روز شمار روابط ميان تهران و پاريس ؛ نگاهي به مناسبات سياسي و اقتصادي ايران و فرانسه

به گزارش خبرگزاري "مهر" به نقل از پايگاه اطلاع رساني سفارت جمهوري اسلامي ايران در پاريس ، خاتمي صبح روزسه شنبه دركنفرانس گفت وگوي تمدنها در يونسكو در اين زمينه به ايراد سخنراني خواهد پرداخت. دراين همايش كه رييس جمهوري الجزاير و جمعي از شخصيت‌هاي فكري و سياسي جهان حضور دارند دستاوردهاي طرح گفت وگوي تمدنها مورد بحث و بررسي قرارمي گيرد.

بنا به اعلام منابع خبري ، دراين همايش شخصيت ها، شرايط و زمينه‌هاي فكري و نظري گفت وگوي بين تمدنها را طرح و همچنين كارهاي صورت گرفته دراين زمينه طي پنج سال گذشته را مورد بررسي قرارمي دهند. شركت‌كنندگان تلاش خواهند كرد تا در زمينه طرح گفت وگوي تمدنها به يك جمع بندي رسيده و بسترگسترده‌اي را براي توجه آيندگان به گفت و گو و ديالوگ در مناسبات سياسي و فرهنگي، فراهم سازند.

تاريخچه روابط سياسي ايران و فرانسه *

سالهاي متمادي روابط سياسي ايران بزرگ با روم آن زمان پوشش دهنده روابط رسمي با دول امروز اروپا از جمله فرانسه بود پس از شكل گيري نظام سياسي مستقل فرانسه از قرن پنجم ميلادي اشكالي از روابط دو كشور قابل بررسي مي باشند اما مشخص ترين آغاز روابط را مي توان از سال 1291 ميلادي با ارسال سفيري از جانب ارغون شاه به دربار فيليپ نوبل پادشاه فرانسه دانست .

تلاش هاي گسترش روابط بين دو كشور در قرن هاي 17 و 18 به مشكل بارزتري مشاهده ميشود كه همزمان با دوران حكومت پادشاهان صفوي در ايران است فرانسه در اين زمان ايران را دروازه اي بسوي شرق مي پندارد و ايران نيز آن كشور را بعنوان مقصدي براي تجارت و گذرگاهي به غرب مسيحي مي انگارد سفراي مورد تبادل در اين دوره عبارتند از :

پر ژ وست 1610      ازطرف هانري چهارم نزد شاه عباس
كشيش دهي دوكورمنن 1636     از طرف لويي سيزدهم نزد شاه صفي
پاپ دومانس 1642      از طرف لويي سيزدهم نزد شاه صفي
دوژ ون شر ، دولابن ، لابوله 1664     ازطرف لويي چهاردهم نزد شاه عباس دوم
دوژ ن شر ، دولاسون ،

در سال 1671 عقد اولين قرارداد تجاري - كمرگي - بين دو كشور در زمان شاه سليمان صفوي بود كه متعاقبا براي حسن اجراي آن دو سفير از اتباع ارمني ايران به نام هاي آنتوان و ازاريا براي جلب تجار فرانسوي فرستاده شدند

بيون دوكونسيويل تاجر فرانسوي مقيم ايران در سال 1701 از طرف شاه سلطان حسين نامه اي نزد لويي چهاردهم برد كه در نتيجه آن در ژ وييه 1701 لويي چهاردهم نيز سفيري به دربار ايران فرستاد

در سال 1706 ، لويي ميشل را به نزد شاه سلطان حسين ميفرستد كه منجر به انعقاد قرار داد اقامت و بازرگاني ايران و فرانسه در 28 اوت 1701 ميگردد

همچنين محمدرضا بيك در سال 1714 ، از سوي شاه سلطان حسين نزد لويي 14 اعزام مي شود كه منجر به انعقاد قرارداد تكميلي بازرگاني مي گردد

