خروج خودروهاي فرسوده ؛ طرحي كه هيچ گاه اجرايي نشد

به گزارش خبرنگار اجتماعي خبرگزاري "مهر"، معضل از رده خارج ساختن خودروهاي فرسوده همچنان گريبان شهر و شهروندان را مي فشارد و باعث مي شود روز به روز بر حجم آلودگي محيط زيست و تلفات انساني و تخريب زيست محيطي افزوده شود.

سازمان حفاظت از محيط زيست همان طور كه از عنوانش مشخص است وظيفه دارد نسبت به بروز آلودگي زيست محيطي اقدامات و طرحهايي را ارايه  و پشتيباني كند. طرح از رده خارج ساختن خودروهاي فرسوده از سطح كلان شهرها به ويژه ابر شهر تهران، يكي از برنامه هاي اين سازمان در راستاي حفاظت از محيط زيست شهروندان بوده است.

به دنبال تكميل شدن ظرفيت خيابانهاي شهر تهران از تردد خودروهاي شخصي در سال 78، طرحي توسط سازمان محيط زيست مبني بر خروج خودروهاي فرسوده از سطح شهر ارايه شد.

كارشناسان مسائل ترافيكي معتقدند چند سالي است كه از خروج خودروهاي فرسوده براي كاهش حجم آلودگي هوا و روان شدن ترافيك صحبت مي شود، اما هيچ وقت اين موضوع به صورت جدي دنبال نشده و مسوولان فقط در مقطعي آن را اعلام مي كنند و بعد از آن هيچ دستگاه يا ارگاني موضوع را پيگيري نمي كند.

البته بيشترين مشكل از ناحيه عدم تحقق مديريت واحد شهري نشات مي گيرد كه باعث شده تصميمات متعددي در ارتباط با مشكلات و معضلات شهر تهران از سوي دستگاهها و ارگان هاي دولتي و غير دولتي اتخاذ شود. در صورتي كه شهرداري به عنوان مديريت شهري همواره مورد بي مهري و كم توجهي واقع شده است.

خودروهاي تهران فرسوده اند!

سالانه 400 هزار خودروي جديد بدون خروج هيچ خودروي فرسوده اي ، پس از شماره گذاري وارد شبكه معابر شهر تهران مي شود و اين در حالي است كه در حد معمول بايد سالانه حدود 800 هزاردستگاه خودروي فرسوده از تهران خارج شود.

بر اساس بر آوردهاي صورت گرفته بيش از 10هزار دستگاه ميني بوس ديزلي فرسوده با عمر بالاي 10 سال در تهران تردد مي كند كه 800 دستگاه آنها  مي بايست پايان سال گذشته از ناوگان حمل و نقل عمومي خارج واسقاط  شود. اما شواهد امر و گزارشات مستند نشان مي دهد چنين اتفاقي هرگز حاصل نشده و خودروهاي فرسوده همچنان با تردد در خيابانهاي شهر موجب تشديد آلودگي محيط زيست مي شوند. ضمن اينكه عنوان مي شود همه 10هزار دستگاه ميني بوس ديزلي فرسوده در قالب برنامه چهارم توسعه از ناوگان حمل و نقل عمومي خارج و اسقاط مي شوند.

رييس سازمان حفاظت محيط زيست در يكي از نشست هاي خبري در خرداد سال گذشته به خبرنگاران گفت:علي رغم موفقيت هاي برنامه جامع كاهش آلودگي هواي تهران همچنان انتظار داشتن روز پاك خيلي زود است.

معصومه ابتكار در تشريح موفقيت هاي صورت گرفته براي كاهش آلودگي هواي شهر تهران به انطباق خط توليد 57 شركت خودروسازي داخلي با استاندارد هاي زيست محيطي اتحاديه اروپا، نصب كاربراتور انژكتوري بر روي تمام خودروهاي توليدي داخل، حذف سرب از بنزين و هواي كشور، جايگزيني گاز طبيعي فشرده و اتوبوس هاي CNG سوز ، اجراي طرح معاينه فني خودرو ها و اقدامات صورت گرفته در خصوص خودروهاي فرسوده اشاره كرده بود.

