جوهره معنا را در داستان‌نویسی کشف کنیم

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم اختتامیه پنجمین جشنواره داستان کوتاه دفاع مقدس بعدازظهر امروز یکشنبه هفتم اسفندماه در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد.

در این مراسم اسماعیل منصوری لاریجانی در سخنانی با اشاره به اینکه در فرهنگ ایرانی داستان را ساده‌ترین نوع نگارش به شمارش می‌آورند، گفت: بر خلاف این نظر داستان پیچیده‌ترین موضوعی است که می‌تواند از سوی یک فرد در جهان در قالب متن نوشته شود.

وی ادامه داد: علت اینکه ما این همه داستان نوشته‌ایم اما در نهایت به یک جهش و یا اتفاق ویژه به واسطه آن نرسیدیم نیز در همین ساده‌انگاری است و اینکه معنا را در درون آن به شکل حقیقی وارد نکرده ایم.

منصوری لاریجانی در ادامه با اشاره به داستان حضرت یوسف (ع) گفت: خداوند ظریف‌ترین حقایق موجود در جهان را در قالب این داستان به مردم ارائه کرده است و این حقیقت چیزی جز معنای واقعی عشق نیست که در تفاسیر متعدد نیز در مورد آن صحبت شده و تأکید شده است که به سادگی نمی‌توان به معنای حقیقی آن دست یافت و به قولی تنها با طول تاریخ شخص زلیخا بود که توانست معنای حقیقی آن را بشناسد، چرا که برای این شناخت به رسوایی استاد، تا در آن به حقیقت نائل بیاید.

لاریجانی ادامه داد: جوهر مغز کلام وقتی در راه حقیقت شکل بگیرد هنر به معنای واقعی از پی آن به وجود می‌آید. داستان‌نویس نیز بر همین مبنا جدای از هنرمند باید فیلسوف و عارف نیز باشد تا بتواند اجزای این حقیقت را در دل داستان بشکافد و معرفی کند.

این استاد دانشگاه افزود: ما بعد از جنگ با این موقعیت برخورد کرده‌ایم که هم می‌خواستیم مقام و شخصیت وجهه سیاسی و اجتماعی خود را داشته باشیم و هم راوی دفاع مقدس باشیم؛ در حالی که تا زمانی که به رسوایی و شیدایی وارد نشویم، نمی‌توانیم روایتگر چنین پدیده‌ای باشیم.

وی تأکید کرد: جوهری که باید راوی داستان دفاع مقدس داشته باشد در ما گم شده است و ما زمانی که عاشق شویم و از خود عبور کنیم، می‌توانیم این جوهر را در درون خود شکوفا کنیم. اگر فکر کنیم که با چند جلد کتاب خواندن راوی داستان جنگ شده‌ایم کاملا در اشتباهیم.

لاریجانی همچنین گفت: برای روایت داستانی از دفاع از مقدس نفس و قلممان را باید توأماً پاک کنیم. اینکه چه کسی به ما جایزه می‌دهد، خیلی مهم نیست.

وی همچنین گفت: اگر بتوانیم بعد از 3 دهه گذر از جنگ تحمیلی، قواعد و علوم کاربردی در حوزه نویسندگی و شعر را تعریف کنیم و در اختیار جوانان قرار بدهیم، می‌توان امیدوار بود که از نسل‌های آینده نویسنده به معنای حقیقی پدید خواهد آمد، اما توسل صرف به قوه خیال اگر هم ما را به داستان‌نویس مبدل کند در نهایت اثری از ما پدید خواهد آورد که با آثار دیگران تفاوتی نخواهد کرد. به همین خاطر من معتقدم که در این اوضاع و زمانه اگر جوانی پیدا شد و از جنگ داستانی خلق کرد، قلم و قدمش را باید بوسید.

داستان نویسی دفاع مقدس نیازمند کار جهادی است

در ادامه این مراسم عباس جعفری مقدم، دبیر پنجمین جشنواره ادبی یوسف به ارائه گزارش مختصری از این دوره از جشنواره پرداخت و افزود: پنجمین جشنواره ادبی یوسف 620 اثر از 345 نویسنده را مورد داوری قرار داد که از این میزان 214 اثر متعلق به خانم‌ها و 161 اثر نیز متعلق به آقایان بود. همچنین استان تهران، خراسان رضوی و قم نیز به ترتیب بیشترین شرکت‌کنندگان را در این دوره از جشنواره به خود اختصاص دادند.

وی همچنین در تشریح داوری‌های این دوره از جشنواره به برگزاری 3 دوره داوری در بخش داستان کوتاه و کتاب سال دفاع مقدس پرداخت و گفت: عدم تحقیق از سوی نویسندگان و استفاده بیش از حد آنان به رجوع به تخیل و رجوع بیش از حد آنان به کلیشه در این دوره از جشنواره بود.

وی همچنین افزود: آثار برگزیده جشنواره یوسف در بخش اصلی با داوری کامران پارسی‌نژاد، محمد سرشار، سهیلا عبدالحسینی، مریم شریف رضویان، محسن پرویز و عباس جعفری مقدم انتخاب شده‌اند که این داوران در بخش داستان کوتاه سال شامل احمد شاکری، مریم مغانی، سمیرا اصلانپور و خودم، مورد داوری قرار گرفته‌اند.

جعفری مقدم در ادامه با بیان اینکه جشنواره ادبی یوسف برای ما مقصد نیست، گفت: اگر این جشنواره برای داستان نویسی دفاع مقدس یک آغاز هم نباشد، مقصد هم نیست، اما می‌تواند نشاطی را ایجاد کند که در ادامه از تلاش در حوزه تولید ادبی در زمینه دفاع مقدس دست نکشیم.

وی همچنین گفت: ما بدون شک در حوزه داستان و نمایش دفاع مقدس در ابتدای راه هستیم و برای پیشرفت در این راه شکی نیست که نیاز به کار جهادی داریم نه کار اداری.

دبیر جایزه ادبی یوسف ادامه داد: معتقدم با 2 هفته فعالیت فشرده می‌توان مبانی داستان نویسی را به نویسندگان جوان آموخت و در کنار آن با آموزش فشرده مبانی فرهنگی دفاع مقدس آنان را به سمت خلق اثر ادبی در این حوزه سوق داد.

وی همچنین در پایان گفت: از پزهای روشنفکری در داستان نویسی باید فاصله گرفت؛ چون باعث می‌شود اساسا داستان را نفهمیم و نوعی ناسازگاری در قامت کارهایمان پدید آید. ما چاره‌ای نداریم جز اینکه با اخلاص به کار جهادی در حوزه داستان‌نویسی بپردازیم.