کپی برداری از طرح های قالی کرمان/ صنعت تاریخی در انتظار حمایت

به گزارش خبرنگار مهر،  صنعت قالی کرمان که از دیرباز به عنوان یکی از افتخارات این منطقه محسوب می شده، این روزها حال و روز نزاری دارد؛ بافندگان فرش دستباف کرمان که در منطقه کویری خود آرزوی داشتن باغ و بوستان داشته اند، پشت دار قالی می نشستند و تار و پودها را در هم می تنیدند تا باغی از گل و بوته در میان سرسرا و مهمانخانه خود داشته باشند.

قالی و فرشی که بافندگان کویری تولید می کردند، همچون تابلویی نقاشی، در کنار زیبایی های منحصر بفرد خود، آن چنان کیفیتی داشته که زبانزد خاص و عام شده است. اما بافندگان چیره دست کرمانی که ذوق و سلیقه و خلاقیت خود را با هنرشان عجین کرده و خود منبع درآمدی هم برای خانواده های خود ایجاد کرده بودند روحشان هم خبر نداشت که فرزندان و نوادگان آنها چه بر سر این هنر "برآمده از دل" آنها می آورند.

امروز دیگر بافندگان کرمانی، که نه جوانترها، بلکه همان پیرمردها و پیرزنانی هستند که از گذشته های دور، قالیبافی را تنها شغل مناسب برای خود می دانند، دست و دلشان به کار نمی رود.

کپی برداری از نقشهای سنتی قالی کرمان در کارگاه های مدرن امروزی

آنها می گویند که نشستن پشت دار قالی دیگر مقرون به صرفه نیست؛ مواد اولیه بسیار گران شده، قیمت تمام شده محصول بالا رفته، بازارهای خارجی از دست رفته، بازار داخل هم تنها به پشتوانه مشتریان خاص خود است که ادامه کار می دهد و گرنه طبقه متوسط و پایین جامعه که دیگر توان خرید قالی و فرش دستباف را با این قیمتهای بالا ندارند.

در همین حال و در کنار کیفیت و مرغوبیت مثال زدنی فرش کرمان، یکی از ویژگی های دیگر این هنر دستی که آن را به یک شاهکار هنری تبدیل کرده طرح ها و نقشهای بی نظیر آن است. طراحان کرمانی از قرنها پیش، بی آنکه امکانات و تکنولوژی امروز را داشته باشند، آن چنان خلاقانه طرحهایی را ارایه کرده اند که هنوز کسی نتوانسته مثل آن را خلق کند.

ولی این طرحها امروز دیگر در قالیباف خانه های گوشه و کنار کرمان دارد خاک می خورد. همزمان با واحدهای تولیدی فرش ماشینی، چینی ها و پاکستانی ها هم به محض اینکه دانستند قالیباف خانه ها از رونق افتاده و دارهای قالی بی آنکه بر تنشان تار و پودها استوار باشد، بی استفاده رها شده اند، شروع به کپی برداری کرده اند.

کمبود کارگر قالی باف/ بازار فرش دچار رکود شده است

فرش ماشینی در حال حاضر بسیاری از طرحهای قدیمی فرش دستباف کرمان را در محصولات خود پیاده کرده و به این کارهم ادامه می دهد.

اما رییس اتحادیه صنف فرش دستباف کرمان که از فعالان و پیشکسوتان این حوزه است، از این مسئله گلایه مند است.

محمدرضا وزیری نسب در گفتگو با خبرنگار مهر، در حالی که از رکود بر بازار فرش دستباف کرمان و برخی از دلایل این رکود خبر داد، گفت: کارگاههای بافندگی کرمان یکی پس از دیگری تعطیل شده اند چون مشکل کمبود کارگر دارند.

وی یکی از دلایل این مسئله را پرداخت یارانه ماهانه به خانوارها دانست و اظهارداشت: بسیاری از کارگران با پول یارانه ها، مخارج زندگی خود را تامین می کنند و دیگر نیازی نمی بینند در این کارگاهها و پشت دار قالی بنشینند.

