چندقلوزایی حاصل بارداری‌های مصنوعی

به گزارش مهر، جامعه پزشکی کنونی به روش تخمک‌گذاری و لقاح مصنوعی که به طور معمول به تولد چند جنین منتهی می‌شود، تکیه کرده‌اند و این یکی از عوارض این نوع درمان‌ها است که در برخی کشورها مانند چین با توجه به سیاست کشورشان محدودیت‌هایی برای این روش قائل شده‌اند البته این مسئله در کشور ما هنوز بلاتکلیف است.

اصفهان که در زمینه ناباروری به جهت صنعتی بودن آن و میزان بالای آلاینده‌ها بیش از سایر استان‌‌ها درگیر ناباروری و استفاده از روشهای بارداری مصنوعی است و به تبع آن شاهد روند چندقلوزایی فزاینده‌ای در این استان هستیم از این بابت با محمد حسین نصراصفهانی، مسئول پایگاه تحقیقاتی پژوهشکده رویان اصفهان به گفتگو نشستیم که به شرح ذیل آمده است.

آقای دکتر با توجه به اینکه در چند سال اخیر با شیوع بالای چندقلوزایی در ایران و به ویژه اصفهان مواجهیم، شما دلیل اصلی آن را چه می‌دانید؟

یکی از دلایل اصلی آن، شیوع بالای بیماری تنبلی تخمدان در اصفهان است که شاهد این بیماری در جمعیت کشوری هم هستیم که امروزه به مرز نگران‌برای جامعه پزشکی رسیده است.

‌شیوع بیماری تنبلی تخمدان در اصفهان آیا دلیل خاصی دارد؟

خیر دلایل بروز این بیماری همچون عوامل کشوری است.

همانطور که امروزه به دلیل ماشینی شدن زندگی‌ها، کم‌تحرکی، چاقی و تغییر سبک تغذیه مردم که میزان مصرف کربوهیدرات‌ها نسبت به گذشته افزایش یافته یا مصرف غذاهای فیبردار کاهش داشته با روند بالایی بیماری تنبلی تخمدان روبرو شدیم.

به دنبال این تغییرات با عدم تخمک‌گذاری در زنان و افزایش سطح انسولین در آنان مواجه می‌شویم که این عوامل از دلایل اصلی بروز بیماری تنبلی تخمدان در افراد است و به همین دلیل داروهای که برای بیماران دیابتی تجویز می‌شود به طور معمول برای این افراد هم کاربرد دارد.

سیر این بیماری در ایران و ایرانیان از گذشته تاکنون چگونه بوده است؟

بیماری تنبلی تخمدان در ایران به دلایل نژادی از شیوع بالایی برخوردار است که جای نگرانی دارد.

امروزه در حالی شاهد شیوع بالای بیماری تنبلی تخمدان در ایرانیان هستیم که این بیماری در 50 سال گذشته بسیار کم بوده است.

تحرک بالا و مصرف بالای غذاهای فیبردار از دلایل اصلی کاهش بروز تنبلی تخمدان در گذشته بوده به صورتی که اجداد ما در گذشته بیشتر به امور کشاورزی، دام‌پروری و کارهای یدی می‌پرداختند و از مواد غذایی که بر حسب شرایط آن زمان فیبر بالا و کربوهیدرات‌های کمی داشت، تغذیه می‌کردند که این مسئله سبب بروز کمتر بیماری تنبلی تخمدان در افراد آن زمان می‌شد.

چه ارتباطی بین بیماران مبتلا به تنبلی تخمدان و چندقلوزایی در آنها است؟

تنبلی تخمدان در افراد شمشیر دو لبه‌ای است زیرا در صورت تجویز کم دارو برای بیماران ، تخمدان آنها فعال نمی‌شود و دسترسی به تخمک بالغ امکان‌پذیر نیست و اگر میزان تجویز دارو افزایش یابد، تخمدان بیش از اندازه تخمک تولید می‌کنند که به همان میزان شانس چندقلوزایی را افزایش می‌دهد.

