به گزارش خبرنگار مهر، مریم رمضانی کتابدار کتابخانه مریم شهر قم است، وی که تحصیلات آکادمیک خود را در مقطع کارشناسی ارشد کتابداری پشت سر گذاشته است بین رشته زبان و کتابداری با وجود اینکه شناخت و علاقه‌ای نسبت به رشته کتابداری نداشته است دست به انتخاب این رشته تحصیلی زده و وارد دنیای کتاب و کتابخوانی شده است.
او که با گذشت سال‌ها تحصیل در دانشگاه نسبت به رشته تحصیلی خود علاقمند شده است، کتاب را یار مهربان خود می‌داند و از انتخاب تصادفی این رشته رضایت دارد.
رمضانی که ساعت‌ها پاسخگوی مراجعان در کتابخانه مریم است از هر فرصتی برای مطالعه کتاب‌های مورد علاقه‌اش استفاده می‌کند. به بهانه هفته کتاب و کتابخوانی، گفتگویی با او انجام داده‌ایم که می‌خوانید.
از رشته کتابداری بگویید، بسیاری افراد زمانی که نام این رشته را می‌شنوند، فردی را متصور می‌شوند که در کتابخانه‌ها کتابی امانت می‌دهد و تحویل می‌گیرد، آیا کتابداری تنها این طور است؟
رشته کتابداری به دانشجوی این رشته امکان تحصیل و کسب اطلاعاتی در مورد تمام طیف‌های موضوعی دانش را می‌دهد، در واقع دانشجوی این رشته یک دید کلی نسبت به تمام دانش‌ها پیدا می‌کند.
در این رشته باید دانش را شناخت و کتابدار باید بداند دانش بشری به چه موضوعاتی تقسیم می‌شود و در کدام رده بندی که در کتابخانه‌ها اجرا می‌شود، قرار می‌گیرد. کار اصلی کتابدار این است که موضوعات دانش بشری را بشناسد.
کتاب نمود موضوعات دانش بشری است و کتابدار می‌آموزد که هر کتاب که به یکی از دانش‌های بشری مرتبط است در کدام موضوعات طبقه بندی می‌شود، از آنجایی که چند نوع نظام رده بندی اعمال می‌شود، کتابدار باید بداند آن کتاب متعلق به کدام رده است.
همچنین دانشجویان رشته کتابداری می‌آموزند که چگونه با مراجعان برخورد کنند، مراجعه کنندگانی که سقف سنی ندارند و از کودک و دانش آموز تا خانم خانه‌دار و... را شامل می‌شوند.
کتابدار باید بتواند نیاز اطلاعاتی که فرد در مراجعه به کتابخانه احساس می‌کند، کشف و شناسایی کرده و در برطرف ساختن آن کوشا باشد. کتابدار باید بداند که از میان منابع اطلاعاتی موجود مانند کتاب و سی دی و انواع نرم افزارها کدام یک مورد نیاز و توجه فرد مراجعه کننده است و وی را در چگونگی استفاده از تکنولوژی یاری کند.
دانشجوی رشته کتابداری نحوه کاربرد تکنولوژی در بازیابی اطلاعات را می‌آموزد و به مراجعان کتابخوانی یاری می‌رساند.
جذابیت‌های موجود در این رشته چیست؟
یکی از جذابیت‌هایی که در این رشته وجود دارد، ارتباط با مراجعه کننده است، زمانی که فردی برای دریافت کتاب به یک کتابخانه مراجعه می‌کند، سئوالی دارد که به دنبال پاسخ آن است و در واقع ذهن پرسشگر ، او را به سمت کتابخانه هدایت کرده است در نتیجه شخص کتابدار باید مهارتی داشته باشد تا بتواند منابع اطلاعاتی از جمله کتاب، مقالات، نشریات و ... را در اختیار مراجعه کننده قرار دهد و به یک ذهن پرسشگر کمک کند تا آنچه را که می‌خواهد به دست آورد و به قولی دست خالی از کتابخانه خارج نشود.
علاقمندان به یک رشته خاص تنها از همان یک رشته خاص اطلاعاتی دارند اما از آنجایی که فرد کتابدار تمام دانش‌های بشری را می‌شناسد، به راحتی می‌تواند به فرد مراجعه کننده کمک فکری دهد، در واقع فرد کتابدار باید یک اقیانوس به عمق یک بند انگشت باشد.
کشور ما کشوری جوان و پویا است، اما چرا آمار مطالعه در بین جوانان آمار قابل قبول و مطلوبی نیست؟
باید احساس نیاز به کتاب به فرد داده شود و فرد این موضوع را درک کند که هیچ چیز دیگر نمی‌تواند جای کتاب را بگیرد.
در واقع این احساس نیاز به کتاب امری است که جوانان به آن اهتمامی ندارند و سعی دارند اطلاعات مورد نیاز خود را از راه‌هایی به جز مطالعه کتاب به دست آورند.
این امر نیاز به فرهنگ سازی دارد و خود این فرهنگ سازی یک پروسه زمان بر و مدت‌دار است و از عهده یک یا دو نفر و یا یک یا دو اداره خارج است و در چند سال به نتیجه نمی‌رسد، خیلی از نهادها باید به این موضوع وارد شوند و کتابخوانی را در خانه و جامعه گسترش دهند.
بحث کتابخوانی در کوچک‌ترین نهاد اجتماعی یعنی خانواده نفوذ ندارد، در حالی که والدین مروجان اصلی فرهنگ کتابخوانی هستند، مراجعه به کتاب باید در کودکی به گونه‌ای در فرد نهادینه شود که همانند رعایت اخلاق در جامعه از درون فرد بجوشد.
