ،گردشگری مذهبی و دینی کشورمان نقش بسزایی در ترویج و شناخت عموم مسلمانان نسبت به فرهنگ رضوی داشته و این امر فرصتی ناب برای توسعه فرهنگ زیارت و نشر معارف اسلامی تلقی می شود.

این کارشناس با اشاره به  همجواری ایران با کشورهای حاشیه خلیج فارس و شیعیانی که در این مناطق زندگی می کنند، تصریح می کند: به طور طبیعی شهرهای مذهبی چون مشهد مقدس مورد توجه شیعیان خارجی قرار دارد، اما این مسئله بیش از هر چیز دیگر نیازمند سرمایه گذاری برای تقویت زیرساختها مورد نیاز این کلانشهر مذهبی جهان است.

فرصتهای یک اتفاق بین المللی

انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام و نشست آیسسکو با حضور وزرای فرهنگ کشورهای اسلامی بدون شک یک اتفاق بین المللی مهم است، اما چگونه می توان از آن بهره برد؟

در پاسخ به این پرسش عضو کمیسیون فرهنگی انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام را در صورتی موثر می داند که زیرساخت‌های توسعه‌ای آن مورد توجه قرار بگیرد. بر همین اساس این نماینده خواستار توجه بیشتر دولت به توسعه این شهر است.

جوادآرین منش می گوید: گاهی برگزاری یک اتفاق بین‌المللی در شهری موجب می‌شود که زیرساخت‌های توسعه‌ای آن مورد توجه قرار گیرد در آن صورت است که القاب و اسامی اهمیت می‌یابد، اما در مورد مشهد٬ اگر صرفا اطلاق یک نام باشد فایده‌ای نخواهد داشت.

آرین منش تاکید می کند: مشهد به دلیل وجود مرقد منور حضرت امام رضا(ع)٬ مرکزفرهنگی و مذهبی جهان اسلام است؛ اما باید برای تحقق رسالت فرهنگی خود بیش از گذشته مهیا شود.

عضو کمیسیون فرهنگی اضافه می کند: ما امیدواریم به موجب این نامگذاری‌ها توجه دولت به این شهر بیشتر شود و نیازهای زائران جهان اسلام و ۲۵ میلیون گردشگری که به این شهر مقدس می‌آیند٬ مورد توجه و رسیدگی قرار بگیرد.

مشهد و رسالت مهم

صاحبنظران صنعت گردشگری بر این باورند که پایتخت معنوی ایران به لحاظ موقعیت فرهنگی ـ مذهبی جای رشد و توسعه بسیاری دارد.

با این وجود  به نظر می رسد برنامه راهبردی مشخصی در این زمینه تدوین و اجرا  نشده است.

این در حالی است که رونق فعالیتهای فرهنگی با محوریت زیارت می تواند ضمن تحول اقتصادى، همچنین ایجاد فرضهای شغلی و زدودن تصویر نامناسب و غیرواقعی که کشورهای غربی با تبلیغات گسترده خود علیه کشورمان ترسیم کرده اند، بستر مناسبی را برای تعاملات فرهنگی بویژه حوزه فرهنگ رضوی فراهم کند.

.............................

گزارش: امیر پرورش