پیشینه روشن اوقاف و امور خیریه در ایران

به گزارش خبرنگار مهر، محمدرضا تاجیک طی یادداشتی تاریخچه وقف در ایران را مورد بحث و بررسی قرار داد و دلایل نامگذاری هفته وقف در ایران را بیان کرد که می خوانید:

از تشکیلات اداری اوقاف در دوره صفاریان که نخستین سلسله حکومت ایرانیان پس از اسلام بوده است، اطلاع دقیقی در دست نیست، ولی در تشکیلات اداری دوره سامانیان از دیوان موقوفات و یا دیوان اوقاف نام  برده شده که به کار مساجد و اراضی موقوفه رسیدگی می کرده است.

قبل از ایجاد دیوان اوقاف، وظیفه اداره اوقاف به عهده قضات بوده است

قبل از ایجاد دیوان اوقاف، وظیفه اداره اوقاف به عهده قضات بوده است و در دوران صفویان، امور اوقاف در ایران به روحانیون مورد نظر حکومت واگذار می شد و متصدی این مقام به نام صدورالصدور، وزیر اوقاف و مستوفی موقوفات خوانده می شد.

همچنین در دوران زندیه، وزارت موقوفات مسئول نظم و نسق مادی موقوفات و رونق و رواج امور مساجد و بقاع کثیر الارتفاع بوده است.

کیفیت اداره موقوفات در دوره قاجاریه مشخص نیست، ولی در دوره سپهسالار یک سلسله اقدامات اصلاحی در جهت بهبود اوقاف، انجام شده است.

پس از انقلاب مشروطیت و استقرار حکومت مشروطه در سال 1285 هـجری شمسی و تأسیس وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه در سال 1289 هـجری شمسی امور موقوفات زیر نظر وزارت مذکور اداره می شد و مسئولان ادارات معارف در شهرستانها عهده دار انجام امور موقوفات نیز بوده اند.

ادارات اوقاف شهرستانها نیز از ادارات فرهنگ و اوقاف مجزا شد

در دی ماه سال 1313 هـجری شمسی قانون جدید اوقاف مشتمل بر 10 ماده به تصویب مجلس رسید و آیین نامه این قانون در سال 1314 هـجری شمسی  از طرف هیئت دولت مورد تصویب قرار گرفت تا سال 1328 هـجری شمسی اداره اوقاف در تهران از ادارات فرهنگ جدا بود، ولی در شهرستانها ریاست اداره فرهنگ و اوقاف بر عهده یک نفر بود و پس از آن، ادارات اوقاف شهرستانها نیز از ادارات فرهنگ و اوقاف مجزا شد و مسئول جداگانه ای برای آنها تعیین شد.

در 15 آذر 1343 هـجری شمسی با تصویب قانون تفکیک اوقاف از وزارت فرهنگ، تشکیلات سازمان اوقاف مستقل و به نخست وزیری ملحق شد و سرپرستی آن به یکی از معاونان نخست وزیر به عنوان سرپرست سازمان اوقاف محول شد و در همین قانون برای سازمان اوقاف شورای عالی اوقاف نیز پیش بینی شده بود.

پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران و استقرار دولت جمهوری اسلامی، تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف مورد تجدید نظر قرار گرفت و در تاریخ دوم دی ماه سال 1363 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و براساس آن سازمان از نخست وزیری منتزع و با عنوان سازمان حج و اوقاف و امور خیریه به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وابسته شد و به موجب این قانون، سرپرست سازمان باید از طرف ولی فقیه مجاز در تصدی اموری که متوقف بر اذن ولی فقیه است باشد.

هفته آخر ماه صفر با عنایت به تنوع نیات واقفان به نام "هفته وقف" نامگذاری شده است

سازمان اوقاف و امور خیریه به منظور شناساندن و آگاه کردن مردم انسان دوست نسبت به آثار و برکات وقف، این سنت نبوی و تشویق و ترغیب هرچه بیشتر مردم به همیاری و انجام کارهای خیر، روز 27 صفر المظفر را با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان "روز وقف" اعلام کرد و با توجه به اینکه این موضوع از اهمیت خاصی برخوردار است و امر خطیر وقف را تنها به یک روز نمی توان منحصر کرد، این سازمان با بزرگداشت روز وقف به دلیل توسعه اندیشه خیر و تحریک حس نوع دوستی و عواطف انسانی مردم، هفته آخر ماه صفر را با عنایت به تنوع نیات واقفان به نام "هفته وقف" با عناوین خاص در هر روز برگزار می کند.