هنرمندان محیطی گردهم آمدند

به گزارش خبرنگار مهر، در پی نمایش آثار هنرمندان محیطی در خانه هنرمندان، احمد نادعلیان استاد دانشگاه و از هنرمندان محیطی ایران طی یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داد، آورده است: هنر محیطی ایران که در چندین سال اخیر شاهد برپایی جشنواره‌های متعدد در سراسر ایران بوده، این بار در عرصه بین‌المللی حضور فعال خود را نشان داده است.

در راستای سفر دو تن از هنرمندان کره‌ جنوبی و اعضای گروه هنری یاتو به ایران و در پاسخ به آن سفر، هنرمندان ایرانی به کشور کره‌جنوبی رفتند و بین هنرمندان ایرانی با هنرمندان کره‌جنوبی رابطه‌ای دو طرفه شکل گرفت که منجر به تعامل هر چه بیشتر هنرمندان و برپایی جشنواره‌های هنر محیطی شد.  پس از آن، کره‌جنوبی آمادگی خود را برای برپایی نمایشگاهی از آثار منتخب هنرمندان محیطی اعلام کرد.

هر ساله گروه هنر محیطی یاتو که متشکل از هنرمندان کره‌جنوبی با رویکرد هنر در طبیعت مشغول فعالیت هستند، نمایشگاهی از آثار هنرمندان سراسر جهان در مرکز بین‌المللی وونگال برگزار می‌کنند که امسال این نمایشگاه با حضور ۱۸ تن از هنرمندان هنر محیطی ایران رونق تازه‌ای گرفت. جمعی از هنرمندان محیطی ایران که تا کنون در جشنواره‌های هنر محیطی حضور پررنگی داشته‌اند، انتخاب شده و منتخبی از آثار هنر محیطی ایشان به این نمایشگاه در کره راه پیدا کرد.

امروزه بحران محیط‌زیست هم در هر دهکده‌ای دیده می‌شود و نیز مشکلی است که دهکده جهانی با آن روبرو است.  از این‌رو در دنیایی که ما زندگی می‌کنیم توجه به محیط با رویکردی زیست‌محیطی، زیباشناسی و یا منظر شهری روز به روز بیشتر می‌شود.

شتاب چشمگیر هنر محیطی و پیشرفت­ آن در عصر حاضر و توسعـه آن بوسیله رسانه‌ها و فضاهای ارتباطی زمینه‌های افزایش کمی و کیفی ارائه آثار و فعالیت‌های هنری را فراهم کرده است. همچنین گسترش و تنوع هنرهای محیطی در دهه‌های گذشته و استفاده از قابلیت‌ها و امکانات ارائه و بیان هنری در این فضاها برای اهداف مختلف ارتباطی و اطلاع‌رسانی، علمی، فرهنگی، آموزشی، پژوهشی، تجاری و تبلیغی، خدماتی و تفریحی و ...، توجه به این حوزۀ میان‌رشته‌ای را برای حیات اجتماعی هر جامعه ضروری می‌سازد.

امروزه محیط به‌تدریج تبدیل به بستری شده است که بسیاری از آثار هنری در آن تولید و در حوزۀ بسیار وسیعی ارائه می‌شوند. اگرچه هنر در محیط و هنرهای زیر شاخه وابسته به آن مسائل و چالش‌های خاص خود را دارا هستند اما در حال حاضر ضرورت و کارآیی آنها غیر قابل انکار است.

هنر محیطی دریچه‌ای است که بواسطه آن می‌توان هنر، فرهنگ و شرایط محیط زیست را دید. این  هنر بواسطه رسانه‌ها می‌تواند در بستری به وسعت جهان ارائه شود. فارغ از اینکه مخاطبان در چه جغرافیای زمانی و مکانی باشند. این هنر همچنین واسطه‌ای است برای تعامل بین  انسان و محیطی که او در آن زندگی می‌کند.

