به گزارش خبرنگار مهر، باتلاق جازموریان در جنوب شرق استان کرمان و هم مرز با سیستان و بلوچستان یکی از مهمترین حوزه های آب ریز طی سالیان نچندان دور بود که هم اکنون به بیابانی خشک می ماند و در بهترین حالت در مناطق گود و سابقا پر آب این باتلاق بین المللی پوشش سبز گیاهی وجود دارد که در حال حاضر به مرتع دامهای محلی تبدیل شده است.
جازموریان در پی خشکسالی در جنوبشرق کشور به خصوص استان کرمان این روزها حال و روز خوشی ندارد و سهم این حوزه آب ریز از رودخانه های دائمی هلیل رود و بمپور که روزگاری این باتلاق را پر آب می کردند اکنون به صفر رسیده است و به دلیل عدم بارش بارندگی در این مناطق و خشکسالی 15 ساله در کرمان جازموریان که روزگاری مهمان انواع پرندگان کم یاب و از مهمترین اکوسیستمهای مهاجر پذیر پرندگان ایران محسوب می شد اکنون در بهترین حالت به چراگاهی برای دامهای عشایر و مردم محلی منطقه مبدل شده است.
نکته نگران کننده نیز تمایل عشایر برای زندگی در بستر این تالاب است زیرا هنوز سطح آب در این محدوده در زیر زمین بالا تر از سایر مناطق است و امکان زیست در این محدوده بیشتر است.
مساحت حوزه آبگیر این باتلاق 69 هزار کیلومتر مربع تخمین زده می شود و در زمان پر آبی حوزه آبگیر دریاچه این باتلاق 3300 کیلومتر مربع و در زمان کم آبی 2500 کیلومتر مربع بوده است اما اکنون این باتلاق کاملا خشک شده است.
نکته قابل توجه در خصوص این دریاچه کم بودن سطح شوری آب این دریاچه بوده است که موجب رشد و نمو بسیاری از گونه های گیاهی و جنگل در حوزه این باتلاق می شده است.
اسم این باتلاق نیز به دلیل رویش گونه ای گیاه به نام جاز گرفته شده است اما در حال حاضر نشانی از این نوع گیاه نیز در منطقه دیده نمی شود و تنها در برخی مناطق به صورت محدود رشد کرده است.
خشک شدن یکی از بکرترین زیستگاههای فلات ایران/ جازموریان را نجات دهید
این منطقه به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و بکر بودن باتلاق به دلیل دوری از مناطق جمعیتی یکی از بی نظیر و دست نخورده ترین پناهگاههای ایران محسوب می شده است.
جازموریان مکانی برای رشد و نمو گونه های گیاهی و جانوری منحصر به فرد محسوب می شده است و محلی برای زیست ماهی، پرندگان مهاجر و چهارپایان و حیوانات گوشت خوار منطقه محسوب می شده است.
نقش جازموریان در گذشته در چرخه مهاجرتی پرندگان بسیار پر رنگ بوده است بطوریکه این منطقه در فصولی از سال میهمان پرندگان مهاجر سیبری بوده است.
از جمله می توان به مهاجرت فلامینگو، غاز، اردک در این منطقه اشاره کرد و از معدود زیستگاههای هوبره، عقاب و شاهین و خرس سیاه آسیایی و گراز محسوب می شده است.
حق آبه جازموریان رعایت نمی شود
کارشناسان محیط زیست عدم بارندگی 15 ساله در این منطقه را در خشک شدن باتلاق و دریاچه جازموریان تاثیر گذار می دانند اما در این میان عدم رعایت حق آبه باتلاق به دلیل احداث سد در بالا دست جازموریان از مهمترین دلایل بروز این فاجعه زیست محیطی محسوب می شود.
مهمترین رودخانه های تغذیه کننده این دریاچه رودخانه های دائمی هلیل رود و بمپور بوده است که در نهایت به دلیل احداث سد در بالا دست رودخانه در شهرستانهای بافت و جیرفت و عدم رعایت حق آبه جاموزیان، این باتلاق به تدریج خشک شده است و هم اکنون در صورت بارندگی بخشهایی از این منطقه حالت باتلاق مانند پیدا می کند اما امروزه دیگر خبری از دریاچه زیبای جازموریان نیست.
جازموریان پایه اصلی اقتصاد مردم بومی/ خشک شدن جنگلهای حاشیه دریاچه
نماینده مردم پنج شهرستان جنوبی استان کرمان با هشدار در خصوص خشک شدن این دریاچه می گوید: این باتلاق بین استانهای کرمان و سیستان و بلوچستان قرار گرفته است که متاسفانه به دلیل عدم رعایت آب ورودی به باتلاق به دلیل احداث سد در بالا دست بخش قابل توجهی از آن خشکیده است.
