یک لباس ساده، پیراهنی گشاد و شلورای ساده با رنگی روشن درست به رنگ دلهای بی آلایش مردمان باصفای استان وسیع کویری کشور.
لباس بلوچ یک پوشش است اما نه از آن دست پوششهایی که اصالت فرهنگی ندارد. لباس هایی همانند بلوز و شلوار، یا کتهایی که سالهاست در خلا توجه به لباس ملی اقوام اصیل ایرانی با دیکته از آن سوی مرزها شکل و شمایلش کمی تغییر می کند تا مد روز شود. لباس مردم غیور سیستان و بلوچستان، فقط یک پوشش نیست بلکه این پوشش پشتوانه ای به قدرت فرهنگ یکی از اصیل ترین اقوام ایرانی را به دنبال دارد .
لباس بلوچ؛ لباس غیرت
وقتی یک فرد ملبس به پوشش بلوچها را می بینیم به یاد غیرتمندی این قوم در محافظت همیشگی از مرزهای شرقی کشورمان می افتیم . اگرچه ورق زدن تقویم دوران دفاع مقدس نیز یادآور دلاوری های این قوم در مرزهای شرق و جنوب کشور است همچنانکه شهدای استان سیستان و بلوچستان همچون نگینی در آسمان این استان کویری و پهناور می درخشند.
با این وجود اما گاهی وقتها به این لباس و این قوم بی مهری هایی صورت گرفته است و با چشم بستن بر نقش تاثیر گذار قوم بلوچ بر حفظ امنیت مرزهای شرقی و به جای فرهنگسازی برای ارزش نهادن به فرهنگ اصیل اقوام ایرانی، افراد شرور و قاچاقچیان مواد مخدر دراین لباس نشان داده می شدند. اگرچه چند سالی است دیگر شاهد چنین بی مهری هایی به لباس و در واقع به فرهنگ مردم غیور سیستان وبلوچستان نیستیم اما همان تعداد آثار نیز ضربه زیادی را به این لباس زده است.
این در حالی است که کرد، لر، بلوچ، ترکمن، ترک، گیلک، عرب و فارس همگی اقوام ایرانی هستند که در کشورمان ایران در کنار یکدیگر و با تکیه بر اشتراکات ملی و مذهبی خود به صورت دوستانه زندگی می کنند . هر یک از این اقوام دارای پیشینه ای عمیق و آداب و رسوم و فرهنگی غنی هستند و حتی خوراک و پوشش آنها بیانگر فرهنگی اصیل است که می تواند ذائقه تنوع پسند جوانان امروزی را به خوبی پوشش دهد. اما مسئولان فرهنگی با بی توجهی به این گنجینه ها، خود زمینه تهاجم فرهنگی را فراهم آورده اند.
اگرچه آمار و ارقام دقیقی از جمعیت واقعی بلوچ ها در ایران در دست نیست ولی بنا بر شواهد و گفته های کارشناسان و پژوهشگرانی که در مورد قومیت بلوچ مطالعه می کنند بیش از یک و نیم میلیون بلوچ در ایران زندگی می کند. این تعداد عمدتاً در بلوچستان استان سیستان و بلوچستان یعنی در زاهدان، ایران شهر، خاش، سراوان، نیک شهر و بندر چابهار و توابع و روستاهای مربوط به آن ها ساکن هستند. اما بلوچها در دیگر مناطق ایران مانند؛ جنوب و شمال شرقی استان خراسان، (سرخس و جام) گرگان، جنوب کرمان و شرق هرمزگان نیز پراکنده اند. تعداد دیگری از بلوچ های ایرانی در خارج از مرزها عمدتاً در کشورهای همسایه در تردد بوده و یا ساکن هستند از جمله برخی از آن ها در پاکستان به سر می برند.
مردمان ساکن در بلوچستان استان سیستان و بلوچستان به سه زبان صحبت می کنند. بلوچی، براهوئی و پشتوئی. «اما زبان اصلی این منطقه زبان بلوچی است». بلوچی گویش های مختلفی دارد که زبان شناسان دو گویش مهم آن یعنی «بلوچی شرقی» و «بلوچی غربی» را پذیرفته اند.
زبان بلوچی علاوه بر دو لهجه اساسی شرقی و غربی، لهجه های فرعی متعدد دیگری نیز دارد نظیر جدگالی، سراوانی، سرحدی، دلگانی، دشتیاری و لاشاری. «در ایران دو گویش بلوچی وجود دارد: گویش شمالی (سرحدی) و گویش جنوبی (مکرانی)». «لهجه شمالی بیشتر در شمال بلوچستان و در نواحی خاش و زاهدان صحبت می شود و «مکرانی» (جنوبی) بیشتر ساکنین سراوان و ایرانشهر و چابهار را تشکیل می دهد. تفاوت لهجه ها به گونه ای است که برای سایر بلوچ ها قابل فهم است.»
پوشاک و لباس بلوچی نیز می تواند برای بررسی قدمت تاریخی این قوم و مطالعات فرهنگی و تبار شناسی مورد توجه قرار گیرد. لباس بلوچی، لباسی است که در یک منطقه بزرگ جغرافیایی از قدیم مورد استفاده مردم بوده است. مناطقی چون ناحیه سیستان و بلوچستان ایران، بخش‌هایی از خراسان (به خصوص جنوب آن)، بخش‌هایی از استان کرمان و هرمزگان، کشورهایی چون پاکستان، هندوستان، افغانستان و ... از جمله نواحی هستند که مردمان ملبس به این لباس را در آنها مشاهده می کنیم. شباهت لباس برخی دیگر از اقوام ایرانی با لباس بلوچ به دلیل ریشه‌های مشترک مردمی، قومی، تبارشناسی، فرهنگی و تاریخی مردم ایران است.
لباس بلوچ ها هم اگرچه طی زمان تغییراتی داشته اما پوشاک ویژه مردم این منطقه هنوز معرف یک قوم اصیل ایرانی است. لباس بلوچ ها هم مردانه و زنانه دارد. لباس مردان بلوچ شامل مواردی است که در زیر به آنها اشاره می شود.
▪ پاک : عمامه ای گرد که بر سر می بندند.
▪ مسر : دستمال سر، شبیه عمامه می بندند.
▪ کلاه سوپی : عرقچین است و در مسجد و عبادت برسر می گذارند
▪ چکن دوز : کلاه دست دوزی شده اعیانی
▪ جامگ : پیراهن مردانه ای است گشاد و جادار
▪ لنگ : پارچه ای است که به دور گردن می آویزند
▪ گنج پراک : زیر پیراهن
▪ پاجامک : شلوار گشاد و چین دار بلوچی است
▪ سرین بند : کمربندی است پارچه ای برای شلوار
▪ شال : کت پشمی که زمستان می پوشند
▪ سواس و پوزا : کفشی است که با برگ خرمای وحشی می بافند
▪ دوبنده : پاافزاری است که با پوست گاو می سازند
▪ کوش : کفش چرمی
▪ کرو : جوراب پشمی برای زمستان
در اکثر جوامع لباس رسمی مردم، لباس های سنتی آنان است. اعراب، هندی ها، ژاپنی ها، اسپانیایی ها و بسیاری دیگر از اقوام با پوشیدن لباس رسمی خود در مراسم های مهم به نوعی از فرهنگ و ارزشهای خود دفاع و آنها را حفظ می کنند. در کشور ما اما این روحیه بسیار کمرنگ است و لباس رسمی ما لباس رسمی اروپاست.
نظر شما