در سال 1715 ، در اجراي قرارداد تكميلي فوق گاردان بعنوان كنسول فرانسه در دربار شاه سلطان حسين پذيرفته شد و در همين زمان پادري بعنوان كنسول فرانسه در شيراز منصوب شد كه بدليل سؤاستفاده از موقعيت خود و انجام خطاهاي سياسي در سال 1722 از طرف دولت فرانسه خلع شد اما گاردان تا سال 1729 تا پايان قايله حمله افغان هاي شورشي در ايران بود پس از عزيمت وي در دوران سلطنت سلسله افشاريه و زنديه به مدت پنجاه و چند سال ركود بر روابط دو كشور حاكم بود تا اينكه در سال 1783 كنت دوفرير از طرف لويي 16 به ايران امد و براي جلب نظر ايران در عدم اتحاديه با روسيه تلاش هايي كرد تا اينكه در سال 1789 با وقوع انقلاب فرانسه روابط دو كشور عملا قطع گرديد

فصل طلايي ديگري در روابط را مي توان در دوران ناپليون مشاهده نمود كه در زير به آن اشاره مي شود :

سال 1798 ، نامه ناپليون به آقا محمدخان قاجار و پيشنهاد اتحاد با ايران

سال 1801، درخواست مجدد فرانسه براي اتحاد با ايران ( عليه روسيه و انگليس )

اكتبر 1803 ، نامه دو تولرانس وزارت خارجه فرانسه به ايران براي افتتاح باب مودت و اتحاد با ايران

دسامبر 1803 ، ارسال دو فرستاده ايراني ارمني تبار به دربار ناپليون و استقبال از اتحاد با فرانسه

متعاقبا اعزام دو هيأت از سوي ناپليون به ايران در زمان فتحعليشاه به سرپرستي ژ وبر و سروان روميو آرژ وران مخصوص ناپليون كه پاسخ مثبت فتحعليشاه موجب اعزام دولابلاش و اگوست بونتان در سال 1807 به ايران شد

تحول بعدي در روابط اعزام ميرزا رضا خان قزويني از سوي فتحعليشاه و عقد قرار داد فين كين اشتاين در ماه مي 1807 بود كه در نتيجه آن ژ نرال گاردان در 24 دسامبر 1807 به تهران اعزام شد ، همچنين در ژ انويه 1808 سرتيپ عسگرخان افشار بعنوان سفير ايران در امپراطوري فرانسه معرفي شد

امضا معاهده بازرگاني ميان ميرزا شفيع خان مازندراني با ژ نرال گاردان به نمايندگي از دو كشور روابط را به اوج خود رسانيد ( اما امضاء معاهده تيليست بين فرانسه و روسيه سرنوشت روابط با ايران را به قهقرا برد) و نهايتا در سال 1809 با خروج سفراي دو كشور عملا روابط قطع گرديد

پس از قريب به 50 سال از روابي نامنظم سياسي سرانجام در دوره ناپليون سوم مجددا تنظيم جديدي از روابط شكل مي گيرد و هيأتي به سرپرستي بوده در ژ وييه 1855 به ايران اعزام مي شود و همراه كنت دو گوبيتو عهد نامه تجاري با ايران امضاء مي كنند در مقابل حضور كنت دوگو بينو كاردار فرانسه و بعد در سال 1961 بعنوان سفير در تهران ، ناصرالدين شاه امين الملك غفاري را به دربار ناپليون سوم گسيل داشت و ايشان در 25 ژ انويه سال 1857 سفارت ايران در فرانسه را تأسيس نمود

از سال 1870 با آغاز جمهوري سوم فرانسه روابط دوستانه ادامه يافته و ناصرالدين شاه سه بار به فرانسه سفر ميكند و در زمان صدارت امير كبير مدرسه دارالفنئن با حضور اساتيد فرانسوي تأسيس مي شود

در 30 ژ وين 1929 عهدنامه مودت ايران و فرانسه امضاء مي شود و متعاقبا اولين قرارداد فرهنگي بين دو كشور منعقد ميگردد قطع مناسبات سياسط در 28 ژ انويه 1937 در نتيجه تصويب قانوني در پارلمان فرانسه براي جلوگيري از توهين جرايد اين كشور به روساي ساير كشورها

در سال 1937 - انوشيروان سپهبدي به وزير مختاري ايران در پاريس منصوب مي شود

در سال 1939 شاهد ايجاد روابط رسمي ايران با دولت ويشي فرانسه هستيم كه در سال 1942 واقعيت هاي جهاني موجب قطع اين روابط مي شود

