دكتر پروين سلاجقه : غالب شاعران كودك و نوجوان ما ، بيشتر " نظم " گفته اند تا " شعر " ! / 90 در صد از نقدهاي فعلي شعر كودك و نوجوان ، فاقد مولفه هاي علمي و فني است

اين نويسنده و پژوهشگر ادبيات در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان اين مطلب افزود : در كشور ما ، منتقدان شعر و داستان كودك ، تا حدودي درحقيقت همان توليد كنندگان و پديد آورندگان آثار در اين حوزه هستند ، در حين نگارش مقاله ام با عنوان آسيب شناسي ادبيات كودك و نوجوان ، متوجه شدم كه برخي از منتقدان فعلي شعر كودك و نوجوان در ايران ، خودشان شعر مي گويند و اينها در كنار عده ي محدودي كار مي كنند كه به عنوان منتقد ، روي شعر كودك و نوجوان نظر مي دهند .

دكتر پروين سلاجقه تصريح كرد : متاسفانه حدود 90 در صد از نقدهاي فعلي شعر كودك و نوجوان ايران ، رويكرد ذوقي دارد و از مولفه هاي علمي و فني فاصله ي بسياري دارد ، در حالي كه ما در حال حاضر به نقدهاي علمي و منتقدان فني نيازمنديم تا كساني كه از سر ذوق ، به نقد آثار اين حوزه مي پردازند .

دكتر پروين سلاجقه : من در درجه ي اول قصد داشته ام ابزارهاي سنجش نقد را معرفي كنم ، بنابراين تئوري هاي آن ابزار را مطرح كرده ام ، بخش هايي مثل ايماژ ؛ اسطوره ، تمثيل ، استعاره و ... از آن جمله اند و مبتني بر آراي نظري كلاسيك و مدرن هستند  .

اين نويسنده و پژوهشگر كه اخيرا به تحقيقي گسترده در خصوص شعر كودك و نوجوان در ايران پرداخته است ، ياد آور شد : در آغاز كار ، به دليل اين كه تعداد اندكي از شاعران كودك و نوجوان را مي شناختم ، انجام اين كار ، كمي بعيد به نظر مي رسيد ، اما با جستجو در اين زمينه ، متوجه شدم آثاري از شاعران كودك و نوجوان در بانك اطلاعاتي " يك عالم پروانه "  موجود است و كتابهايي نيز منتشرشده كه استفاده ازاين منابع و متون ، موجب به آشنايي بيشتر من با شاعران كودك و آثارشان شد ، البته اين كتابها اشكالاتي جزئي هم داشتند ، كه من بعدها متوجه شدم ، از جمله اين كه در نام شاعران ، قيد تعداد دقيق آثار آنها و ... دقت لازم نشده بود و در حال حاضر ، يكي از نگراني هاي من اين است كه بخشي از مشكلات مذكور ، به كتاب من هم منتقل شده باشد ، البته در كل اين كتاب مفيد بود و در مقدمه ي كتاب هم از پديد آورندگان اين كتاب ، قدرداني كرده ام .  

پروين سلاجقه با اشاره به اين كه در اثر مكتوب پژوهشي خود ،  شعرتمامي شاعران كودك و نوجوان كشور را مورد بررسي و نقد قرار داده است ، اظهار داشت : واقعيت اين است كه من در درجه ي اول قصد داشته ام ابزارهاي سنجش نقد را معرفي كنم ، بنابراين تئوري هاي آن ابزار را مطرح كرده ام ، بخش هايي مثل ايماژ ؛ اسطوره ، تمثيل ، استعاره و ... از آن جمله اند و مبتني بر آراي نظري كلاسيك و مدرن هستند .

سلاجقه ياد آور شد : در كتاب " نظريه هاي نقد شعر كودك و نوجوان " ،  اگر شاعري در شعرهاي خود استعاره هاي قوي داشته ، تلاش كرده ام تا اين استعاره ها را در بخش استعاره هاي قوي معرفي كنم و آثار شاعري ديگر را هم كه نسبتا ضعيف تر در اين بخش عمل كرده ، طرح نمايم .

پروين سلاجقه در ادامه ي گفت و گو با مهر ، افزود : در اين كتاب ، شعرهايي را از مصطفي رحماندست ، افسانه شعبان نژاد ، اسدالله شعباني ، شكوه قاسم نيا ، ناصر كشاورز ، محمد كاظم مزيناني ، افشين علاء ،  داوود لطف الله و ... به عنوان نمونه آورده ام و به بررسي آثار آنها پرداخته ام .


