قلعه والی نمایشی از فرهنگ و تاریخ ایلام/ پایان مرمت قلعه

به گزارش خبرنگار مهر، امروزه استان ایلام به خاطر داشتن سابقه و قدمت تاریخی فروان و به واسطه وجود آثار و ابنیه فراوان باستانی مربوط به دوره‌های مختلف در جای‌جای خود، یکی از استانهای مهم کشور به لحاظ اهمیت تاریخی و باستان‌شناسی به شمار می‌آید.

با نگاهی به محل واقع شدن این آثار و ابنیه در درون استان مشخص می‌شود که از لحاظ فراوانی و پراکندگی، برخی از شهرستان‌های استان دارای بیشترین آثار و برخی دیگر دارای کمترین آثار هستند.

به گونه‌ای که بیشتر این آثار تاریخی در شهرستانهای دره‌شهر، شیروان‌چرداول و ایوان و به طور قطع کمترین آنها (مخصوصاً آثار متعلق به ادوار دورتر) در شهرستان ایلام و مخصوصاً شهر ایلام واقع شده است.

در مقام مقایسه این اتفاق هنگامی جالب تر به نظر می‌رسد که با نگاه به دیگر استان‌های تاریخی کشور مشخص می‌شود که مراکز این استان‌ها همانند اصفهان، شیراز، تبریز، همدان، کرمانشاه... خود از لحاظ فراوانی آثار تاریخی نسبت به سایر مناطق استان، دارای بیشترین آثار تاریخی هستند هر چند شاید این خلا و نبود آثار تاریخی در مرکز استان در مجموع با توجه به آثار فراوان تاریخی در سایر بخشهای استان به نوعی زمینه ساز گمنامی ایلام از لحاظ گردشگری باشد.

در شهر ایلام امروزه فقط دو اثر تاریخی آن هم البته با قدمتی کمتر از یک قرن موجود است یکی قلعه والی مربوط به دوره غلامرضاخان ابوقداره واقع در خیابان پاسداران و دیگری کاخ فلاحتی محصور در داخل اداره جهاد کشاورزی استان واقع در خیابان آیت‌اله حیدری و مربوط به اوایل دوره رضاخان.

شاید در نگاه اول و مخصوصاً از لحاظ قدمت، این دو اثر زیاد پراهمیت به نظر نرسند، اما چون به هر حال خود شهر ایلام از لحاظ پیشینه و هویت تاریخی قدمت قابل توجهی ندارد و همچنین هیچ مکان دیگری که هم بتواند برای شهر و مرکز استان هویت بخش باشد و هم محلی برای گذراندن مناسب اوقات فراغت شهروندان، بنابراین باید قدر همین دو مکان را دانست و آنها را پراهمیت به شمار آورد. امری که خوشبختانه با تلاش متولیان امر و مخصوصاً میراث فرهنگی تاحدودی در ارتباط با قلعه والی و تبدیل شدن آن به موزه به بار نشسته است.

قلعه والی یکی از بناهای فرهنگی - تاریخی عظیمی است که در ضلع شمالی خیابان پاسداران قرار دارد.

این بنای تاریخی که یادگاری از زمان های پیشین و در نوع خود بی نظیر است در سال 1326 قمری به دستور غلامرضا خان والی فیلی در محله ای به نام حسین آباد فیلی که به ده بالا مشهور بوده، احداث شد.

غلامرضاخان والی این محل و بنا را برای اسکان خود در فصل تابستان انتخاب کرده و آن را بر روی تپه ای نه چندان بلند احداث کرد و با توجه به آن، ارتفاع فعلی کف حیاط از اطراف آن محدوده 3.5 تا 4 متر است.

اکثر اتاق های قلعه تبادل داخلی داشته و تودرتو بنا شده اند، قلعه دارای 20 اتاق بزرگ، پنج اتاق کوچک، چهار ایوان و دو تراس کوچک در ضلع جنوبی است.

ضلع شرقی و غربی قلعه کاملاً با هم قرینه بوده و با کف حیاط اختلاف ارتفاعی حدود 80 سانتیمتر دارند و با چهار پله سنگی با کف اتاقها و ایوان ها ارتباط دارند.

قلعه با سه راه پله با چرخشی90 درجه به پشت بام متصل می شود و در این قلعه دو برج نگهبانی به صورت نیم دایره در راس ضلع شمال شرقی و شمال غربی دارد و اطراف آن کنگره هایی برای قرار گرفتن نگهبان ها برای دیده بانی وجود دارد.

معاون میراث فرهنگی استان ایلام در این ارتباط به خبرنگار مهر گفت: تنها موزه مردم شناسی شهر ایلام در قلعه والی واقع شده است.

عبدالمالک شنبه زاده اظهار داشت: در سال 1385 فاز اول موزه مردم شناسی راه اندازی شده است و این موزه دارای بخش های مختلفی است که به معرفی آداب، سنن، فرهنگ و ایلات مختلف استان و شخصیتهای سیاسی و فرهنگی می پردازد.

وی عنوان کرد: معرفی اقوام کرد، لر، لک و عرب در اتاقهای قلعه والی از بخشهای مهم موزه است و چگونگی تهیه نمد محلی استان، گلیم نقش برجسته در کنار زنان و مردان با لباسهای محلی از دیگر بخشهای موزه است.

این مسئول بیان داشت: مجسمه شخصیت های مختلف از جمله غلامرضان خان والی پشتکوه، حسینقلی خان والی ایلام، علامه سیدجعفر اعرجی را می توان مشاهده کرد.

شنبه زاده تصریح کرد: به واسطه اینکه در استان ایلام آسیاب های آبی متعددی وجود دارد جهت آشنایی بازدیدکنندگان یکی دیگر از اتاق های موزه به آسیاب آبی تعلق دارد که بسیار زیبا طراحی شده است.

وی عنوان کرد: در حال حاضر موزه مردم شناسی شهر ایلام از غنی ترین موزه های تخصصی مردم شناسی محسوب می شود.

شنبه زاده گفت: مرمت این قلعه تاریخی که هم اکنون کاربری گنجینه مردم شناسی دارد، به پایان رسیده است.

این مسئول ادامه داد: عملیات مرمت این قلعه در مدت دو ماه انجام شده و هر سال بنا به ضرورت مرمت این قلعه انجام می شود.