در سال 1944 - تشكيل حكومت موقت ژ نرال دوگل در الجزيره كه ايران از نخستين دولي بود كه آنرا به رسميت شناخت و زين العابدين رهنما در اوت همان سال بعنوان سفير نزد اين حكومت موقت اعزام شد و در سال بعد سفارت ايران در پاريس به درجه سفارت كبري ارتقاء يافت بطوري كلي روابط دو كشور در زمان جمهوري پنجم فرانسه در مجموع تحكيم يافت (خصوصا در دوره هاي رياست دوگل ) و شاهد سفرهاي متعدد سران و مقامات عآلي مرتبه دو كشور شد از جمله سفر ژ رژ پمبيدو در راه بازگشت از چين به ايران در سال 1971

اما در سال 1971 ، ژ رژ پمبيدو ، رييس جمهور فرانسه در جشنهاي 2500 ساله شركت نكرد و اين امر مورد استقبال ملت ايران قرار گرفت در نتيجه موجب سردي روابط رسمط دو كشور در آن مقطع شد

1974 - سفر پادشاه وقت به پاريس و ملاقات با ژ يسكاردستن كه به دنبال آن عقد قراردادهاي مختلف اقتصادي

ورود تاريخي امام خميني در سال 1978 به فرانسه و پيروزي آتي انقلاب اسلامي ايران در كنار همراهي افكار عمومي فرانسويان با انقلاب ايران نويد فصل را در روابط دو كشور داد در سال 1979 اولين سفير جمهوري اسلامي ايران شمس الدين امير علايي به فرانسه اعزام مي شود

به مرور روابط سياسي و اقتصادي دو كشور كمرنگ شد تا اينكه در نهايت ضعف قرار گرفت و با سختي زياد بحرانهاي متعدد را پشت سر گذاشت

در سال 1986 - برقراري مجدد روابط عادي دوكشور با مساعي آقاي شيراك نخست وزير وقت فرانسه و حل و فصل نسبي مشكلات متقابل امكان پذير شد و پس از اين تاريخ نيز چندبار مشكلاتي در روابط پديد آمد ولي وجود واقعيت هاي منافع متقابل دو كشور موجب هدايت دو كشور در ايجاد روابط پايداري شد كه هم اكنون ادامه دارد .

سفر آقاي خاتمي رييس جمهوري اسلامي ايران در سال 2000 و پس از آن ، سفر آتي ايشان كه اين هفته صورت مي گيرد ، بعنوان نقطه عطف ديگري در اوج گيري هرچه بيشتر روابط دو كشور بشمار مي رود.

تاريخچه روابط اقتصادي ايران و فرانسه

تاريخچه روابط اقتصادي ايران و فرانسه را مي توان بطور خلاصه به دو مقطع قبل از انقلاب اسلامي و پس از آن تقسيم نمود. وجود نوعي پيوستگي بين اين دو مقطع از تاريخ روابط اقتصادي دو كشور مي تواند راهگشاي شناخت و تنظيم روابط در مقطع فعلي باشد. مقطع قبل از انقلاب نيز را مي توان به دو دهه متمايز به صورت زير تقسيم نمود :

1-دهه چهل شمسي يعني از سال 1342 تا 1350. گرچه حجم مبادلات اقتصادي ايران و فرانسه به دلايل متعدد مربوط به آن مقطع قابل توجه نبوده ليكن اقداماتي براي امضاء موافقتنامه ها و پروتكل هاي همكاري صورت گرفت كه در واقع ايجاد مبناي حقوقي براي روابط دوجانبه اقتصادي و سياسي بوده است از جمله :

• عهدنامه اقامت و دريانوردي 1343
• موافقت نامه استرداد مجرمان 1343
•موافقت نامه لغو رواديد 1344 (در سال 1359 لغو شد)
•پروتكل اعطاي اعتبار مالي از سوي فرانسه 1348
•افتتاح بانك ملي ايران در پاريس 1349