اما بايستي اذعان داشت كه از رده خارج ساختن خودروهاي فرسوده به عنوان يكي از طرحهاي ناموفق و ناكام سازمان محيط زيست به حساب مي آيد .

آمارها نشان مي دهد بيش از 3 هزار و 500 دستگاه ميني بوس و 621 دستگاه اتوبوس فرسوده و قديمي در بخش خصوصي شركت واحد در 72 خط شهري و 30 خط حومه تهران مشغول جابجايي مسافران هستند كه مسئولان امر و متوليان حفظ محيط زيست هنوز نتوانسته اند راهكار اجرايي براي جايگزيني اين خودروها داشته باشند.

بر اساس آمارهاي ارائه شده بيش از 10 هزار دستگاهميني بوس ديزلي با عمر بالاي 10 سال در تهران تردد مي كنند كه 800 دستگاه آن بايد تا پايان سال گذشته از چرخه حمل و نقل خارج مي شد.

عمر ناتمام خودروهاي فرسوده در ايران

حاصل پژوهش هاي انجام شده نشان مي دهد كه ميانگين عمر خودروها در اغلب كشورهاي جهان بين 5/9 تا 13 سال است ، در حالي كه عمر متوسط خودروها در ايران 30 سال تخمين زده شده است. لذا با همين رويكرد و بر اساس تعريفي كه مجلس شوراي اسلامي از خودروهاي فرسوده دارد بيش از دو ميليون  و 500 هزار دستگاه خودرو فرسوده سواري، وانت و سواري كار شخصي و عمومي بالاي 10 سال  در كشور وجود دارد كه از اين تعداد يك ميليون و 600 هزار دستگاه آن خودروهاي فرسوده با عمر بالاي 20 سال است.

در هر حال وزارت صنايع و معادن با همكاري سازمان حفاظت محيط زيست و ديگر ارگان هاي ذي ربط  در سال 82 ضمن تشكيل كميته اي، طرح خروج خودروهاي فرسوده را به هيات دولت ارايه داد و بدنبال تصويب اين طرح در دولت آيين نامه اجرايي آن نيز ابلاغ شد.
با ابلاغ دستورالعمل خودروهاي فرسوده توسط معاون رييس جمهور و رييس سازمان حفاظت محيط زيست كه عهده‌دار رياست كارگروه ماده 7 آيين‌نامه خودروهاي فرسوده است و تاييد مفاد مصوبه وزراي عضو كميسيون ماده (1) آيين‌نامه اجرايي قانون مقررات صادرات و واردات  خودرو از سوي رييس جمهور، اين دستورالعمل از تاريخ ابلاغ  قابل اجرا اعلام شد.

بر اساس دستورالعمل اجرايي ماده 7 آيين‌نامه نحوه از رده خارج كردن خودروهاي فرسوده، از اول فروردين سال گذشته پلااك خودروهاي فرسوده غيرمجاز اعلام شد ، اما اتفاقي كه افتاد غير از اجراي اين آيين نامه بود.

حرف هاي دهان پر كن و ديگر هيچ

چندي بعد و به دنبال عدم اجراي مصوبه سازمان حفاظت از محيط زيست، طرح جديدي به كميسيون زيربنايي دولت ارايه شد كه بر اساس آن خودروسازان داخلي در ازاي خروج خودروهاي فرسوده از معافيت هاي سود بازرگاني براي واردات قطعات خودرو بهره مند مي شدند...

از طرف ديگر رييس كميته كاهش آلودگي هواي تهران در روزهاي مرداد سال گذشته با اشاره به اجراي طرح مذكور اعلام كرده بود كه مي توان به خروج 100 هزار خودرو فرسوده تا پايان سال 83 اميدوار بود.

اما به موجب دستورالعمل اجرايي آيين نامه نحوه از رده خارج كردن خودروهاي فرسوده مصوبه هيات وزيران، خودروهاي فرسوده با مشخصات ذيل فرسوده محسوب شده و پلاك اينگونه خودروها از ابتداي سال گذشته برابر قانون فوق الذكر غير مجاز اعلام و مي بايست نسبت به از رده خارج ساختن آنها اقدام مي گرديد.
مركز اطلاع رساني ناجا اين خودروها را شامل سواري ، سواري كار و وانت كه توانايي دريافت برچسب معاينه فني را از مركز مكانيزه تهران بزرگ نداشته باشند اعلام كرده بود.

