به گزارش خبرنگار مهر، شهر کرمان به عنوان یکی از کهن ترین مراکز جمعیتی ایران در بسیاری از امور همچنان پایبند سنتهای کهن و زیبای گذشتگان است و در کنار توسعه و پیشرفت های امروزی بشر و گسترش زندگی ماشینی و توسعه فن آوریهای اصالت خود را همچنان حفظ کرده است.
یکی از برجسته ترین سنتهای مردمان کرمان استفاده از طب گیاهی و سنتی در درمان بیمارها است که پس از گذشت هزاران سال همچنان ادامه دارد.
کرمان که نامش در قدیمی ترین نقشه های ایران نیز دیده می شود در بخش طب گیاهی از فرهنگی غنی و ریشه دار برخوردار است و همچنان مادران کرمان وقتی دختران خود را به خانه بخت می فرستند صندوقچه ای از انواع گیاهان دارویی را در جهیزیه آنان جای می دهند و عمیقا به اولویت قرار دادن استفاده از داروهای طبیعی به جای داروهای شیمیایی اعتقاد دارند.
استفاده از گیاهان دارویی در فرهنگ کرمانیان رسوخ کرده است
رونق عطاریها در کرمان نمادی از وجود این فرهنگ غنی در بین کرمانیان است بطوریکه در اکثر محله های قدیمی و جدید شهر کرمان یکی از اجزای جدایی ناپذیر عطاریها هستند که در اکثر مواقع نیز یکی از شلوغ ترین مکانهای نیز محسوب می شوند در بازار بزرگ شهر کرمان نیز از مهمترین و پر ازدحامترین مکانهای بازار راسته عطاریها است.
هر چند با گذشت زمان برخی مشاغل سنتی بازار کرمان به دست فراموشی سپرده شده اند اما عطارهای کرمانی نسل به نسل علم تجربی استفاده از گیاهان دارویی را حفظ کرده اند و این روند همچنان ادامه دارد.
عطاریهای کرمان مملو از بوی انواع گیاهان دارویی است و مردم با حضور در این ویرینهای گیاهان دارویی مشکلات خود را بیان می کنند و عطاران نیز با تکیه بر دانش تجربی خود داروی گیاهی مورد نیاز را در اختیار آنان قرار می دهند و این روند هزاران سال است که در این دیار ادامه دارد.
استفاده از این روشهای درمانی در تمدنهای مختلف سابقه دیرینه دارد و بخش قابل توجهی از علم پزشکی نیز بر این اصل استوار شده و پایه بسیاری از داروهای موجود در داروخانه های امروزی نیز همین گیاهان دارویی هستند بطوریکه برخی از گیاهان دارویی و طب سنتی هم اکنون به قفسه های داروخانه ها نیز راه یافته و در دسترس مردم قرار می گیرد.
کتابهای قانون و الحاوی مرجع طب سنتی در دانشگاههای مطرح جهان
هر چند به سابقه طولانی طب گیاهی در کشورهای مختلف اشاره کردیم اما نباید از نظر دور داشت که همچنان مهمترین مراجع طب گیاهی در دانشگاههای معتبر دنیا کتاب قانون ابوعلی سینا و الحاوی رازی هستند و این نشان از عمق و ریشه تاثیر این نوع طب در فرهنگ و تمدن ایرانی دارد.
صندوقهای داروهای گیاهی جای خود را به داروهای شیمیایی می دهند
در واقع این کتابها دروازه ورود طب گیاهی به پزشکی امروزی هستند و یک تحقیق نشان می دهد که هم اکنون در 25 درصد موارد تجویز پزشکان داروهایی با پایه گیاهی دیده می شود با این وجود به نظر می رسد با گذشت زمان در بسیاری از جوامع دیگری نشانی از طب گیاهی نیست و صندوقچه های گیاهان دارویی که بدون عوارض بسیاری از بیمارها را درمان می کنند امروز جای خود را به بسته های داروهای شیمیایی و دارای عوارض بسیار بالا داده اند بطوریکه روی بسته اکثر این داروها عوارض این داروها به وضوح به مصرف کننده منتقل شده است.
خانه ها به انبار داروها تبدیل شده است
اما داروهای گیاهی مادر بزرگها و عطارها که سینه به سینه از سالهای گذشته با ما رسیده است جای خود را به مصرف بی رویه داروهای شیمیایی داده است و در اکثر خانه ها گوشه ای از یخچالها انباری از داروهای مختلف است.
هر چند نمی توان تاثیر سریع داروهای شیمیایی و پیشرفت علم را در درمان بیماریها منکر شد اما نکته قابل توجه تاثیر پیشگیرانه بسیاری از گیاهان دارویی است که همچنان در داروخانه ها تجویز می شوند از سوی دیگر ارزانی درمان و استفاده از گیاهان دارویی امری است که در هیاهوی زندگی های امروز از ذهن مردم پاک شده است و لازم است بار دیگر اهمیت استفاده از گیاهان دارویی به مردم گوشزد شود و مسئولان نیز این امر را با ایجاد رشته های دانشگاهی و مراکز تحقیقاتی و فرهنگ سازی اصلاح کنند.
طی تحقیقی مشخص شده است که در حال حاضر نیز 80 درصد جمعیت کشورهای پیشرفته و صنعتی استفاده از گیاهان دارویی را در درمان و پیشگیری از بیماری در دستور کار قرار داده اند و 119 داروی موثری که هم اکنون پزشکان این کشورها تجویز می کنند دقیقا طبق کاربرد گیاهان دارویی توصیه می شوند و روند مصرف دارو به سمت کتابهای مرجعی همانند قانون و الحاوی است.
