به گزارش خبرنگار مهر، انسان، بر اساس نیازهای بی شمار خویش، گسترده ترین ارتباط ها را با افراد و اشیای گوناگون دارد، ارتباط با خداوند، با خویش، با پدر و مادر، با همسر و همسایه با استاد و شاگرد، با هم کیش، با دوست و دشمن و حتی ارتباط با طبیعت از جمله این ارتباطات است.
دین زندگی آموز اسلام، سازنده ترین نظام ارتباطات و بهترین آیین هم زیستی سالم را پیشنهاد کرده است و در این میان، برخورد با سالمندان از دیرپاترین و سرنوشت سازترین ارتباط ها به شمار می رود.
در دین مقدس اسلام، سالمندی، ارزش به شمار آمده و در برخورد با کهنسالان بر اصل تکریم و پاسداشت مقام ایشان، تاکید فراوان شده است، تا آنجا که پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند: "تکریم پیران مسلمان تعظیم خداوند است".
در این گزارش در گفتگو با یک کارشناس دینی به بیان جایگاه سالمندان در دین مبین اسلام پرداخته شده است.
بزرگترها محور وحدت فامیل هستند
حجت الاسلام سید ابراهیم حسینی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مجموعه افراد یک فامیل، نسبت به بزرگ خاندان احترام می گذارند، در کارها با آنان مشورت می کنند و در اختلافات به رای و حکمیت و داوری آنان ارج می نهند و گاهی یک سخن از سوی آنان، آتش فتنه ای را خاموش می سازد یا تفرقه و کدورتی را به وفاق و همدلی و آشتی مبدل می کند.
وی افزود: نعمت وجود با برکت آنان، اغلب تا زنده هستند ناشناخته است و وقتی به جایگاه حساس و مهم و نقش کارگشای آنان پی می بریم که آنها ر ا از دست بدهیم و چه بسیار اختلاف ها، قهرها و نزاع های خانوادگی که پس از درگذشت "بزرگ خاندان" چهره نشان می دهد و چه بسیار رابطه ها و رفت و آمدها که قطع می شود یا به سردی می گراید و علت آن فقط از دنیا رفتن محوری است که مایه دلگرمی، امید، انس و معاشرت فامیل است.
حسینی ادامه داد: فرمایشات پیامبر اعظم (ص) مانند این جملات گهربار که "برکت و خیر ماندگار، همراه بزرگترهاى شماست" و "پیرمرد در میان خانواده اش، همچون یک پیامبر در میان امتش است" نیز بیانگر اهمیتی است که دین مبین اسلام برای سالمندان قائل شده است.
وی افزود: این مسئله اشاره به نقش محورى، فروغ بخشى، صفاآورى، هدایت و ارشاد و تجمع و الفت است که در وجود سالمندان نهفته است و اگر قبول داریم که بزرگترها در فامیل و خانواده، چراغ روشنى بخش و محور وحدت و همدلى و عامل انس و ارتباط و رفت و آمدهاى خانوادگى هستند، باید این جایگاه، محفوظ بماند و مورد حراست و تقویت قرار گیرد.
جایگاه و حرمت بزرگترها در لسان آیات و روایات
امام جمعه ابرکوه افزود:رعایت ادب و مقتضاى حق شناسى نسبت به یک عمر تلاش صادقانه و ایثار، گذشت، دلسوزی و سوختن و ساختن ها که بزرگان از خود نشان داده اند، آن است که در خانواده ها مورد تکریم قرار گیرند، عزیز و محترم باشند، به آنان بى مهرى نشود، خاطرشان آزرده نگردد و به توصیه ها و راهنمایی هایى که از سر دلسوزی و تجربه مى دهند، بى اعتنایى نشود.
وی عنوان کرد: "بزرگسالى" و "سن بالا" در فرهنگ دینى ما احترام دارد و این سخن پیامبر خدا(ص) است که «مَنْ عَرَفَ فَضْلَ کبیرٍ لِسنّهِ فَوَقَّرَهُ، آمَنَهُ اللَّهُ تعالى مِن فَزَعِ یوم القیامة»؛ یعنی: هر کس فضیلت و مقام یک "بزرگ" را به خاطر سن و سالش بشناسد و او را مورد احترام قرار دهد، خداى متعال او را از هراس و نگرانى روز قیامت ایمن مى دارد.