افراد مبتلا به تنبلی تخمدان اگر نتوانند از رژیم غذایی استفاده کنند به دنبال افزایش سطح انسولین در این افراد و تجویز دارو به آنها و آزاد شدن تعداد بسیاری تخمک ، شاهد چندقلوزایی در یک رابطه زناشویی طبیعی هستیم.

این دسته از افراد به منظور پرهیز از چندقلوزایی چه اقداماتی باید انجام بدهند؟

افراد مبتلا به تنبلی تخمدان در صورتی که به دنبال مصرف دارو با تخمک‌گذاری بالایی روبرو شدند باید تا زمان تخلیه تخمدان در آنها، رابطه زناشویی قطع و در روش آزمایشگاه جنین تشکیل و منجمد کنند و سپس در هر سیکل حداقل یک جنین انتقال یابد.

‌چه عواملی در چندقلوزایی موثر است؟

چندقلوزایی در تعدادی از افراد به دلایل ژنتیکی بروز می‌کند و این در حالی است که چندقلوزایی تک تخمکی(همسان ) و دو تخمکی(ناهمسان) به نژاد افراد هم وابسته است.

افرادی که بالای 30 تا 35 سال باردار می‌شوند به دلیل افزایش هورمون FSH که این هورمون با نزدیکی به سن یائسگی در زنان بیشتر ترشح می‌شود، بیش از افرادی که بارداری آنها در کمتر از 30 سالگی صورت می‌گیرد، دیده می‌شود.

‌چرا ما شاهد چندقلوزایی در لقاح‌های مصنوعی هستیم؟

در لقاح‌های مصنوعی که با تحریک تخمک‌گذاری روبرو هستیم بر اساس تعداد جنینی که به رحم منتقل می‌شود، چندقلوزایی را شاهدیم.

محققان در دنیا معتقدند برای کاهش چندقلوزایی در لقاح‌های مصنوعی باید، یک جنین با کیفیت بالا به جای چند جنین به داخل رحم منتقل شود تا بدون تحت تأثیر گذاشتن شانس باروری ، شانس چند قلویی را کاهش دهیم.

در ایران هنوز این بحث مطرح نشده و قانونی به منظور جلوگیری از کاهش چندقلوزایی در لقاح‌های مصنوعی وجود ندارد.

بیمارانی که تحریک تخمک‌گذاری می‌شوند و بین 4 تا5 تخمک دارند، کاهش چندقلوزایی امکان‌پذیر نیست اما در صورتیکه طی تحریک تخمک‌گذاری تعداد تخمک‌ها به بیش از 5 تخمک برسد بهتر است تخمک‌های اضافی تخلیه و در آزمایشگاه به جنین تبدیل و نگهداری شود تا در صورت عدم باروری طبیعی از جنین‌های منجمد نگهداری شده استفاده کنند.

آیا خانواده‌ها هم در این چندقلوزایی نقش دارند؟

یکی دیگر از عوامل بروز چندقلوزایی در بارداری‌های مصنوعی، اصرار والدینی است که به دلیل ترس از ناباروری در سالیان متمادی، خواستار انتقال بیش از یک جنین به داخل رحم هستند.

اینکه به دنبال خواسته والدین، یک دوگانگی بین بیمار و پزشک ایجاد می‌شود.

در بارداری‌های مصنوعی به دنبال حداقل انتقال دو جنین در هر سیکل هستیم تا بدون کاهش شانس باروری شانس چند قلویی را کاهش دهیم.

انجماد جنین‌های تشکیل شده در هر بارداری مصنوعی، در دنیا به دو روش انجماد آهسته و انجماد شیشه‌ای انجام می‌گیرد.

در روش انجماد آهسته که هم‌اکنون به شکلی در آزمایشگاه‌ها منسوخ شده شانس بر گشت انجماد به 70 درصد می‌رسد که در انجماد شیشه‌ای این شانس به بالای 95 درصد اثبات شده و این امر می‌تواند چندقلوزایی را در زوج‌هایی که علاقمند به انتقال بیش از یک جنین هستند را کاهش دهد.

.....................................

گفتگو:کتایون گلچهره