کلان پروژه «فلسفه فقه سیاسی» در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انجام می شود

به گزارش خبرگزاری مهر، پس از گذشت سی و چند سال از پایه گذاری حکومت دینی بر محور ولایت فقیه، در چهارچوب نظام سیاسی مورد نظر شیعه در عهد غیبت، خلأ فقه سیاسی با نظام­مندی علمی، که احکام اداره نظام را تأمین نماید، محسوس است. همچنان که در نقشه جامع علمی نیز لازم است جایگاه فقه سیاسی و روابط آن با جامعه، نظام سیاسی و سایر علوم تعیین گردد. از این رو، کلان پروژه فلسفه فقه سیاسی در گروه فقه سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی طراحی شده است.

این کلان پروژه ذیل اهداف نظری زیر پیگیری می شود:

- شناسایی سیر تطورات علمی فقه سیاسی
- تنظیم هویت دانشی فقه سیاسی
-  دستیابی به نظام هویت بخش به فقه سیاسی و بازسازی فلسفه فقه سیاسی
- شناسایی گروههای تئوریک فقه سیاسی و تلاش علمی برای گشودن آنها
- تأمین منبع مشروعیت بخش به احکام اداره نظام اسلامی
-راهیابی به منطق استنباط فقه سیاسی
- زمینه سازی تعمیق و توسعه فقه سیاسی
- امکان مقایسه بین فقه سیاسی شیعه و اهل سنت

همچنین اهداف کاربردی زیر برای این کلان پروژه در نظر گرفته شده است:

ـ ایجاد زمینه مناسب جهت ارتباط بین فقه سیاسی و سایر حوزه های دانشی جامعه
- ایجاد زمینه کارآمدسازی فقه سیاسی
- توانمندسازی نظام اسلامی برای مدیریت آینده جامعه اسلامی
 
تبیین نقشه و گستره کلان پروژه

کلان پروژه «فلسفه فقه سیاسی»، نگاه درجه دوم و بیرونی به فقه سیاسی دارد و در چهار محور اصلی، که همان محورهای فلسفه علم می باشند، صورت بندی می شود.

تاریخ تحول فقه سیاسی، که مشتمل است بر بررسی و تحقیق پیرامون شکل گیری اولیه فقه سیاسی، کیفیت تحول دانشی و مراحل رشد فقه سیاسی از آغاز تاکنون و نحوه تحقق بخشیدن به نگاه آینده نگر فقه سیاسی.

این نگاه را می توان به دو صورت الف) بررسی تاریخ تحول اندیشه های فقهی سیاسی عالمان دینی و ب) بررسی سیر تطور و تحول نظریه های و مسائل فقه سیاسی دنبال کرد.

مبادی فقه سیاسی ؛ که شامل مجموعه معارف و اطلاعات تصوری و تصدیقی بوده مباحثی چون وجه تسمیه فقه سیاسی ،تعریف ، غرض، موضوع، سنخ شناسی ، تقسیمات داخلی، گستره و قلمرو موضوعی، منابع و مبانی فقه سیاسی در این مقوله جای می گیرند.

روش شناسی فقه سیاسی که منطق استنباط، روش تحقیق و آموزش فقه سیاسی را مدنظر قرار داده و به مباحثی چون بررسی روش های استنباط فقهی و جایگاه آنها در فقه سیاسی ، ویژگی ها و مولفه های اصول فقه سیاسی و در گام نهایی پی ریزی اصول فقه سیاسی پرداخته می شود.

تعامل فقه سیاسی با سایر علوم؛ در این حوزه بررسی از دو منظر، یکی علومی که قضایای آن در فقه سیاسی مورد استفاده قرار می گیرد و دیگری علومی که از قضایای فقه سیاسی استفاده می کنند ، ملاحظه می شود. بنابراین می توان رابطه فقه سیاسی را با علوم و دانش هایی چون فقه رایج، فلسفه، کلام، اصول فقه، علم سیاست، جامعه شناسی ، حقوق، اخلاق، قران، تاریخ، مصلحت، مکان و زمان، برنامه ریزی و اقتصاد و همچنین جایگاه آن را در نقشه جامع علمی کشور، مورد بررسی قرار داد.
 
این کلان پروژه، ملاحظات زیر را دربردارد:

1. نقشه و گستره طراحی شده کلی و نسبتا جامع است که لازم است چند دوره پنج ساله و حتی مستمرا به ان پرداخت. طبیعی است که در ظرف زمانی 5 تا 7 ساله اول تنها می توان به بخشی از این نقشه که تلاش می شود همه محورها را پوشش دهد،پرداخته می شود.

2.عناوین پروژه هایی که در جدول زمان بندی ذیل خواهد آمد متناسب با ظرفیت یک نفر عضو هیئت علمی و دو نفر محقق دستیار در طی اجرای کلان پروژه ، محاسبه و برآورد شده است. طبیعی است که اگر پژوهشکده نتواند نیروی انسانی لازم را پشتیبانی کند، به همان میزان در اجرای پروژه ها با مشکل اجرا مواجه خواهیم شد.

3. برخی از پروژه هایی که در گذشته توسط پژوهشکده اجرا شده، یا در حال اجرا می باشند، مفروض گرفته شده و از ذکر آنها در جدول زیر پروژه ها خودداری گردیده است.

4.پروژه تمایزات فقه و فقه سیاسی که در پیشینه از آن یاد می شود، در قالب برگزاری ده نشست حول ده محور صورت گرفت، ولی پروژه های مناسبات فقه سیاسی ( از منظر مؤلفه های فلسفه علم) به جهت پشتیبانی تئوریک کلان پروژه و امکان بحث و بررسی پیرامون زیر پروژه ها پیش بینی شده است تا در محورهای فلسفه علم گفت و گوهای علمی در قالب 60 حلقه بحث با حضور اعضای شورای علمی گروه و چند عضو مدعو متناسب با مباحث جلسات، صورت گیرد.
 
در ذیل این کلان پروژه، ریز پروژه هایی مانند تاریخ تحول فقه سیاسی، مبادی فقه سیاسی، اعتبار فقه سیاسی، قلمرو موضوعی و نظام مسائل فقه سیاسی، اصول فقه سیاسی ویژگی و مؤلفه­ها، جایگاه فقه سیاسی در منظومه دانش سیاسی اسلام؛ مناسبات دانشی فقه سیاسی از منظر مؤلفه های فلسفه علم، تعاملات فقه سیاسی و سایر علوم (فلسفه، کلام، سیاست)، رابطه فقه سیاسی و فقه حکومتی، بررسی تطبیقی فقه سیاسی شیعه و اهل سنت (از منظر مؤلفه های فلسفه علم) تعریف شده است که تاکنون نشست ها، تألیف ها و اقتراح ها و مصاحبه هایی در این رابطه صورت گرفته است.
 
مدیر این کلان پروژه، حجت الاسلام والمسلمین علی اصغر نصرتی، عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی است.