به گزارش خبرنگار مهر، نشست بررسی محافل تاثیرگذار در حوزه کتاب در رژیم پهلوی با حضور جواد منصوری، عباس سلیمی نمین و قاسم تبریزی عصر روز سه شنبه 23 آبان در محل موزه عبرت ایران برگزار شد.
در این مراسم قاسم تبریزی، پژوهشگر حوزه تاریخ با اشاره به تاسیس موسسه انتشارات فرانکلین در اسفند ماه 1332 در ایران افزود: طبق اسناد بر جای مانده در ایران در این موسسه تمام کارمندان و کارکنان از اعضای حزب توده بودند که ویژگی اصلی آنان ضد دین بودن بود و بعد از آن اعتقاد به ایدئولوژی مارکسیستی. حتی در این موسسه تمام نویسندگان و مصححان نیز از توده‌ای‌ها انتخاب شده بودند تا جایی که نجف دریابندری که به دلیل همکاری با حزب توده در آن زمان در زندان در انتظار اعدام بود به واسطه رایزنی موسسان فرانکلین آزاد و به استخدام این موسسه درآمد.
وی با اشاره به اولین رئیس موسسه فرانکلین با نام همایون صنعتی‌زاده گفت: پدر صنعتی‌زاده داستان‌نویس و روزنامه‌نگاری بود که از معتقدان بابی ازلی به شمار می‌رفت، مادر وی نیز دختر فردی به نام دولت آبادی است که او نیز از بابی‌های ازلی بود و خواهر مادر وی نیز جزء اولین زنان مروج کشف حجاب در ایران بود.
تبریزی ادامه داد: صنعتی زاده در دهه 1320 به حزب توده می‌رود و نامه‌های این حزب را بین تهران و اصفهان به صورت مخفیانه جابجا می‌کند. در سال 1324 از حزب توده بیرون می‌آید و با سفارت انگلستان رابطه برقرار می‌کند، در سال 1330 به آمریکایی‌ها متمایل می‌شود و در سال 1332 اولین رئیس انتشارات فرانکلین می‌شود و این موضوع تا سال 1346 که با اسرائیل مرتبط می‌شود، ادامه دارد.
وی افزود: صنعتی زاده فردی بود با استعداد و توانمند در مبارزه با اسلام دین، ظاهر فعالیتش کتاب است، اما در قالب همین موضوع از طرف آمریکایی‌ها به زندان می‌رود و با سنجابی و بازرگان مذاکره می‌کند که حکومت را بپذیرید که شاه ماندنی است. همچنین در اسناد ساواک آمده است که او با رئیس سازمان سیا در ایران ارتباط نزدیکی دارد و به همین خاطر است که به او تعرضی نمی‌شود.
این تاریخ نگار در ادامه با اشاره به فعالیت‌های صنعتی زاده در فرانکلین گفت: این موسسه از سال 1334 انتشار کتاب‌های درسی در ایران را شروع می‌کند و افرادی مانند خانلری را به تدوین و تالیف تاریخ ایران برای دانش آموزان می‌گمارد. روزنامه پیک دانش آموز را منتشر می‌کند که مسئول انتشار مقالاتش محمود اعتمادزاده متخلص به به‌آذین و سیاوش کسرایی دو توده‌ای معروف است.
تبریزی در ادامه با اشاره به فعالیت 8 انتشاراتی زیر نظر این موسسه تصریح کرد: عبدالرحیم جعفری، مسئول انتشارات امیرکبیر در آن دوران یک کتابفروش معمولی بود و حتی قبل از کتابفروشی پادوی رئیس نشر علمی بود، اما فرانکلین با جذب این ناشر به خود بخش عمده‌ای از فعالیت‌های نشر خود را از دریچه او به نتیجه می‌رساند. در کنار آن انتشارات اقبال، نشر زوار که رئیس آن از فراماسونرهای معروف بود و نشر نیل که عمدتا آثار مارکسیست‌ها و کمونیست‌ها را منتشر می‌کرد نیز به فرانکلین پیوست.
وی همچنین به تاسیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اشاره و خاطرنشان کرد: برخلاف نظر عمومی که فکر می‌کنند فرح پهلوی موسس کانون پرورش فکری است، اسناد نشان داده که این کانون برای هدایت و انتشار آثار مربوط به کودکان توسط موسسه فرانکلین در ایران ایجاد شده و فرح پهلوی برای مشخص نبودن این امر به این موسسه منصوب شده است. اکثر کارمندان کانون در زمان تاسیس از چپ‌ها و مائوئیست‌ها انتخاب می‌شوند و رئیس وقت امر لیلی امیرارجمند هم جاسوس آمریکایی بود که با سفرای شرقی در ایران ارتباط داشت.
تبریزی در ادامه به مشاوره داریوش همایون به مدیر وقت انتشارات فرانکلین اشاره کرد و افزود: همایون در جوانی عضو حزب پان ایرانیست‌ها بود که بعد از کودتای 28 مرداد داماد سپهبد زاهدی و به آمریکایی‌ها متصل شد و به همین سبب به سمت مشاور موسسه فرانکلین و بازرس سیار آن در آفریقا، آسیا و خاورمیانه می‌شود و جالب اینکه وی با این سمت در مدت سه سال 21 سفر خارجی داشت که از جمله حضور وی در اندونزی در زمان کودتای سوهارتو علیه سوکارنو و حضورش در اسرائیل در زمان جنگ میان اعراب و اسرائیل بود.
به گفته وی روزنامه آیندگان به سرپرستی همایون که جزء منشورات موسسه فرانکلین به حساب می‌آید نیز در سال 1346 با سرمایه گذاری اسرائیل برای مقابله با اعراب در ایران ایجاد می‌شود. همچنین تاسیس چاپخانه افست و حضور عبدالرحیم جعفری، اشرف پهلوی، مدیران وقت فرانکلین و برخی از توده‌ای‌ها در میان سهامداران آن هم بخش دیگری از فعالیت‌های فرهنگی آمریکا در ایران بوده که با محوریت موسسه فرانکلین به نتیجه رسیده است.
تبریزی در ادامه با اشاره به شعبه تبریز موسسه فرانکلین خاطر نشان کرد: اسناد ساواک نشان داد این موسسه مرکز تجمع فراماسونرها و جاسوسان آمریکایی در ایران بوده است.
نظر شما