نهادها چگونه می‌توانند در زمینه فرهنگ‌سازی برای کتابخوانی و احساس نیاز به کتاب در اجتماع وارد شوند؟
به طور مثال، آموزش و پرورش که به سمت کیفی شدن در حرکت است می‌تواند زمینه توجه به امر کتابخوانی را ارتقا دهد و کتابخانه‌های آموزشگاهی را نیز به سمت کیفی شدن پیش برد.
کیفی شدن یعنی چه؟
یعنی این که دانش آموزان تنها کتاب درسی را مطالعه نکنند، بلکه برای یافتن جواب پرسش‌های خود به چند کتاب غیر درسی نیز مراجعه کنند، دانش آموز باید دنبال علم باشد نه اینکه علم را دو دستی به او بدهند و این گونه از فکر کردن فرد هم جلوگیری کنند.
متاسفانه امروز به گونه‌ای است که اگر مشکلی برای فرد ایجاد شود یا به هیچ وجه به دنبال کتاب نمی‌رود یا در مرحله آخر به کتاب مراجعه می کند و این در حالی است که باید برای حل مشکل و بحرانی که پیش آمده است به کتاب مراجعه کنیم، لزوم مراجعه به کتاب و پایه گذاری آن باید از دوران ابتدایی برای فرد مشخص شود.
زمانی که یک دانش آموز ابتدایی سئوالی را می‌پرسد، مادر و یا معلم وی به جای پاسخ به سئوال او، می‌توانند کتابی را برای حل مشکل معرفی کنند تا کودک خود به جواب پرسش خود دست یابد این نوع برخورد فرد را کتابخوان و علاقه مند به مطالعه می‌سازد.
در مدرسه باید محیطی باشد که جواب سئوال کودکان را بدهد و از این رو به موازات تغییراتی که در مدارس ایجاد می‌شود باید به کتابخانه‌های آموزشگاه‌ها و مدارس نیز اهمیت داده شود.
همچنین باید تعداد کتابخانه‌ها بیشتر شود، یک خانم خانه‌دار باید به راحتی به کتاب‌های مورد علاقه و نیاز خود دسترسی داشته باشد و در واقع کتاب‌ها به راحتی در دسترس افراد قرار گیرند.
در استفاده از همین تعداد کم کتاب نیز می‌توان سخت‌گیری‌ها را کاست و سنگ اندازی نکرد تا فردی که به کتابخانه مراجعه می‌کند دست خالی برنگردد، بلکه بتواند در میان قفسه کتاب‌ها رفت و آمد داشته باشد و کتاب‌ها را لمس کند، نباید کتاب را به قفسه‌های کتابخانه‌ها زنجیر کنیم.
آیا استفاده از تکنولوژی روز مانند مرورگرهای اینترنتی و شبکه‌های مختلف ارتباطی می‌تواند جایگزین مناسبی برای بهره‌مندی از کتاب باشد؟
ضریب نفوذ اینترنت در کشور بالا است، اما آیا تمام مراجعه کنندگان به دنبال مطالب علمی و آموزنده هستند، سرگرمی و تفریح بیشترین عامل مراجعه به اینترنت است و می‌توان گفت استفاده از فضای مجازی و اینترنت نیز نیاز به فرهنگ سازی دارد و تنها جنبه استفاده تفریحی و سرگرمی ندارد.
در واقع منابع اینترنت با وجود تمام اطلاعات طبقه بندی شده و یک دست و همین طور دسترسی آسان نمی‌تواند جایگزینی برای کتاب و کتابخوانی قلمداد شود.
کسی که طعم خواندن کتاب را چشیده باشد، هرگز نمی‌تواند جایگزینی برای آن پیدا کند و لذت یک صفحه مطالعه با چند ساعت وب گردی برابری نمی‌کند.
زمانی که غذای اصلی به فرد داده نشود وی، خود را با تنقلاتی نظیر اینترنت و دیگر ابزار تکنولوژی سیر می‌کند.
نهادها و ادارات مختلف در برخی ایام سال و همزمان با مناسبت‌های مختلف اقدام به برگزاری مسابقات کتابخوانی می‌کنند، این امر تا چه اندازه در کتابخوانی افراد مفید است؟
اجرای مسابقات فی نفسه مفید و مطلوب است، برگزاری مسابقات یکی از راه‌هایی است که به امر کتابخوانی کمک می‌کند اما احساس نیاز ایجاد نمی‌شود.
افرادی که در مسابقات شرکت می‌کنند، صرفا برای حضور در یک مسابقه و گاها دریافت جایزه حضور می‌یابند اما باید دید که بعد از این مسابقه نیز به دنبال کتاب و مطالعه هستند؟
اقدامات فرهنگی باید در راستای ایجاد نیاز به کتاب باشد، اگر کالای غذایی در خانه نباشد، افراد خیلی زود متوجه این کمبود می‌شوند اما در مورد نبود کتاب جدید و مفید در خانه این اتفاق رخ نمی دهد و افراد نیاز به اطلاعات را درک نکرده‌اند.
با توجه به پیشرفت‌هایی که در جامعه رخ می‌دهد باید طوری حرکت کرد که از جریان اطلاعاتی عقب نماند و این امر باید در فرد فرد افراد جامعه ایجاد شود.
.....................................
مصاحبه از کبری فتحی
نظر شما