به گزارش خبرنگار مهر، ماهواره پلانک در 14 می 2009 پرتاب شد. این ماهواره برای رصد دورترین و قدیمی ترین پرتوهای موجود در کیهان طراحی شد. این پرتوهای بسیار قدیمی که تشعشات پس زمینه کیهان هستند زمانی منتشر شده اند که جهان تازه 300 هزار سال از زندگی خود را پشت سر گذاشته بود که با توجه به اینکه جهان، امروز در حدود 14 میلیارد سال دارد می توان به کمک این ابزار، قدیمی ترین تصویر کیهان را مشاهده کرد.
آژانس فضایی اروپا هفته گذشته اعلام کرد که 14 ژانویه مایع خنک کننده ای که برای عمل کردن یکی از دستگاههای این رصدخانه فضایی لازم است تمام شد.
دو نوع دستگاه در این ماهواره وجود دارند که از فناوریهای بسیار متفاوتی استفاده می کنند. یکی از این دو، دستگاه بسامد کم (LFI) نام دارد که برپایه تقویت کننده (Amplifier) صدای کم قرار دارد و از 74 حسگر و 9 آشکارساز میکروامواج تشکیل شده است.
دستگاه دوم، "دستگاه بسامد بالا" (HFI) نام دارد که کار آن بولومتری (اندازه گیری انرژی ساطع شده از پرتوهای الکترومغناطیس) است.
درحقیقت، مایعی که به اتمام رسیده است برای خنک کردن HFI مورد استفاده قرار می گرفت و بنابراین، این چشم پلانک بسته شده است.
در این راستا، "مارکو برسانلی" (Marco Bersanelli)، استاد دانشگاه فیزیک نجوم دانشگاه مطالعات میلان و عضو موسسه ملی فیزیک نجوم ایتالیا و همچنین یکی از دانشمندان اصلی در پروژه ساخت این ماهواره به سئوالات خبرنگار مهر پاسخ داد:
مارکو برسانلی (سمت چپ) در لحظه پرتاب موشک آریان 5 در 14 می 2009- در این پرتاب دو ماهواره هرشل و پلانک آژانس فضایی اروپا در مدار قرار گرفتند
خبرگزاری مهر- مایعی که به اتمام رسیده است از چه ترکیباتی تشکیل شده بود و چه کاربردی داشت؟
مارکو برسانلی- این مایع در واقع ترکیبی از دو ایزوتوپ هلیم (هلیم 3 و هلیم 4) بود که اولی کمی سبکتر از دومی است. ترکیب این دو ایزوتوپ قادر است دمایی بسیار نزدیک به صفر مطلق یعنی 273 درجه سانتیگراد زیر صفر تولید کند. بنابراین، این مایع در خنک کردن دستگاه بسامد بالا کاربرد داشت.
*آیا HFI توانست ماموریت خود را برپایه پیش بینی ها کامل کند یا خیر؟
- بله. دستگاه HFI رصدهای خود را به صورت مطلوبی بر طبق پیش بینی ها به اتمام رساند.
*آیا این دستگاه موفق شد تمام اهداف خود را در طول این ماموریت محقق کند؟
- این دستگاه به طور شگفت انگیزی کار کرد و حجم بالایی از اطلاعات را تقریباً دو برابر بیشتر از پیش بینی هایی که قبل از پرتاب انجام شده بود جمع آوری کرد.
* در مدت 3 سال، پلانک چه مقدار اطلاعاتی از پرتوهای میکرو امواج پس زمینه کیهانی جمع آوری کرد؟
- ما توانستیم دقیقاً 5 نقشه کامل از آسمان به دست آوریم که به ما اجازه می دهند که در انجام تحقیقات خود حساسیت بسیار بالایی داشته باشیم و بتوانیم اثراتی که دستگاه در اطلاعات برجای می گذارند را به روش بسیار دقیقی کنترل کنیم.
* دستگاه بسامد پایین (LFI) به کار خود ادامه خواهد داد. دانشمندان چه انتظاراتی از این فاز جدید پلانک دارند؟
- دستگاه LFI برای عملکرد، به ترکیب هلیم 3 و هلیم 4 نیاز ندارد و به همین دلیل می تواند رصدهای خود را ادامه دهد و امیدواریم که این کار را حتی برای ماههای بیشتری ادامه دهد. به این ترتیب، می توانیم دو نقشه دیگر از آسمان به دست آوریم و بعضی از چشمه های واسنجی (به ویژه سیاره مشتری و سحابی خرچنگ) را اندازه گیری کنیم. این نقشه های جدید به ما اجازه خواهند داد که در اندازه گیری میکرو امواج پس زمینه کیهانی یا اولین نور جهان به حداکثر دقت برسیم.
* این تلسکوپ فضایی "اسا" چه زمانی کاملا خاموش خواهد شد و پس از خاموش شدن به کجا خواهد رفت؟
- درحال حاضر پیش بینی می کنیم که پلانک رصدهای خود را تا اکتبر 2012 به پایان برساند. این ماهواره احتمالاً وارد یک مدار معلق خواهد شد که آن را در طول مسیر مدار زمینی اما از سمت مخالف خورشید به عقب و جلو خواهد برد.
__________________________
گفتگو از: هدی عربشاهی
نظر شما