روزی که رنگ خون گرفت/ شعارهایی که تخت شاهنشاهی را لرزاند

به گزارش خبرنگار مهر، آیت‌الله سید محمد غروی یکی از شاهدان عینی قیام خونین 15 خرداد است که در سن 13 سالگی پا به پای علما و مردم فریاد «یا مرگ یا خمینی» سر می‌داد. او اکنون در سنگر علمی حوزه و دانشگاه مشغول تدریس است و علاوه بر آن در جامعه مدرسین حوزه و شورای عالی حوزه‌های علمیه عضویت دارد.

آیت‌الله غروی در گفتگو با خبرنگار مهر، از حوادث دهه 40 می‌گوید: بعد از فوت آیت‌الله العظمی بروجردی، شاه و دولت دست نشانده او احساس کردند که گویا دیگر مانعی در مسیر آنها - که همان مرجعیت باشد - وجود ندارد، چراکه مرجعیت مراجع قم و تهران هنوز تثبیت نشده بود و بیشتر مرجعیت به نجف معطوف شده بود، از این رو رژیم دست به کارهایی زد که موجب نارضایتی بیشتر مراجع و مردم شد.

تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی در سال 1341 یکی از این مواردی بود که آیت‌الله غروی به آن اشاره می‌کند. به موجب این مصوبه که در غیاب مجلس، حکم قانون داشت، به زنان حق رأی داده می‌شد و از شرایط انتخاب شوندگان و انتخاب کنندگان، قید سوگند به قرآن حذف می‌شد و افراد می‌توانستند با هر کتاب آسمانی مراسم تحلیف را به جای آورند.

به اعتقاد آیت‌الله غروی، این لایحه در بردارنده اصلاحاتی بود که پشت آن رسوبات غربی وجود داشت و سخنرانی‌ها و موضع‌گیری‌های امام و مراجع، دولت مجبور به عقب نشینی شد و این مصوبه را لغو کرد.

وی می‌گوید: بعد از این جریان کم کم نقش کلیدی روحانیت نمایان شد و سخنرانی و موضع‌گیری شجاعانه و هوشیارانه حضرت امام - با اینکه هنوز مرجعیت ایشان ظهور و بروز نداشت- باعث شد که مردم و متدینین کم کم شناخت نسبی به ایشان پیدا کنند و از آن طرف دستگاه رژیم در قم فشارها را متوجه ایشان کرد.

دستگیری امام

به گفته آیت‌الله غروی، حضرت امام همواره در صحنه بودند و رژیم هر تصمیمی که برخلاف مصالح اسلام و مملکت اتخاذ می‌کرد، ایشان واکنش نشان می‌دادند و مردم را از خیانت‌های رژیم آگاه می‌کردند، تا اینکه سخنان کوبنده و افشاگرانه امام در روز عاشورای سال 1342، مصادف با 13 خرداد در مدرسه فیضیه انجام شد. شاه که نتوانست سخنرانی افشاگرانه ایشان را تحمل کند دستور دستگیری امام را صادر کرد و ماموران ساواک در نیمه شب 15 خرداد 1342 به دور از چشم مردم، حضرت امام را دستگیر و به تهران منتقل کردند.

آغاز مبارزات علنی

این فعال مبارز دوران انقلاب، انتشار خبر دستگیری حضرت امام را آغاز رویارویی مردم با رژیم عنوان می‌کند و می‌گوید: این خبر به سرعت در سراسر کشور پیچید و مردم قم روز 15 خرداد در منزل امام تجمع کردند و از آنجا به سمت حرم حضرت معصومه(س) رهسپار شدند. به تدریج تعداد معترضان بیشتر شد و مردم با شعار «یا مرگ یا خمینی» راهپیمایی کردند. ماموران رژیم هم به مردم اخطار دادند که متفرق شوند ولی موثر واقع نشد و درگیری آغاز شد و جمع زیادی از معترضان شهید و مجروح شدند و روز 15 خرداد خونین شد.

وی با اشاره به اعتراض خونین مردم تهران اظهار می‌کند: در تهران نیز ولوله‌ای ایجاد شد و بازار تعطیل شد و عده‌ای از متدینین از مسجد حاج ابوالفتح در میدان قیام به سمت خیابان مصطفی خمینی فعلی و ارک حرکت کردند و خیابان‌های اطراف کاخ شاه مملو از جمعیت بود. مردم در هنگام تظاهرات، شعارهای تندی بیان می‌کردند. نیروهای رژیم هم به سمت مردم حمله‌ور شدند و جمع زیادی از آنها را به خاک و خون کشاندند.

امام محور بودند

آیت‌الله غروی با بیان اینکه مبارزات علیه رژیم بعد از جریان قیام 15 خرداد با محوریت حضرت امام خمینی انجام شد می‌گوید: البته مراجع هم متناسب با شرایط خودشان همکاری خوبی با امام داشتند و در زمانی که حضرت امام را دستگیر کرده بودند و احتمال آن می‌رفت که ایشان را محاکمه صحرایی کنند، بزرگانی از نجف، قم، اصفهان و... به تهران رفتند و چنان از ایشان حمایت کردند که شاه ناگزیر شد حبس امام را به حصر تبدیل کند و بعد از مدتی ایشان را آزاد کند.

وی می‌افزاید: درست است که فاصله بین 15 خرداد تا 22 بهمن 57 خیلی زیاد است اما در این مقطع، فعالیت‌های سیاسی گسترده‌ای از سوی امام و شاگردانش انجام شد و با وجود اینکه افراد زیادی به زندان منتقل و شکنجه شدند اما حرکت‌هایی پدید آمد که نام امام بیش از پیش زنده شد.

به گفته آیت‌الله غروی، بعد از اینکه امام به قم برگشتند تشکل‌های مختلفی تشکیل شد و اولین تشکلی که پایبند به امام بود حزب موتلفه بود که برخی از آنها در دوران مبارزاتی به شهادت رسیدند.

وی با بیان اینکه محور بسیاری از حرکت‌های ضد شاهنشاهی، امام بودند می‌گوید: حوادثی همچون 19 دی، 17 شهریور و... در روند پیروزی انقلاب اسلامی تاثیر بسزایی داشت و سخنرانی‌ها و اطلاعیه‌های امام خمینی(ره) در نوع خودش برای هدایت مبارزان بی‌نظیر بود.

همراهی مراجع و مردم

به اعتقاد وی، کسانی که با حضرت امام همفکر و از دستگاه شاهنشاهی ناراضی بودند با پذیرش خطراتی که در مسیر فعالیت آنها وجود داشت با امام همگام شدند و مبارزه علیه شاه جنبه همگانی پیدا کرد تا اینکه شاه برای اینکه فضای متشنج آن زمان آرام شود به خارج مسافرت کرد ولی مسافرت او زمینه‌ای برای مردم و نهضت فراهم کرد که دامنه اعتراض‌ها گسترده‌تر شد و در نهایت به پیروزی انقلاب اسلامی منجر شد.

وی با اشاره به غیرقابل باور بودن پیروزی انقلاب برای صاحبنظران کشورهای غربی و شرقی اظهار می‌کند: آنها باور نمی‌کردند حکومت شاهنشاهی ساقط شده و حضرت امام و مردم با دست خالی در مقابل رژیم پیروز شدند.

به گفته آیت‌الله غروی صاحبنظران کشورهای غربی احساس می‌کردند این انقلاب در همان روزهای اول با شکست مواجه می‌شود ولی اراده خداوند و پشتکار امام خمینی(ره)، مراجع و مردم خلاف آن را رقم زد.