حسینی ادامه داد: احترام به بزرگترها و ترحم و مهربانى نسبت به کوچکترها، از دستورالعملهاى اخلاقى اسلام است و کانون خانواده ها را گرم و مصفا مى سازد و این مسئله توصیه امام صادق (ع) است که فرمود:" لَیسَ مِنّا مَنْ لَمْ یُوَقِّرْ کبیرَنا وَ لَمْ یَرْحَمْ صَغیرنا" یعنی: کسى که بزرگ ما را احترام نکند و کوچک ما را مورد شفقت و عطوفت قرار ندهد، از ما نیست.
حسینی یادآور شد: امام على (ع) نیز فرمود:"یُکْرَمُ العالِمُ لِعلمه و الکبیرُ لِسِنّهِ" که معنای آن چنین است: دانشمند را به خاطر علمش و بزرگسال را به خاطر سن او باید احترام کرد.
لزوم حفظ حرمت بزرگسالان
حسینی اظهار داشت: اگر جوانان قدر پیران را ندانند و به جایگاه آنان حرمت نگذارند، هم رشته هاى عاطفى پیوندهاى انسانى از هم گسسته مى شود و هم از رافت و عاطفه و تجربه سالخوردگان محروم مى شوند و همچنین نشانه بى توجهى خود به ارزش ها را امضا کرده اند.
امام جمعه ابرکوه بیان داشت: حضرت على (ع) نیز در یکى از سخنان خویش، ضمن انتقاد از اوضاع زمانه و ناهنجاری هاى رفتارى مردم، از جمله بر دو مسئله بى احترامى کوچکترها نسبت به بزرگترها و رسیدگى نکردن توانگران به نیازمندان اشاره می کند. "انّکم فى زمانٍ ... لا یُعَظِّمُ صغیرُهم کبیرَهُمْ و لا یَعُولُ غَنیُّهُم فقیرَهم"؛ به این معنا که: شما در زمانه اى به سر مى برید که کوچک به بزرگ تعظیم و تکریم نمى کند و ثروتمند، به فقیر رسیدگى نمى کند!
تکریم والدین
وی یادآور شد: سالمندان به طور عموم از احترام برخوردارند و اگر پدر و مادر باشند که این وظیفه، سنگین تر و مسئولیت مضاعف است.
حسینی بیان داشت: قرآن کریم نیز ما را از تندى و پرخاش نسبت به پدر و مادر پیر نهى مى کند و به سخن نیک، لحن شایسته، خضوع و تواضع، گستردن بال رافت در برابر آنان و خیرخواهى و دعا در حق آنان دعوت مى کند.
وی عنوان کرد: نگاهی به فرمان خداوند که کاملترین سخنان است ما را بیشتر به اهمیت موضوع واقف می کند: هر گاه یکى از آن دو (پدر و مادر) یا هر دو نزد تو به سن پیرى و سالمندى رسیدند، به آنان اف مگو، آنان را طرد مکن و به آنان سخن کریمانه بگو و بال فروتنى را از روى رحمت و شفقت براى آنان بگستر و بگو: پروردگارا همانگونه که مرا در خردسالى ام تربیت کردند، تو نیز بر آنان رحمت آور.
آداب احترام به بزرگسالان را بدانیم
حسینی افزود: ادب و احترام نسبت به پدر و مادر بزرگسال آن است که آنان را به اسم، صدا نکنى، به احترامشان برخیزى، از آنان جلوتر راه نروى، با آنان بلند و پرخاشگرانه سخن نگویى، نیازهایشان را برآورى، خدمتگزارى به آنان را وظیفه اى بزرگ بدانى و از آنان در سن کهولت و پیرى مراقبت کنى.