خودروهاي سواري ، سواري كار و وانت پلاك شخصي توليد داخل 4 سيلندر و كمتر مدل 1353 و قبل از آن، 6 سيلندر مدل 1356 و قبل از آن، 8 سيلندر مدل 1358 و قبل از آن.

خودروهاي سواري ، سواري كار و وانت پلاك شخصي وارداتي 4 سيلندر و كمتر مدل 1973  و قبل از آن، 6 سيلندر مدل 1976 و قبل از آن، 8 سيلندر مدل 1978  و قبل از آن.

خودروهاي سواري، سواري كار و وانت پلاك شخصي توليد داخل مدل 1366 و قبل از آن، وارداتي مدل 1986 و قبل از آن مي باشد.

بنابراين برابر ماده 2 و 181 آيين نامه راهنمايي و رانندگي مصوب سال 1347 رانندگي با وسايل نقليه با پلاك غير مجاز ممنوع بوده و مامورين انتظامي از حركت اينگونه وسايل نقليه جلوگيري مي كنند.

قرار بود خودروهاي فرسوده از رده خارج شود

البته قرار بر اين شد كه مالكان خودروهاي داراي پلاك غير مجاز يا از تسهيلات طرح جايگزيني خودروهاي فرسوده كارخانجات توليد خودرو كشور استفاده كنند يا در خارج از شهرهاي تهران، مشهد، اصفهان، تبريز، اهواز، اراك و شيراز تردد نمايند. همچنين با توجه به ممنوعيت تردد اين خودروها در سطح معابر 7 شهر مذكور، ماموران راهنمايي و رانندگي از اول آذر سال گذشته مي بايست با اين قبيل خودروها برابر مقررات مربوطه به عنوان خودروهاي با پلاك غير مجاز رفتار كنند.

اما در روزهاي پاياني نيمه اول سال گذشته رييس سازمان حفاظت محيط زيست به يكباره گفت : خروج خودروهاي فرسوده به نظر هيات دولت در اين زمينه بستگي دارد!!

گفته مي شود بيش از 80 درصد آلودگي تهران ناشي از دود خودروهاي فرسوده است، به طوري كه هر شهروند تهراني سالانه 160 كيلوگرم مواد سمي استنشاق مي كند و همين مساله سبب مي شود هر سال حدود 7 هزار نفر تهراني فقط به دليل عوارض ناشي از استنشاق هواي آلوده جان خود را از دست بدهند.

پيشنهاد كارشناسي كه محو شد

اعضاي دوره دوم شوراي اسلامي شهر با مشاهده چنين مشكلات و معضلاتي ، تصميم به ارايه پيشنهادي به هيات دولت شدند مبني بر اينكه در مقابل شماره گذاري يك دستگاه خودرو جديد، مي بايست يك خودرو فرسوده از رده خارج شود. اما شواهد امر نشان مي دهد با توجه به كارشناسي بودن اين ايده ، اما از سوي دولت مورد بي مهري قرار گرفت و اعتنايي به آن نشد.

از سوي ديگر معاون سازمان حفاظت محيط زيست قول داده بود تا پايان سال گذشته 20 هزار دستگاه خودرو فرسوده كه شامل 400 دستگاه ميني بوس ، 10 هزار موتورسيكلت دوزمانه ، 4 هزار تاكسي و تعدادي خودروي فرسوده شخصي مي شود از رده خارج شود.

وي در عين حال اذعان داشته كه بايستي سالانه 200 هزار خودروي فرسوده در تهران از رده خارج شود تا بتوان در اين صورت تا سال 88 همه خودروهاي فرسوده شهر تهران از رده خارج ساخت.

اما همه اينها خيال باطن و شايد كابوس وحشتناك سازمان حفاظت از محيط زيست كشور است كه مدام از سوي مسئولان و متوليان اين سازمان عنوان مي شود. زيرا در سال گذشته نه تنها 20 هزار دستگاه وسيله نقليه فرسوده از سطح معابر شهر تهران خارج نشد، بلكه گفته مي شود فقط به تعداد انگشتان دو دست و شايد كمتر خودرو فرسوده از رده خارج شده است!