به گزارش خبرگزاری مهر، کلمه نجوم از دو واژه ی یونانی آسترون به معنای ستاره و نوموس به معنای قانون گرفته شده است. علم نجوم در واقع مطالعه حرکات، ساختار، تکامل و سرنوشت اجرام آسمانی است. علم نجوم در مسیر تحول خود بسیاری از قوانین حاکم بر اجرام آسمانی را کشف کرده است که دانشمندان مسلمان از سردمداران و پیشگامان این حوزه از دانش به شمار می روند.
پیش از اسلام علم نجوم در میان اعراب تنها به جهت یابی از طریق ستارگان محدود می شد. در اواخر قرن دوم هجری این مسلمانان با فلسفه، ریاضیات و عرفان ایران از شرق آشنا شدند و خلفای عباسی به این مسئله اهمیت زیادی دادند. چرا که ترجمه کتابهای مختلف از میان کشورهای شرقی و ممزوج کردن آن با علوم قرآنی را عاملی برای دستیابی به اهداف سیاسی خود می‌دانستند. بنابراین با ترجمه کتابهای نجوم و ستاره شناسی دانشمندان ایرانی، هندی و یونانی مراحل علاقه خود به نجوم اثبات کردند. این مسئله تا جایی پیش رفت که منجمان در دستگاه خلافت به مقام مهمی دست یافتند، به طوری که مانند پزشکان و نویسندگان جزو کارمندان رسمی دولت در آمدند.
خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: دانشمندان مسلمان در دوران شکوفایی نهضت علمی اسلامی به علم نجوم اهتمام ورزیدند و منجمانی چون ابوریحان بیرونی، خواجه نصیر طوسی و عمر خیام در این عرصه پرورش یافتند.
خوارزمی به عنوان منجم مسلمان در دوران حکام عباسی مورد توجه و استقبال قرار گرفت و در بیت الحکمه مأمون مقیم شد و به تنظیم و تدوین کتابهای فراوان علمی پرداخت. پس از وی یعنی در قرن چهارم و پنجم ابوریحان بیرونی به عنوان سردمدار علم نجوم وارد جهان علمی مسلمانان شد.
ابوریحان بیرونی به عنوان نخستین کسی که مسطح بودن کره را استنباط کرد، منجر به رواج علم نجوم میان هندیها در دوران سلطان محمود غزنوی شد، همانطور که خواجه نصیر طوسی در زمان مغولها و عمر خیام در میان سلجوقیان علم نجوم را ترویج کردند.
اما زمانی مسلمانان احساس نیاز به علم نجوم کردند که هم اهمیت آگاهی و اطلاع از اجرام آسمانی را دریافتند و هم اینکه علم نجوم را با برخی از احکام شریعت چون احکام روزه و رؤیت هلال ماه مرتبط یافتند . از این رو در ابتدا به دنبال چیزی بودند که آنها را راهنمایی کند، بنابراین از کتابهای منجمان یونانی در حرکات آسمانی و چگونگی رصد استفاده کردند.
با توجه به نقایص کتابهای موجود میان یونانیها، علمای نجوم مسلمان چون ابن سینا و ابن هیثم نقدهایی نوشتند و دانشمندان دیگر آنها را تکمیل کردند. در این دوران ساخت دستگاههایی برای بررسی علم نجوم چون ساعت آفتابی، اسطرلاب و ساخت رصدخانه از اهمیت بسیاری برخوردار بود، به طوری که مهمترین این رصدخانه ها در سمرقند و مراقه، دمشق، بغداد و اندلس ساخته شد. پیش از این، رصدخانه هایی در اسکندریه یونان در دوره بطلمیوس ساخته شده بود، اما منجمان غربی از رصدخانه‌های اسلامی مسلمانان الگو برداری کردند و به ساخت رصدخانه در کشورهای خود پرداختند.
اما تلاش مسلمانان در علم نجوم بسیار زیاد و گسترده بوده است که غربیها با اتکاء به علم و دانش مسلمانان به پرورش منجمانی برجسته پرداختند و گوی سبقت را از مسلمانان ربودند، اما در این میان نمی توان نقش برجسته و اولیه مسلمانان را نادیده گرفت و افراد بسیاری چون سه فرزند شاکر (بنو شاکر الثلاثه)، ابن خلکان، ابو معشر بلخی، ثابت بن قره حرانی، ابن کثیر، محمد بن جابر معروف به بتانی، ابوالوفای بوزجانی، خواجه نصیر طوسی، عبدالرحمان صوفی رازی، زرقالی، ابن باجه، ابن طفیل، بطروجی، قطب الدین شیرازی، ابن شاطر و الغ بیک بودند که در این عرصه به شهرت فراوانی دست یافتند.
کد خبر 1751823
نظر شما