افزایش نهاده های تولید موجب افزایش نرخ نهایی فرش دستباف شده است

وی به گران شدن مواد اولیه تولید فرش و همچنین از دست دادن بازارهای خارجی هم اشاره کرد. در همین حال، وزیری نسب، در کنار همه این موارد، یکی از دلخوری های بافندگان و به طور کلی فعالان تولید فرش دستباف کرمان را کپی برداری های فرش ماشینی عنوان کرد.

وی دراین باره اظهارداشت: بدترین موردی که فرش کرمان دارد این است که کلیه نقش هایی که بیش از 150 سال طراحان و نقاشان ما آن را آماده کرده اند و تولید ما به دلیل این طرحها مشهور شده، در فرش ماشینی تولید داخل کپی برداری و نقشه برداری می شود.

وزیری نسب به صراحت گفت که با اتفاقاتی که در حال رخ دادن است، به این هنر و صنعت ارزشمند توهین شده است.

وی در این باره اظهار داشت: در حال حاضر به راحتی در رادیو و تلویزیون فرش ماشینی را به گونه ای تبلیغ می کنند که بهتر و مرغوب تر از فرش دستباف است و این به عقیده من توهین به این هنر و صنعت ارزشمند است.

اما این در حالی است که فعالان فرش ماشینی می گویند که ما هیچ کپی برداری از نقشهای فرش دستباف کرمان نداشته ایم و تنها، طرح های کرمان را زنده کرده ایم.

فرشهای ماشینی نقشهای سنتی را زنده می کنند!

در این باره، سید کمال عبدالهی منش، مدیر کارخانه فرش الماس کویر با اشاره به فعالیت این کارخانه از سال 86 به خبرنگار مهر می گوید: الماس کویر در حال حاضر یکی از قطبها و مراکز اصلی تولید فرش ماشینی در ایران است.

وی با بیان اینکه ما در این کارخانه واحد طراحی بسیار قوی داریم، می افزاید: الماس کویر هیچ کپی برداری از طرحهای فرش دستباف کرمان نداشته و تنها طرحهای قدیمی را زنده کرده است.

عبدالهی منش اظهار می دارد: طراحان ما تغییراتی در این نقشهای قدیمی اعمال کرده و آن را مطابق سلیقه بازار به روز رسانی کرده اند.

طرحهای کرمان پر فروشترین فرشهای ماشینی

وی با اشاره به 50 نوع طرح در فرش ماشینی الماس کویرتصریح می کند: در حال حاضر پر فروشترین طرح قالی در کشور مربوط به طرحهای کرمان است.

مدیر کارخانه فرش الماس کویر می گوید: این کارخانه برای زنده کردن طرحهای قدیمی فرش کرمان تلاش و هزینه زیادی کرده است.

عبدالهی منش با اشاره به تولید 30 هزار تخته فرش در کارخانه الماس کویر در طول سال، بیان می دارد: ما در واقع هنر کرمان را به استانهای دیگر کشور صادر می کنیم.

اصالت فرش دستباف باید حفظ شود

اما وزیری نسب، رییس اتحادیه صنف فرش دستباف کرمان همچنان از کپی برداری نقشهای فرش دستباف توسط فرش ماشینی سخن به میان می آورد و می گوید: البته جای خوشحالی دارد که این طرحها نه در استانهای دیگر، بلکه در خود کرمان مورد استفاده قرار گرفته اند.

وی می افزاید: در حال حاضر همه نقشهای قدیمی کرمان توسط فرش ماشینی در حال کپی بردار ی است.

وی تصریح می کند: در این زمینه ما شکایاتی را به مسئولین مربوطه ارایه کرده ایم اما گفته شده تنها طرحهای جدید مشمول  قانون کپی رایت می شود و درباره طرحهای قدیمی نمی توان کاری انجام داد.
.................................

گزارش: اسماء زنگی آبادی