به نظر می رسد در آیندۀ نزدیک با رشد فزاینده آلودگی محیط زیست و آلودگی تصویری در شهرها توجه جدی برای به کارگیری هنر به ویژۀ هنر محیطی ضروری است. براین اساس برگزاری نمایشگاه‌ها و همایش‌ها و در کنار آن آموزش تخصصی و تربیت متخصصین آشنا با مسائل هنرهای جدید و مسائل محیط زیست و منظر شهری، متناسب با فرهنگ بومی و شرایط اجتماعی کشور ضروری است. در این راستا به منظور تحقق اهداف آموزشی و کاربردی آن ضروری است که نمایشگاه و همایشی تعریف و برگزار گردد.

تعریف هنر محیطی
واژه محیط واجد وجهی زیست محیطی است. از سوئی دیگر می‌تواند به محیط اطراف و یا حتی اجتماعی که در آن زندگی می‌کنیم ارتباط داشته باشد.

هنر محیطی تعاریف متعددی دارد، تعاریفی که در گذشته داشته است، تعاریفی که امروزه در غرب وجود دارد و تعاریفی که امروزه در ایران دنبال می‌شود. چند دهه قبل هنر محیطی اینگونه تعریف می‌شد؛ ایجاد یک فضای سه بعدی که مخاطب بتواند در آن راه برود. این تعریف هنوز می‌تواند اعتبار داشته باشد. اما تعاریف موازی دیگری وجود دارد که با ضرورت امروزین آن سازگار است.

ما در ایران ضمن پذیرش تعاریف امروزین آن، سعی می‌نمائیم آن را با طبیعت، فرهنگ و محیط و ضرورت‌های اجتماعی سازگار نمائیم.

به عنوان یکی از جریان‌های زنده هنر معاصر، هنر محیطی می‌تواند به هنری اطلاق شود که هنرمندان اغلب با استفاده از عناصر یا اشیای موجود در طبیعت یا در محیط‌های غیرمتعارف هنرشان را در همان مکان شکل و ارائه دهند؛ بنابراین چگونگی محیط پیرامون اثر و مواد مصالح موجود در محیط، در کیفیت و چگونگی اثر تاثیر دارند.

بدین‌سان در جریان خلق یک اثر محیطی بخصوص در طبیعت گاه هنرمند چیزی از طبیعت کم کرده و گاه عنصری را به آن می‌افزاید. بنا برا ین در این هنر گاهی هنرمندان صرفا با رویکردی زیبایی‌شناسانه درصدد خلق آثاری هستند که چگونگی اشکال یا زیبایی آثار در اولویت قرار دارند و گاهی بار مفهومی آن پررنگ و تعهدات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی میتوانند زمینه ساز این هنر باشند.

بنابراین محیط می‌تواند طبیعی یا شهری باشد و هنرمند گاهی از مواد طبیعی یا بازمانده‌های صنعتی استفاده کند و هنری ارائه دهد که نه‌تنها از منظر زیست‌محیطی سازگار با محیط است، بلکه مختص به فضای ارائه‌شده است. جابه‌جایی یک اثر محیطی که مختص به مکان باشد ممکن است آن را کم‌ ارزش نماید. با اینوجود  گاهی عناصر طبیعت به فضای نمایشگاه انتقال و به صورت چیدمان ارائه میشوند. در این صورت آنچه که این نوع آثار را با چیدمان متمایز می نماید رویکرد زیست محیطی آنهاست.

چیدمان ها در محیط طبیعی، شهری و نگارخانه ها ارائه شده اند.   آثاری که در محیط های طبیعی به اجرا در می آیند اغلب بوسیله عکس و مستنداتشان باقی می ماند و در گستره وسیعی به نمایش در می آیند.

به نمایش گذاشتن مستندات آثاری که در طبیعت اجرا شده اند می تواند در جامعه نشاط ایجاد نماید و مخاطب خود را در آن محیط احساس نماید. بسیاری از آثار با رویکرد منطبق با محیط می توانند برای مدت زمان طولانی در محیط شهری یا پارک ها باقی بمانند.

