حزب کمونیست چین؛ تغییر نسل و رهبری آینده

به گزارش خبرگزاری مهر، شعیب بهمن در این یاد داشت آورده است:  اگر چه از هم اکنون مسئله جانشینی شی جین‌پینگ معاون رئیس‌جمهوری چین به جای هو جین‌تائو تا حد زیادی قطعی شده است، اما به نظر می رسد اینک حزب کمونیست چین با موضوع تغییر نسل و رهبری آینده خود نیز دست و پنجه نرم می کند. چنانکه اخیرا رهبران این حزب برای برگزاری نشستی چندهفته‌ای جهت آماده کردن تغییر رهبری کشور در شهر ساحلی بایدایهه گرد هم آمده‌اند. بر این اساس قرار است طی هفته‌های آینده، ترکیب جدید دفتر سیاسی حزب کمونیست تعیین گردد و تعداد اعضای این دفتر از از ۹ نفر به ۷ نفر کاهش یابد. این در حالیست که به نظر می رسد جنگ قدرت و کشمکش‌هایی در حزب کمونیست چین جریان دارد که تا حد زیادی بر آینده این کشور تاثیر خواهد گذاشت.

در این یاد داشت آمده است: به رغم آنکه چین در طول اصلاحات سی سال گذشته، تغییرات و تحولات بسیاری را به خود دیده است، با این حال هنوز این کشور با بی عدالتی و فساد فزاینده و غیر قابل کنترل مقامات روبروست. همچنین در شرایطی که بحران مالی جهان باعث کندتر شدن آهنگ رشد اقتصادی در چین شده است، بخشی از سیاستمداران چینی تصمیم گرفته اند به انجام اصلاحات ساختاری گسترده بپردازند. ظاهرا عده ای از اصلاح طلبان در کنگره‌ی خلق و حزب کمونیست چین پدید آمده‌اند که از اصلاحات سیاسی ساختاری در حزب و دولت حمایت می کنند. ون جیابائو، نخست وزیر چین یکی از این افراد است که تاکید نموده از اصلاحات سیاسی ساختاری در چارچوب حزب کمونیست چین و دولت این کشور پشتیبانی می‌کند. وی خواستار آن شده که به موازات اصلاحات اقتصادی، اصلاحات سیاسی بویژه در حزب کمونیست و سیستم رهبری کشور نیز گسترش یابد.

شعیب بهمن در ادامه یاد داشت خود آورده است: بر این اساس در شرایطی که با رشد اقتصادی در چین، مشکلاتی چون تقسیم ناعادلانه منابع، از دست رفتن اعتماد عمومی و فساد اداری و مالی پدیدار شده است، لذا اعمال اصلاحات گسترده‌ برای تثبیت رشد اقتصادی پایدار در چین ضروری به نظر می رسد. به همین سبب نیز می توان چنین اذعان کرد که اصلاحات درون حزبی وارد مرحله‌ا‌ی حساس شده است. این در حالیست که اصلاحات با موانع جدی از جمله مخالفان داخلی و بحران های جهانی نیز مواجه است. در واقع مخالفت ها در انجام اصلاحات به این موضوع بازمی‌گردد که احتمال کاهش قدرت حزب کمونیست وجود دارد. نباید از یاد برد که حزب کمونیست از سال 1949 تا کنون، به تنهایی قدرت را در دست گرفته است.

پژوهشگر ارشد موسسه مطالعات ایران و اوراسیا  می نویسد: حزب کمونیست چین در ماه ژوئیه سال 1921 توسط چند روشنفکر از جمله مائو در شانگهای ایجاد شد تا مردم را در مبارزات سخت رهبری نماید. این حزب در نهایت بعد از دو جنگ با ملی گرایان کومینتانگ، در سال 1949، یکه تاز عرصه سیاسی چین شد. این حزب در جریان مبارزات خود، ضمن برانداختن چیرگی امپریالیسم، به سرکوب فئودالیسم و سرمایه‌داری بوروکراتیک پرداخت و جمهوری خلق چین را تأسیس نمود. پس از تأسیس جمهوری خلق چین، حزب کمونیست نه تنها در راستای رهبری مردم و حفظ استقلال و امنیت کشور گام برداشت، بلکه نسبت به تحقق موفق گذر جامعه چین به جامعه سوسیالیستی نیز مبادرت ورزید. در واقع حزب کمونیست چین، پیشاهنگ طبقه کارگر چین و پیشاهنگ مردم و ملت چین بود و محور رهبری امور سوسیالیستی با ویژگی های چین به شمار می رود. عالی ترین آرمان و هدف نهایی حزب کمونیست چین، تحقق کمونیسم است. در اساسنامه حزب قید شده که حزب کمونیست چین، بر اساس مارکسیسم ـ لنینیسم، اندیشه های مائو تسه دونگ و تئوری دنگ شیائو پنگ بنا شده است.