2-دهه پنجاه شمسي، در اين دهه پس از امضاء موافقتنامه‏هاي فوق الذكر و فراهم آمدن برخي ديگر از شرايط روابط اقتصادي دو كشور متعاقب آن وارد فاز عملي خود شد. و به تدريج شركت هاي فرانسوي در بخش هاي مختلف صنعتي و فني و نفتي وارد عمل شدند و به دنبال آنان نهادهاي مالي و بانكي نيز درگير روابط شدند. در سال 1352 چند هيأت از صنايع فرانسه براي بررسي زمينه هاي سرمايه گذاري در بخش كشاورزي و فني به ايران سفر كردند. در همين سال با سفر وزير اقتصاد وقت فرانسه (آقاي ژيسكاردستن) پروتكل همكاري دو كشور در بخش هاي زير به امضاء رسيد :

• تشكيل كميته سرمايه‏گذاري به منظور حمايت و تشويق سرمايه‏گذاري در كشور
• احداث نيروگاه اتمي
• همكاري در بخش بهره برداري از منابع نفتي
• همكاري در توليد فولاد
• احداث واحدهاي مسكوني

روابط اقتصادي ايران و فرانسه پس از انقلاب اسلامي : در سالهاي اوليه انقلاب اسلامي به دليل شرائط ويژه آن زمان و مواضع فرانسه نسبت به تحولات داخلي كشورمان روابط اقتصادي دو كشور كاملاً دچار ركود گرديد. بطوريكه رتبه اقتصادي فرانسه از مقام پنجم به سي و دوم تنزل پيدا كرد. اين روند تقريباً تا سال 1369 ادامه پيدا كرد. و از اين سال به بعد به دليل تغيير نسبي مواضع فرانسه و همچنين بهبود اوضاع اقتصادي جمهوري اسلامي ايران، روابط به تدريج احيا گرديد. و همكاريهاي اقتصادي در زمينه هاي مختلف بويژه در بخش هاي صنعتي، ايجاد پالايشگاه و خريد نفت از ايران آغاز گرديد.

روابط در مقطع اخير: در اين مقطع سفر جناب آقاي خاتمي رياست محترم جمهوري به پاريس را بايد نقطه عطف روابط ايران و فرانسه دانست كه علاوه بر پايان دادن به دوره گذشته، زمينه هاي مهمي را براي توسعه و گسترش همكاريهاي اقتصادي دو كشور پديد آورد و از آن تاريخ به بعد با فعاليت هاي انجام شده روند روابط اقتصادي دو كشور رو به رشد قابل توجه نهاده است. البته ظرفيت روابط دو كشور در تمامي بخش ها بويژه در بخش اقتصادي باتوجه به ويژگي هاي ايران و فرانسه بسيار بيشتر از وضعيت فعلي است كه تلاش نمايندگي نيز در اين راستا هدايت مي شود. نكته اساسي در اين بخش ايجاد بسترها و زمينه هاي اعتماد براي سرمايه گذاران فرانسوي در ايران است كه از نظر منطق اقتصادي شاخص هاي مثبت تحول در نظام اقتصادي و اقدامات انجام شده در جمهوري اسلامي ايران بويژه تصويب قانون حمايت از سرمايه‏گذاري خارجي و برخي قوانين ديگر اين زمينه را به تدريج فراهم مي آورد.

بطور خلاصه مي توان محورهاي كنوني همكاري در كشور را در بخش اقتصادي به صورت زير برشمرد.
1- همكاري نفت و گاز دو كشور (علاوه بر خريد نفت از ايران) شامل امضاي قراردادهاي توتال (40%) در حوزه پاريس جنوبي با مشاركت گاز پروم روسيه و تيروناس مالزي و اقدامات اخير اين شركت براي اخذ پروژه هاي جديد در اين حوزه.

2- صنايع ماشين سازي و توليد خودرو در ايران توسط شركت پژو سيتروئن و رنو و قراردادهاي اخير اين دو كشور با طرف هاي ايراني، سفر رؤساي شركت هاي رنو و پژو به تهران در ماه هاي اخير

3- همكاري در بخش راه آهن و ساخت لوكوموتيو، با شركت آلستوم.

4- صنايع‏مخابرات‏ و انفورماتيك: مشاركت ‏شركت‏هاي فرانسوي درمناقصات اين بخش‏در ايران.