آثار بسیاری در محیط های پر رفت و آمد شهری (مانند پارک ها و محیط های شهری ) نیز به اجرا در می آیند.  این آثار از سوئی به زیبا سازی فضای شهری کمک می کنند و از سوی دیگر ممکن است پرسش زیست محیطی و راه حل هائی را ارائه دهند. اینگونه آثار الزاما مانا نیستند. در شهرهای بزرگ دنیا حضور همیشگی یک مجسمه و یا یادمان ممکن است تکراری باشد و دیگر دیده نشود. ار اینرو هنر محیطی بینندگان را که اغلب مردم هستند غافلگیر می نماید.

 
هنرمندان محیطی در ایران گرایش های متفاوتی را دنبال می نمایند و برگزاری جشنواره ها ی هنر محیطی متعدد در طبیعت ایران رشد و توسعه این هنر را نشان میدهد.   

ارزش ها و آئین‌ها که طبیعت و عناصر آن را پاک محسوب می‌کردند رو به زوال هستند. از سوئی دیگر به دلیل رشد صنعت ما با بحران محیط زیست در این جغرافیا مواجه هستیم.  بحران محیط زیست جدی است و جهانی. ایران نیز بخشی از جهان است و می تواند در این روند سهمی داشته باشد.

هنر محیطی در ایران ویژگیهای خاص خودش را دارا میباشد.  این هنر نسبت به فرهنگ بومی بی توجه نیست. آئین ها و سنت ها در آن دیده می شوند.   از این جهت ویژگی های ملی و بومی دارد اما از حرکت جهانی بی بهره نیست.

هنر محیطی در ایران به مسائل انسانی و اجتماعی توجه دارد. محیط محدود به محیط طبیعی و پیرامون نیست ، بلکه محیط فرهنگی و اجتماعی نیز مورد توجه قرار می گیرند.

از دیگر ویژگی های جذاب آن، کار های مشارکتی و گروهی است.  هنرمندان غربی با استفاده از سرمایه های موجود و به کارگیری نیروی انسانی کارهای خود را اجرا می کنند. در ایران این گونه آثار با خرد و نیروی کار جمعی هنرمندان پیش می رود.

رشد این هنر به تنوع محیط زیست و فرهنگ نیز مرتبط است.   تنوع اقلیم طبیعی در کشور ایران و فرهنگ غنی  بستر مناسبی برای برگزاری جشنواره های محیطی است و همواره مورد توجه هنرمندان بوده است.

از اینرو در سال های اخیر هنر محیطی به عنوان یکی از گرایشات هنر جدید مورد توجه هنرمندان خصوصا نسل جوان قرار گرفته است.  در دهه گذشته هنر محیطی در ایران گسترش روزافزونی داشته است. بیش از 39 جشنواره برگزار شده است.  بزودی چهلمین جشنواره هنر محیطی در جزیره هرمز برگزار می‌شود. نمایشگاه متعددی نیز برگزار شده است. حالا هنر محیطی ایران در مجامع هنری این حوزه به خوبی شناخته شده است.  بیش از چهل هنرمند بین المللی در جشنواره های آن شرکت کرده اند و هنرمندان ایرانی علاقمند به این حوزه چگونگی حضور در عرصه جهانی را می دانند.  اغلب آثار توسط نسل جوان و با رویکرد زیست محیطی ارائه شده اند.

در نمایشگاهی که از 16 تا 27 دی‌ماه در خانه هنرمندان برپا شده است آثار مسلم ابراهیمی، نوشین نفیسی، شهرناز زرکش، کریم الله خانی، سروش شکوریان‌فرد، معصومه ذاکری، فرانه جلالی، تارا گودرزی، حمید نورآبادی، حمید خندان دهکردی، مهدیه دهقانی، کوروش گلناری، طلیعه مجدآبادی، آسیه محمدیان، گروه لو آرت، فرزانه نجفی، فرشته عالمشاه، فرشته زمانی، محمود مکتبی، فایزه قایمی‌منش، میترا سلطانی، محسن غلامی، میترا ارباب سلجوقی، پریسا رجبیان، راحله زمردی نیا، عاطفه آرانی، مجتبی رمزی، پریدخت مشکزاد، مهدی متولی‌طاهر، کامبیز صبری، مهسا کریمی‌زاده، احمد نادعلیان و عاطفه خاص به نمایش درآمده است.