عدم توجه علم امروز به طب گیاهی در کشور موجب بروز مشکلاتی نیز در مصرف این داروها شده است بطوریکه مردم کمتر با خواص این داروها آشنایی دارند و مصرف برخی از این گیاهان و یا تداخل در مصرف نیز می تواند مشکلاتی را برای مصرف کنندگاه ایجاد کند.
ارتفاعات کرمان منبع گیاهان دارویی/ لزوم ایجاد بانک ژنتیک گیاهان دارویی کرمان
استان کرمان به عنوان یکی از استانهایی که با اقلیمهای مختلف از منابع اصلی گیاهان دارویی است هم اکنون استفاده از این داروها را به عنوان یک فرهنگ در لایه های جامعه حفظ کرده است با این وجود نگاه علمی به این عرصه در کرمان نیز مربوط به سالهای اخیر است.
در تحقیقی که توسط جهاد کشاورزی کرمان انجام شده است هم اکنون 285 گیاه دارویی منحصر به فرد و بالاقوه در کرمان کشف شده است که از 200 جنس و 70 گونه مختلف گردآوری شده اند و بیشترین پراکندگی این گیاهان در ارتفاعات کرمان ثبت شده اند که طوریکه اکثر این گیاهان در ارتفاع دو هزار و 500 متری سطح دریا رشد می کنند.
گسترده روش گیاهان دارویی در کرمان در 10 هزار هکتار ثبت شده است و رویشگاههای گیاهان دارویی کرمان را وسیع و غنی کرده است.
تمامی این گیاهان در استان کرمان به صورت خود رو و طبیعی رشد می کنند که می توان در صدر آنها به زیره کرمان اشاره کرد.
محمد ابراهیمی، کارشناس گیاهان دارویی کرمان در این خصوص به خبرنگار مهر اظهارداشت: استان کرمان یکی از غنی ترین منابع گیاهان دارویی کشور و جهان را دارد که متاسفانه کمتر مورد توجه مسئولان قرار گرفته است در حالیکه می توان از آن به عنوان یک صنعت بزرگ و ارزآور استفاده کرد اما نه تنها این چنین نشده است بلکه تنها افرادی که در خصوص جمع آوری این گیاهان فعالیت می کنند عشایر استان کرمان هستند و هر سال نیز از جمعیت افرادی که از خواص گیاهان دارویی و خواص آن اطلاعی دارد کمتر می شود.
وی گفت: طی ماههای اخیر صدا و سیمای کرمان برنامه ای در خصوص مستند سازی گیاهان دارویی کرمان تهیه کرد و تنها 15 گونه دارویی کرمان در این برنامه مستند شد اما هیچ بانک اطلاعاتی دقیق علمی در خصوص گیاهان دارویی کرمان وجود ندارد و بیم آن می رود رفته رفته جایگاه طب سنتی در کرمان کمرنگ تر شود.
خشکسالی دشمن اول گیاهان دارویی کرمان
ابراهیمی گفت: خشکسالی یکی از مهمترین دلایلی است که گیاهان دارویی استان کرمان را تهدید می کند زیرا اکثر این گیاهان خود رو و در ارتفاعات یافت می شوند این درحالی است که کمترین میزان بارندگی در این ارتفاعات ثبت شده و در برخی مناطق نیز اصلا باران نباریده است.
وی ادامه داد: مسئولان باید حداقل نمونه هایی از این گیاهان تهیه کنند و بذر این گیاهان را در بانک اطلاعاتی داشته باشند که در صورت لزوم به توان تکثیر و در زمان ترسالی بار دیگر بذرها را در این مناطق پراکنده کرد.
برداشت بی رویه گیاهان دارویی ادامه دارد
وی همچنین از سوء استفاده افراد از این بازار بدون متولی در کرمان خبر داد و گفت: برخی مناطق اینقدر برداشت صورت گرفته است که همین برداشتها به منابع گیاهان طبی کرمان ضربه زده است که در این خصوص منابع طبیعی باید وارد عمل شود و جلوی این برداشتهای بی رویه را بگیرد.
این کارشناس گیاهان طبی کرمان ادامه داد: نباید این صنعت پر سود را به حال خود رها کرد زیرا به مرور از بین می رود و قابل جبران نیز نخواهد بود.
قاچاق داروهای گیاهی کرمان به کشورهای عربی
وی به قاچاق گیاهان دارویی از کرمان اشاره کرد و گفت: بارها و بارها در اخبار شاهد خبر کشف محموله های گسترده گیاهان طبی کرمان بوده ایم که نشان می دهد کشاورزان ما می توانند با کشت این گیاهان و عرضه به بازار در امد مناسبی را برای خود ایجاد کنند اما در این میان کسی کشاورزان را رهنمایی نمیکنند و در اکثر فصول زمان در استان کرمان شاهد کشت بی رویه یک محصول هستیم که درنهایت نیز با افت شدید قیمت کالا و عدم برداشت محصول به دلیل ضرر کشاورزان مواجه هستیم.
وی افزود: در حال حاضر تنها در شهرستان جیرفت 50 گونه گیاه دارویی خاص جیرفت در معرض نابودی قرار دارند که کمبود آب و برداشت غیر مسئولانه مهمترین دلایل آن هستند.
وی با تاکید بر لزوم ایجاد بانک ژنتیک گیاهان استان کرمان به خصوص گیاهان طبی گفت: این امر همچنان مغفول مانده است و باید کاری در این زمینه انجام شود در غیر این صورت با از بین رفتن برخی گیاهان احتمال جایگزینی مجدد آنها نخواهد بود.
.............................
گزارش: اسماء محمودی
نظر شما