حجت الاسلام محمد رضا امیری با تاکید بر لزوم رعایت حق آب جازموریان گفت: خشکسالی در سالهای اخیر بر محیط زیست منطقه سایه افکنده است و خشک شدن این حوزه آبی که از مهمترین حوزه های آبریز جنوبشرق کشور محسوب می شود نیز حیات بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری در معرض خطر را تهدید می کند.
وی ادامه داد: هم اکنون اکثر این باتلاق خشک شده است و از رودخانه های اصلی تامین کننده آب جازموریان آبی به دریاچه این باتلاق ریخته نمی شود.
وی با اشاره به کاهش شدید بارندگی نیز گفت: میزان بارش باران نیز به شدت افت کرده است و این روند موجب نگرانی های در بخشهای مختلف از جمله محیط زیست شده است.
بی آبی جازموریان؛ آغازی برای کوچ گونه های جانوری/ توقف مهاجرت پرندگان
امیری با اشاره به توقف مهاجرت پرندگان به این منطقه گفت: جازموریان علاوه بر حوزه محیط زیست در زمینه اقتصاد منطقه نیز تاثیر بسزایی داشته است به گونه ای که کشاورزی و دامداری مردم بومی نیز به این حوزه آبریز وابسته است.
مدیرکل محیط زیست استان کرمان نیز دلیل خشک شدن باتلاق جازموریان را عدم بارندگی می داند و به خبرنگار مهر می گوید: خشک شدن این باتلاق حیات بسیاری از گونه های جانوری و گیاهی را با خطر مواجه کرده است.
عباسعلی دامنگیر افزود: خشک شدن باتلاق موجب کوچ گونه های جانوری و نابودی گونه های گیاهی منطقه شده است.
دامنگیر گفت: با این وجود همچنان جازموریان از مناطق اطراف پر آبتر است و می توان به تمهیداتی از جمله ورود آب از رودخانه ها به این باتلاق امکان ادامه حیات جانوران را ایجاد کرد.
وی افزود: در حال حاضر جازموریان مکانی مناسب برای زیست هوبره که در معرض خطر نیز قرار دارد محسوب می شود.
دامنگیر گفت: خشکسالی تاثیر زیادی بر محیط زیست استان کرمان گذاشته است و در برخی مناطق سعی شده با ایجاد آبشخور و حتی تغذیه جانوران امکان ادامه حیات آنها را فراهم کرد.
جنگلهای جنوب کرمان در معرض نابودی
وی خشک شدن رودخانه ها، چشمه ها و حوزه های آبریز را تهدیدی برای محیط زیست استان کرمان عنوان کرد.
خشکسالی در حالی در مظاهر مختلف در جنوب استان کرمان دیده می شود که یکی از مسئولان منابع طبیعی جنوب استان کرمان چندی قبل نسبت به نابودی 35 درصد از جنگلهای این عرصه جغرافیایی نیز هشدار داده بود.
محمد مراد کرمی، معاون حفاظت و امور اراضی منابع طبیعی جنوب کرمان به وجود 520 هزار جنگل در جنوب کرمان اشاره کرده است و محیط زیست جنوب کرمان را یکی از مهمترین منابع جنگلهای انار شیطان در خاورمیانه دانسته است.
وی خشکسالی و عدم بارندگی و در نتیجه شیوع آفت را از مهمترین دلایل در معرض نابودی قرار گرفتن جنگلهای شهرستانهای جنوبی کرمان عنوان کرد و گفت: جلوگیری از چرای بی رویه و آموزش به افراد بومی از یک سو و از سوی دیگر مبارزه بیولوژیک با آفات می تواند سهم عمده ای در حفظ منابع طبیعی جنوبی کرمان داشته باشد.
این درحالی است که بخش عمده ای از جنگلهای حاشیه ای باتلاق جازموریان نیز به دلیل عدم وجود آب خشک شده اند و ادامه این روند و عدم رعایت حق آبه جازموریان می تواند محدود آثار بجای مانده از جازموریان را نیز برای همیشه به خاطره ها بسپارد.
اما آنچه که نگران کننده تر از خشک شدن جازموریان است عدم توجه به فاجعه ای است که در این اکوسیستم منحصر به فرد طی سالهای اخیر در حال رخ دادن است و گویی مسئولان فراموش کرده اند که جازموریان در دل کویر بی آب جنوبشرق کشور همچون بهشتی رویایی می ماند که باید برای حفظ ان تلاش کرد.
................................
گزارش: سید مهدی موسوی
نظر شما