5- همكاريهاي بانكي و مالي، حضور نمايندگان بانك هاي مهم فرانسوي در تهران از جمله سوسيته ژنرال و كاليون و اعطاي اعتبارات لازم براي اجراي پروژه ها به ويژه در بخش نفت و گاز .

روز شمار روابط دوجانبه

1715: لوئي چهاردهم، محمدرضا بيك، سفير فوق‌العاده ايران را در ورساي به حضور مي‌پذيرد

1852: ايجاد مدرسه پلي‌تكنيك تهران (دارالفنون)

1878: سفر ناصرالدين شاه به فرانسه

1894: واگذاري امتياز كاوش‌هاي باستان‌شناسي در ايران به فرانسه

1900: سفر مظفزالدين شاه به فرانسه

1921: تأسيس انستيتو پاستور تهران

1948: سفر محمدرضا پهلوي به فرانسه

1961: سفر محمدرضا پهلوي به فرانسه

1963: سفر ژنرال دوگل به ايران

1974: سفر محمدرضا پهلوي به فرانسه

1976: سفر آقاي والري ژيسكار دستن به ايران

اكتبر 1978: ورود آيت ‌الله خميني به فرانسه

فوريه 1979: بازگشت آيت‌الله خميني به ايران

17 ژوئيه 1987: قطع روابط سياسي فرانسه و ايران

16 ژوئن 1988: از سرگيري روابط سياسي

ژانويه 1989: سفر آقاي علي‌اكبر ولايتي، وزير امور خارجه، به فرانسه، به مناسبت كنفرانس سلاح‌هاي شيميايي

فوريه 1989: سفر آقاي رولان دوما، وزير امور خارجه، به ايران

دسامبر 1990: سفر آقاي علي‌اكبر ولايتي به فرانسه

فوريه 1991: سفر آقاي علي‌اكبر ولايتي به فرانسه

مه 1991: سفر آقاي رولان دوما به ايران

ژوئيه 1991: سفر آقاي علي‌اكبر ولايتي به فرانسه

دسامبر 1991: حل اختلافات مربوط به اوروديف

ژانويه 1993: سفر آقاي علي‌اكبر ولايتي به فرانسه

سپتامبر 1995: سفر آقاي علي‌اكبر ولايتي به فرانسه، در حاشيه ديدار گروه‌هاي تماس بوسني

تابستان 1998: شركت ايران در مسابفات جام جهاني فوتبال در فرانسه 21 ژوئن: مسابقه ميان ايران و ايالات متحده (دو به يك به نفع ايران)

اوت 1998: سفر آقاي اوبر ودرين، وزير امور خارجه، به ايران

فوريه 1999: سفر آقاي كمال خرازي، وزير امور خارجه، به فرانسه

اكتبر 1999: سفر آقاي محمد خاتمي، رياست جمهوري، به فرانسه

نوامبر 2001: سفر آقاي شارل ژوسلن، وزير همكاري‌ها، به ايران

نوامبر 2002: ديدار وزاري امور خارجه ايران و فرانسه در بروكسل

مارس 2003 :ملاقات سفير فرانسه در تهران ، با رئيس مجلس شوراي اسلامي

مي 2003: سفر وزير خارجه ايران به فرانسه

جون 2003: دستگيري منافقين در فرانسه

جون 2003: سفر رييس موزه لوور پاريس به تهران

اكتبر 2003: سفر رسمي وزير امور خارجه فرانسه به ايران

ژوئن 2003: سفر دبير شوراى امنيت ملي ايران به فرانسه

ژوئن 2003: بازديد وزير فرهنگ و ارتباطات فرانسه از مناطق زلزله زده بم

ژوئن 2003: سفر معاون اول رييس جمهور ايران به فرانسه

مارچ 2003: سفر وزير بازرگاني جمهوري اسلامي ايران به فرانسه

مي 2004: ديدار وزير امور خارجه با رئيس جمهور فرانسه

جون 2004: سفر معاون حقوقي و پارلماني رييس جمهورى اسلامي ايران به فرانسه

....

منبع : www.amb-iran.fr

* بخشهايي از آمار و اطلاعات فوق ، در ماه هاي اخير تغيير يافته و محتواى قسمتهايى از آن در حال تكميل شدن است.