اين نويسنده و پژوهشگر با اشاره به بحث هاي رايج در حوزه ي ادبيات كودك و نوجوان كه " براي كودك - يا - درباره ي كودك " از شاخص ترين آنهاست ، گفت :  كار من در اين كتاب ، ارزشگذاري و قضاوت نبوده است ، اگر چه بي ترديد اين كار صورت پذيرفته است ، من همواره تلاش مي كنم  نقدهايي كه بر آثار ادبي مي نويسم ، بر اساس تئوري هاي نقد مدرن باشد ، يعني نقدي كه بيش از آنكه قضاوت كند ، نمايش بدهد ، معتقدم كه خود شاعران ، بعد از انتشار اثر ، با مراجعه به كتاب متوجه مي شوند كه كدام يك از بخش هاي كارشان قوي است و در كداميك از ديگر بخش ها ، دچار ضعف هستند ، فكر مي كنم بهترين داور هم خود آنها - در جايگاه مخاطبان كتاب - باشند ، اما در عين حال ما فقط تعدادي شاعر خوب داريم كه آثارشان مي تواند نام شعر به خود بگيرد و غالب شاعران كودك و نوجوان ما ، بيشتر نظم گفته اند تا شعر .   
 
 

برخي از تصويرها در شعر كودك بسيار خشن هستند و مناسب كودك نيستند ، " زبان " هم از آسيب مصون نمانده و از حوزه ي كودك به طور كلي خارج شده است ، ذهنيت و مفاهيم بزرگسالانه درپاره اي از موارد ، وارد شعر كودك شده اند و به آن آسيب رسانده اند .

وي در بخشي ديگر از سخنان خود گفت : من همه ي " نظم " ها را دور نمي ريزم ، واقعيت اين است كه ما در شعر كودك و نوجوان ايران ، هم نظم خوب داريم و هم نظم بد . شعر كودك مي تواند از ساده ترين نظم ها شروع شود و طيف گسترده اي را نيز در بر بگيرد و تا مرحله اي پيش برود كه به " شعر ناب " نزديك مي شود ، اما بخش هاي زيادي از همين شعرهاي موجود ، شامل آسيب شناسي مي شوند ، در بخش پاياني كتابم ، فصلي با عنوان گفتاري در آسيب شناسي شعر كودك و نوجوان آورده ام كه در آن در سه زمينه ي ذهن ، زبان و تصوير ، به بيان ضعف ها و آسيب هاي موجود پرداخته ام . برخي از تصويرها در شعر كودك بسيار خشن هستند و مناسب كودك نيستند ، " زبان " هم از آسيب مصون نمانده و از حوزه ي كودك به طور كلي خارج شده است ، ذهنيت و مفاهيم بزرگسالانه درپاره اي از موارد ، وارد شعر كودك شده اند و به آن آسيب رسانده اند .




دكتر پروين سلاجقه  گفت : به اعتقاد عده اي از صاحبنظران ، كتاب " نظريه هاي نقد شعر كودك و نوجوان " شايد تا حدود زيادي بتواند بعضي از مشكلات كار را حل كند و بهترين معيار براي داوري شاعران كودك ايران از آثار خودشان باشد ، البته من تلاش كرده ام در اين كتاب ، به سراغ شاعران گمنام تر هم بروم و نمونه هايي از آثار آنها را به مخاطبان معرفي كنم .


نويسنده ي كتاب " نظريه هاي نقد شعر كودك و نوجوان " در پايان ، درپاسخ به اين پرسش كه آيا براي دستيابي به تمامي اشعار كودك و نوجوان ، صرفا بانك اطلاعاتي يك عالم پروانه مد نظر قرار گرفت ؟ گفت :  تعدادي از شاعران كودك هم خودشان ، كتاب هايشان را براي من فرستادند ، چرا كه پيشتر فراخوان داده بودم ، البته برخي از همين افراد ، گاه اظهارمي كنند كه ازچنين كتابي مطلع نبوده اند ، هر چند اين اظهارات با گلايه هم همراه است ، اما ديگر كاري نمي شود كرد و كار كتاب به پايان رسيده است .