یاد داشت در ادامه آورده است: کنگره ملی حزب کمیته مرکزی، دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست چین، کمیسیون دایمی دفتر سیاسی کمیته مرکزی، دبیرخانه کمیته مرکزی، کمیسیون نظامی کمیته مرکزی و کمیسیون بازرسی انصباطی کمیته مرکزی به عنوان سازمان های مرکزی حزب کمونیست چین محسوب می شوند. کنگره حزب هر پنج سال برگزار می‌شود و زمانی که مجلس ملی جلسه تشکیل نمی‌دهد، کمیته مرکزی عالی‌ترین ارگان رهبری حزب کمونیست چین محسوب می شود. دبیر کل کمیته مرکزی حزب کمونیست چین، بالاترین مقام حزب و رئیس دبیرخانه است. همچنین دبیر کل بالاترین مقام کمیته دائمی دفتر سیاسی حزب است.

اگر چه مطابق با قانون اساسی، نظام سیاسی چین وجود احزاب مختلف را پذیرفته و در حال حاضر نیز علاوه بر حزب کمونیست، 8 حزب دموکراتیک دیگر در این کشور فعالیت می کنند، اما به باور نویسنده این یاد داشت همگی آنها از لحاظ سیاسی طرفدار رهبری حزب کمونیست هستند. از این رو نظام همکاری چند حزبی و مشورت سیاسی به رهبری حزب کمونیست، نظام سیاسی اصلی چین محسوب می شود. در واقع سایر احزاب و گروه های سیاسی چین که عبارتند از کمیته انقلابی حزب "گوامین دانگ"، اتحاد دموکراتیک ،انجمن سازندگی دموکراتیک کشور ، انجمن مساعدت به دموکراسی حزب دموکراتیک کشاروزان وکارگران ، حزب "جی گون"، انجمن سوم سپتامبر و اتحادیه دموکراتیک و خودمختار تایوان، احزاب اپوزاسیون و یا حزب مخالف نیستند؛ بلکه احزابی هستند که در امور سیاسی و دولتی مشارکت دارند و به تبعیت از سیاست های کلی حزب کمونیست می پردازند. بر این اساس در داخل چین نه تنها هیچ رقیبی برای حزب کمونیست وجود ندارد، بلکه عملا تمام قدرت سیاسی و اقتصادی نیز در دست مقامات این حزب است.

شعیب بهمن در ادامه تصریح می کند: از این رو در حال حاضر بسیاری از سیاست مداران کهنه کار چینی نگران این هستند که اعمال هرگونه اصلاحات به کاهش قدرت حزب کمونیست بیانجامد. چنین امری می تواند پیامدهای مهمی نظیر کاهش رشد اقتصادی و قدرت بین المللی چین را به دنبال داشته باشد. نباید از یاد برد که حزب کمونیست طی سال های گذشته سعی کرده وجهه بین‌المللی خود را ارتقا بخشیده و به شکلی خزنده‌ به مولفه‌های یک ابرقدرت دست یابد. همچنین حزب کمونیست تلاش نموده کم‌ترین حساسیت را در بین قدرت‌های حاضر به وجود آورد؛ زیرا چینی‌ها معتقدند که می‌توانند به سطح قدرت و نفوذ ایالات متحده در جهان دست یابند و مسلم است که پکن جهت رسیدن به این امر، بر استراتژی بهبود اوضاع اقتصادی خود و حفظ پیشرفت در حوزه های تجاری، تاکید بسیاری دارد. در واقع مقامات چینی سعی می کنند در پرتو پیشرفت های اقتصادی، مشکلات داخلی ناشی از حاکمیت نظام کمونیستی را پوشش دهند و این کشور را به الگوی مناسبی برای کشورهای در حال توسعه تبدیل کنند.

در پایان این یاد داشت آمده است: به هر روی علیرغم آنکه اعمال اصلاحات سیاسی و اقتصادی در حزب کمونیست چین دارای طرفداران و مخالفان متعددی است، با این حال برای آنکه آینده اصلاحات در چین مشخص شود، دست کم باید تا پاییز سال جاری منتظر ماند. زیرا در آن زمان، شی جین‌پینگ، معاون رئیس‌جمهوری کنونی چین به عنوان جانشین هو جین‌تائو سکان رهبری حزب کمونیست و دولت این کشور را به دست خواهد گرفت. بنابراین  باید دید وی که شخصیتی محافظه‌کار دارد و به اقتصاد بازار علاقه‌مند است، با توجه به محبوبیت بالای خود در بین اعضای حزب کمونیست، به حفظ وضع موجود همت می گمارد یا دست به تغییرات اصلاحی می زند و شرایط فعلی را متحول می کند.