خانه های تاریخی تجلیگاه معماری ایرانی/جلسه اداری در خانه افتخارالاسلام

به گزارش خبرنگار مهر، بروجرد دیار زیبایی های معماری ایرانی - اسلامی است که هنوز ساختار تاریخی خود را حفظ کرده و به لحاظ وجود خانه های تاریخی از شهرستانهای منحصر به فرد است.

شهرستان بروجرد یکی از تاریخی ترین و مهم ترین شهرستانهای لرستان محسوب می شود به طوریکه این شهرستان به واسطه قدمت دیرین و وجود آثار تاریخی تجلیگاه معماری ایرانی - اسلامی است ولی تاکنون در حد شایسته خود معرفی نشده است.

بافت تاریخی بروجرد محدوده‌ای از مناطق مرکزی شهر بروجرد است که هسته قدیمی این شهر را تشکیل می‌دهند. در سالهای اخیر، مطالعه و حفاظت از بناهای ارزشمند این بافت مورد توجه سازمانهای مرتبط قرار گرفته است.

بیشتر آثار موجود در این منطقه مربوط به دوره قاجار و قبل از آن هستند و برخی مسجدها و خانه‌های اعیانی آن از ارزش گردشگری و تاریخی زیادی برخوردارند.

بافت تاریخی بروجرد، مجموعه‌ای بالغ بر ۲۸۰ هکتار از مناطق مرکز و شرق این شهر را شامل می‌شود که امروزه بیشتر در محدوده خیابانهای جعفری، صفا، شهدا و بحرالعلوم قرار گرفته اند.

این بافت تقریباً شامل حدود تقریبی شهر بروجرد در سال ۱۸۵۰ میلادی است که بر اساس نقشه‌ای که در آن سال توسط ارتش روسیه از این شهر تهیه شده تعریف شده است. بافت تاریخی بروجرد چهار محله یا کوی دودانگه، صوفیان، یخچال و رازان داشته است. دودانگه محله اصلی و مرکز تجاری و اقتصادی این بافت به شمار می‌رود.

بناهای تاریخی قابل توجهی مانند امامزاده جعفر، مسجد جامع بروجرد و مسجد سلطانی در این بافت قرار گرفته اند که قدمت برخی از آنها به بیش از هزار سال می‌رسد.

بازار قدیمی بروجرد و چندین کاروانسرای تاریخی نیز در همین منطقه قرار گرفته اند. بیش از 50 خانه تاریخی در این بافت قرار گرفته که برخی از آنها از معماری جالب توجهی برخوردار هستند. خانه بیرجندی، خانه طباطبایی و خانه افتخارالاسلام از این گروهند.

بر اساس برخی آمارهای موجود بیش از 50 خانه قدیمی و ارزشمند در شهرستان بروجرد وجود دارد که تنها تعدادی از آنها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و بقیه در اختیار مالکان خصوصی هستند.

عصر سه شنبه جلسه شورای اداری بروجرد با حضور امام جمعه بروجرد، معاون استاندار لرستان و فرماندار ویژه بروجرد و مدیران دستگاههای اجرایی این شهرستان در خانه تاریخی افتخارالاسلام در فضایی مملو از زیبایی های معماری ایرانی - اسلامی برگزار شد.

خانه افتخارالاسلام طباطبایی از گونه های شاخص منازل مسکونی بروجرد و مشتمل بر سه بخش اصلی شامل بیرونی، اندرونی و خلوت است. این خانه تاریخی مربوط به دوره قاجار است و در بروجرد، خیابان صفا، کوچه هلال احمر، کوچه آقا احمدی واقع شده است.

این خانه متعلق به یکی از روحانیون برجسته شهر و از خانواده سادات طباطبایی بروجرد به نام حاج افتخارالاسلام نبوی طباطبایی بوده است. خانه در کوچه معروف به حاج افتخار از محله صوفیان واقع شده که در زمان خود یکی از بزرگترین خانه های مسکونی شهر بوده و در حال حاضر از زیباترین منازل مسکونی قدیم در شهر بروجرد است.

بخش بیرونی این اثر تاریخی سالها پیش تجدید بنا شد و قسمت اندرون و خلوت شامل فضاهای تعریف شده ای نظیر حیاط اصلی، تالار هفت دری، پس تالار، شبستان زمستانی، آب انبار، حمام اختصاصی ، مطبخ و ... است که به طرز ماهرانه ارتباط بین فضاهای آن برقرار شده است.

این خانه تاریخی با تزئینات زیبایی نظیر آجر، کاشی، نقاشی روی چوب تزئین شده است.

این بنای تاریخی در حدود اوایل قاجاریه ساخته شده و مشتمل بر یک ورودی با سردری بزرگ و زیبا ست، در دو لنگه چوبی بر آن نصب شده است که پس از عبور از فضای هشتی بر حیاط خانه وارد می شود.

حیاط خانه از سه جهت با فضاهای معماری و از سمت غرب با دیوار بزرگ و قطور محصور است که با طاقنماهای نیم دایره کوچک و بزرگ و تزیینات زیبای آجر کاری و کاشی معرق نما سازی شده است.

ساختمان اصلی عمارت در سمت شمال حیاط قرار دارد این بخش در دو طبقه ساخته شده که در نمای بیرونی با دو پلکان قرینه به سه قسمت تقسیم شده است. طبقه زیرین بنا دو اتاق بزرگ سه دری قرینه در طرفین پلکان با پوشش سقف طاق آهنگ، دواتاق کوچک در زیر پله ویک تالار پنج دری در قسمت میانی است.

این تالار در داخل از یک تالار در جلو یک پس تالار پشت آن تشکیل شده است. راه ورود به طبقه بالا از دو پلکان آجری قرینه است که نمای فوقانی آنها باکاشی های زیبای معرق و خشتی مزین شده است.

طبقه بالا نیز همانند پایین دو اتاق قرینه در طرفین ورودی دارند و اروسی سه دری مشرف به حیاط بر آن است.

 سراسر سمت شرقی حیاط با اتاقها و فضاهایی متنوع معماری پوشیده است و حمامی زیبایی در انتهای جنوب شرقی آن قرار دارد حمام همامند تمامی حمام های سنتی شامل بخش های مختلف سربینه، گرمینه است.

این اثر زیبا با معماری منحصر به فرد در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۷۵۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

......................................

گزارش: کلثوم دلیران

عکس: پویا اتحاد