ایرج پارسی‌نژاد در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن ابراز تاسف از درگذشت زنده‌یاد سیمین دانشور گفت: به گمان من سیمین دانشور نخستین زن نویسنده‌ای بود که عرصه ادبیات داستانی ایران اعتبار پیدا کرد. البته در پی او هم زنان نویسنده دیگری مانند مهشید امیرشاهی، گلی ترقی، شهرنوش پارسی‌پور، منیرو روانی‌پور و زویا پیرزاد آمدند، اما اعتباری که دانشور داشت این بود که او یک مترجم توانا و همچنین استاد دانشگاه بود که در کرسی زیبایی‌شناسی تدریس می‌کرد.
وی سپس در بررسی آثار داستانی دانشور تاکید کرد: اولین مجموعه داستان او «آتش خاموش» بود که به گمان من یک سیاه مشق بود و همچنین به نظرم مجموعه «شهری در بهشت» که در پی این داستان نوشته شد، ارزش چندانی ندارد.
این منتقد ادبی اضافه کرد: به گمان من مجموعه داستان «به کی سلام کنم؟» درخشان‌ترین مجموعه داستان سیمین دانشور بود. در این کتاب و در داستان «به کی سلام کنم؟» (عنوان یکی از داستان‌های این مجموعه) است که دانشور مسئله داشتن و یا نداشتن بچه را به خوبی مطرح می‌کند و آن را می‌کاود.
پارسی‌نژاد ادامه داد: چهارمین مجموعه داستان دانشور «از پرنده‌های مهاجر بپرس» هم چندان ارزش قابل توجهی ندارد. آنچه به سیمین دانشور اعتبار می‌بخشد، رمان‌های اوست؛ از این میان «سووشون» به او بسیار اعتبار می‌دهد و یکی از پرخواننده‌ترین رمان‌هایی است که تا به حال به زبان فارسی نوشته شده است.
نویسنده کتاب «روشنفکران ایرانی و نقد ادبی» با اشاره به موضوع رمان «سووشون» گفت: داستان در قضایای 1320 تا 1322 در فارس می‌گذرد و ستیز با انگلیسی‌ها و مقاومت مردم آن منطقه را نشان می‌دهد. قهرمان داستان دانشور هم زنی است که سوگواری او بر مرگ شوهرش یکی از موثرترین و عمیق‌ترین صحنه‌های این رمان را می‌سازد. البته نثر دانشور در نوشتن این صحنه بسیار دقیق و زیبا عمل کرده است.
وی تاکید کرد: به حق رمان «سووشون» دانشور را باید شاهکار او دانست و با اینکه حدود 40 سال از انتشار آن می‌گذرد، همچنان ارزش و اعتبار خود را حفظ کرده است.
پارسی‌نژاد همچنین با اشاره به اهمیت سه رمان بعدی دانشور «جزیره سرگردانی»، «ساربان سرگردان» و رمان دیگری که به گفته خود دانشور تا روزهای آخر عمرش روی آن کار می‌کرده، اما تنها نسخه آماده چاپ آن گم شده است، گفت: این رمان‌ها البته بر اعتبار سیمین دانشور اضافه نمی‌کند، چون ایرادهای ساختاری و محتوایی دارد. پرحرفی‌های زیاد و جهتگیری‌های غیرلازم در رمان - برخلاف آنچه در «سووشون» می‌بینیم - از جمله این اشکالات است.
این منتقد ادبی بار دیگر با تاکید بر اهمیت رمان «سووشون» افزود: این کتاب از نظر ساختاری و معنایی بسیار محکم و از نظر صناعت داستان‌نویسی، کار موفقی است.
وی با اشاره به آزادگی و شخصیت مستقل سیمین دانشور به عنوان یک رمان‌نویس گفت: او بر خلاف جلال آل‌احمد هرگز خود را به سیاست نزدیک نکرد و در یکی از مصاحبه‌هایش می‌گوید «من همیشه سیمین دانشور باقی ماندم، هیچ گاه سیمین آل احمد نشدم و اصلاً هم با طرز فکر جلال موافق نبودم و نیستم. من با نوسان موافق هستم و هرگز سیاسی نبودم. هدف سیاست رسیدن به قدرت است و آدم خاص و جاه طلبی می‌خواهد. من آدمی هستم به کلی غیرسیاسی» (مصاحبه با روزنامه حیات نو 1380).
پارسی‌نژاد در پایان تاکید کرد: سیمین دانشور ترجیح می‌داد همیشه نویسنده باشد و در مسائل سیاسی دخالت نکند. او زنی بود آزاده و مستقل و همیشه یادش در خاطر دوستداران و خوانندگان ادبیات داستانی معاصر باقی خواهد بود.
نظر شما