وی گفت: در حدیث از امام باقر(ع) آمده است: پدرم به مردى نگریست که همراه پسرش راه مى رفتند و پسر به بازوى پدرش تکیه داده بود و پدرم تا زنده بود، با آن جوان (به خاطر این بى حرمتى نسبت به پدرش) صحبت نکرد.
حسینی یادآور شد : به همان اندازه که آزردن بزرگترها و "عاق" شدن، حرام و نکوهیده است و از آن نهى شده است، دل به دست آوردن و جلب رضایت و نیکى به آنان سفارش شده است و این خدمتگزارى، علت بهشتى شدن فرزندان به شمار آمده است.
وی در ادامه گفت: "ابراهیم بن شعیب" می گوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: پدرم بسیار پیر و سالخورده و ناتوان شده است، هر گاه حاجتى داشته باشد او را برمى دارم و بر دوش مى کشم. حضرت فرمود: اِنْ استَطَعْتَ اَنْ تَلِىَ ذلک مِنْهُ فافْعَلْ و لَقِّمْهُ بِیَدِکَ، فانّه جَنَّةٌ لک غَداً؛ اگر بتوانى عهده دار کارهاى او شوى چنین کن، حتى با دستانت لقمه در دهان او بگذار که این فرداى قیامت، براى تو بهشت (یا سپر از آتش) خواهد بود.
خانواده و سالمندان
امام جمعه ابرکوه یادآور شد: سالمندانی که در خانواده قرار می گیرند غالباً پدر و مادر و یا پدربزرگ و مادربزرگ هستند و در مورد برخورد اعضای خانواده اعم از پسران و دختران با آنان در اسلام سفارش های زیادی داریم که با نیکی با آنان رفتار کنند، هم از جنبه مادی و هم از جنبه معنوی به ایشان توجه فراوان و از آنان پاسداری شود و حتی در خلوت برای ایشان دعای خیر کنند که برای نمونه به برخی از آیات قرآن مجید و چند روایت اشاره می کنیم.
حسینی در ادامه گفت: خداوند می فرماید: "ای انسان پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید هر گاه یکی از آنها و یا هر دوی ایشان نزد تو به سن پیری برسند أف به آنان مگو و بر سر ایشان فریاد مزن و آنان را از خود مران و با سخنان محترمانه با آن دو سخن بگو و بال تواضع و مهربانی را برای آنها فرود آور و بگو پروردگارا بدیشان مرحمت فرما همان گونه که آنان در کوچکی مرا تربیت و بزرگ کردند". توضیح این آیه در تفسیر المراغی آمده که وقتی خدا به شما نیکی خواهد کرد که با پدر و مادرتان نیک رفتار باشید.
وی افزود: علاوه بر رعایت موارد اشاره شده در آیات قبل نسبت به پدر و مادر که جزو سالمندان خانواده به حساب می آیند، لازم است به قصد احترام برای ایشان دوستان آنها را نیز محترم بشماریم، چنانکه در روایتی آمده که رسول خدا (ص) فرمود: "عیادت دوستان پدر یکی از موارد نیکی با پدر است".
حسینی عنوان کرد: در نهج البلاغه نیز از موارد احترام به پدر و مادر اطاعت آنان است و حضرت علی (ع) می فرماید: "کسی که مطیع پدر و مادر و پروردگار خویش باشد در اعلای بهشت است".
وی گفت : امام رضا (ع) نیز می فرماید: "آنکس که با چشم بغض و کینه به پدر و مادرش که حتی به او ستم کرده اند، بنگرد نمازش نامقبول است".
امام جمعه ابرکوه یادآور شد: بزرگترها و سالمندان نه تنها در دین مبین اسلام بلکه در سایر ادیان و فرهنگ ها نیز از جایگاه و اهمیت خاصی برخوردار هستند به نحوی که امسال شعار هفته جهانی بهداشت با موضوع سالمندان انتخاب شده است.
وی در پایان گفت: امید که جایگاه سالمندان و بزرگترهای خانواده ها بیش از پیش برای جوانان تبیین شود تا جامعه به لحاظ عاطفی و خانواده محوری به غنا برسد.
------------------
گزارش: رحیم میرعظیم
نظر شما