معایب روش گفتاری در تربیت/ الگوی کودکان خود باشید

نکته بسیار مهم و دقیق در مورد روش تربیتی این است که همیشه به صورت مستقیم به کار تربیتی نپردازیم و اصول تربیتی را گاهی به طور غیر مستقیم انجام دهیم،   با این کار به حفظ شخصیت کودک توجه داشته‏ایم. زیرا در این روش خود را به کودک نزدیک ساخته‏ایم. بهترین فایده این کار این است که روش تربیتی خود را به کودک تحمیل نکرده‏ایم . خود کودک آزادانه و از روی رغبت به سمت مربی سوق داده می‎شود و این حرکت نشان دهنده این است که کودک به رفتارهای کمالی وی برخورد کرده و شیفته و جذب می‏شود.

هیچ پدر و مادری را نمی‏توان یافت که به تربیت و راهنمایی فرزند خود علاقه نداشته باشد چه پدران و مادران تحصیل کرده و چه تحصیل نکرده همیشه سعی خود را بر آن داشته‏اند فرزندان خود را سعادتمند و خوشبخت ببینند و آنها را در این زمینه ارشاد کرده‏اند و ممکن است با این همه علاقه‏مندی و راهنمایی خانواده‎هایی هستند که در امر تعلیم و تربیت فرزندان‏شان به توفیق چندانی دست نیافته‏اند.

نکته حائز اهمیت این است که چرا برخی در این امر موفق نمی‎شوند متأسفانه بعضی از اولیا به راه و روش تعلیم و تربیت آگاهی ندارند و صلاحیت تربیت فرزندان را ندارند.

خداوند در قرآن مجید می‎فرماید: هنگامی که می‎خواهید به منازل خود وارد شوید سعی کنید از درب‏های آن وارد شوید. از این آیه قرآن این مهم را می‏آموزیم که برای ورود و موفقیت در هر کاری راه و رسم و شیوه انجام آن کار را نباید نادیده گرفت و از اصل آن باید واردشد.

پس پدران و مادران عزیز در حین علاقه و شوق تعلیم و تربیت کودکان باید به شیوه‏های تربیتی آشنایی کامل داشته و آنها را در امر سازندگی به کار بگیرید. هرگز نمی‏توان به صرف شوق و علاقه به امر تربیت فردی را هدایت و ارشاد کرد زیرا باید به این واقعیت مهم واقف بود که هرکاری از اسلوب خاصی برخوردار است، برای دستیابی به این مهم در آن کار باید راهکارها به کارگرفته شوند.

امام صادق(ع) شیوه تربیتی زبانی را مورد نکوهش قرار دادن و آن را نفی می‎نماید. زیرا در این روش تربیتی علاوه بر عدم توفیق اساساً مشکلات و دشواری‎های فراوانی وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می‎نماییم:

1- در روش تربیتی گفتاری شخصیت کودک نادیده گرفته شده و همه عظمت و شخصیتش نوعاً به باد داده می‎شود و احساس حقارت و پوچی خواهد کرد. پدران و مادران بدون اینکه خود توجه داشته باشند در هنگام راهنمایی و ارشاد فرزندان آنان را مورد توبیخ و ملامت قرار می‎ می‏دهند. روشن است در این نوع تربیت طرف به جای پذیرش اصول تربیتی بر میزان لجاجت و انحرافش افزوده خواهد شد و با این کار روحیه طغیان‏گری و عصیان وی گسترش می‏یابد.

امام علی(ع) می‎فرماید: زیاده روی در ملامت و سرزنش، آتش عناد و لجاجت را مشتعل می‏کند.(تحف العقول ص 84) و نیز امام (ع) می فرماید: از توبیخ مکرر پرهیز کن، به خاطر اینکه تکرار سرزنش، گناهکار را در اعمال ناپسندش جسور می‏کند و ملامت را بی اثر می‎شمارد(غررالحکم ص 278).

2- یک نکته مهم دیگر در روش تربیتی گفتاری این است که شخصیت و عظمت کودک مورد هجوم قرار گرفته، از بین می‏رود و این ویرانگری شخصیت هنگامی گسترده می‏شود که در مقابل دیگران و در میان گروه ارشاد صورت گیرد. بسیار واضح است که این روش الگویی مناسب با ساختار شخصیتی انسان نیست.

بهترین روش که قبلاً متذکر شدیم همان روش تربیتی غیر مستقیم است که انسان‏ها به طور فطری در برابر کمال به خضوع درآمده و در برابرش مجذوب خواهند شد.

اولیا و مربیان به جای اینکه به وسیله گفتار به تربیت انسان پرداخته، خود ا مهذب سازند. روشن است در این صورت کمالات معنوی و روحی خود عامل جذب بوده و انسان‏ها را به هدایت و ارشاد رهنمون خواهد ساخت.

کسی که چیزی نداشته باشد نمی‎تواند به دیگران انتقال دهد پس مربی باید مهذب باشد تا بتواند دیگران را تهذیب نماید.