داستان دنباله دار همزیستی زنجانیها با سرب/ صنعت سرب و روی زنجان از فرصت تا تهدید

به گزارش خبرنگار مهر، بی شک هیچ کس موافق تعطیلی کارخانه سرب و روی استان زنجان و مخالف توسعه صنعت و اشتغال در استان زنجان نیست و بارها در مقاطع مختلف در راستای توسعه و پیشرفت صنعتی استان زنجان تلاش شده است ولی باید قبول کنیم که صنعت آلاینده باید در مقابل آلودگی هایی که ایجاد می کند مسائل زیست محیطی را نیز رعایت کند هرچند تالاش های صورت گرفته در طی سالهای اخیر در زمینه کاهش آلودگی های کارخانه سرب و روی زنجان قابل تقدیر است ولی این فعالیت ها مصداق بارز تعلل و عدم توجه به سلامت بیش از نیم میلیون زنجانی است.

در توسعه جهانی، هدف، ایجاد رفاه و آسایش جمیع مردم است که در حال ظهور و بروز است و استان زنجان نیز در عین حالی که باید توسعه یابد باید سلامت شهروندان هم در این توسعه مد نظر قرار گیرد. زنجان استانی است که از انواع مواد معدنی غنی است و فلزات سرب و روی از جمله مهمترین مواد معدنی موجود در زنجان به شمار می رود.

وجود فلزات سنگین در محیط همواره در همه جوامع مورد توجه بوده و از اهمیت خاصی برخوردار است. به ویژه در دهه های اخیر که شناخت بسیار عمیقی نسبت به اثرهای سود زیست محیطی فلزات سنگین در کنار اهمیت بسیار فراوان اقتصادی آن ها کسب شده است و تاثیر فلزات سنگین بر محیط زیست همواره همه پژوهشگران را به سوی خود جلب کرده است. بنابراین با توجه به وجود ذخایر غنی مواد معدنی و به ویژه عناصر سنگین، توجه به موضوع، اهمیت دو چندانی پیدا می کند.

در این راستا و با توجه به اهمیت حفظ سلامت مردم در کنار توسعه، تهدید های مدیرعامل شرکت سرب و روی زنجان مبنی بر تعطیلی کارخانه سرب و روی زنجان و بیکار شدن کارگران این کارخانه در صورت تداوم پیگیریهای مسئولان استان و فعالان مطبوعاتی و رسانه ای برای حفظ موارد زیست محیطی استان جای تعجب دارد چون گروکشی مدیرعامل کارخانه توجیه مناسبی برای تهدید سلامتی مردم زنجان نیست بلکه باید مسئولان کارخانه موارد زیست محیطی را در کارخانه اعمال کنند.

این در حالی است که در جلسه ای که چند ماه پیش در کارخانه سرب و روی با حضور معتمد وزارت بهداشت برای سلامت شهروندان زنجانی برگزار شد و در این جلسه حرف های مدیرعامل کارخانه توسط معتمد وزارت بهداشت تائید شد و در پی آن خبرنگاران حاضر برای بازدید از کارخانه و خانه های سازمانی محدوده کارخانه دعوت شدند که البته اثری از سکونت در خانه های سازمانی محدوده کارخانه دیده نشد.

طولانی شدن پروسه انتقال کارخانه سرب و روی علی رغم تاکیدات استاندار زنجان و از سوی دیگر عدم رعایت کامل مسائل زیست محیطی موجب شده اننتقال کارخانه سرب و روی استان در ابهامی فرو رود که شاید در غبار تهدیدها و تطمیع ها رنگ ببازد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان در نشست مطبوعاتی اخیر خود به وجود 700 تا 1000 بیمار سرطانی در استان اشاره کرد و یکی از عوامل وجود این تعداد بیمار سرطانی در استان را معلول فعالیت کارخانه سرب و روی استان دانست.

رحیم سروری زنجانی تاکید: نمی‌توان نقش کارخانه سرب و روی در این قضیه را نادیده گرفت.

وی در این نشست، فعالیت این کارخانه را یکی از تهدیدهای سلامت زنجانی‌ها دانست و بر انتقال هرچه سریع‌تر این کارخانه به محل جدید تاکید نمود.

سرب ارتباط تنگاتنگی با کند ذهنی افراد جامعه دارد

عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان در حالی از سکوت مسئولان انتقاد کرد که به اعتقاد وی بحث پسماندهای شهری، کارخانه های متعدد، شهرک تخصصی روی و معدن انگوران و استحصال این مواد معدنی از دل زمین عواملی است که باید با حساسیت به آن نگاه شود و باید مطالعاتی در زمینه میزان آلایندگی این عناصر سنگین در محیط زیست و تاثیر آن بر سلامت انسان ها صورت گیرد.

وی با بیان اینکه سرب بیش از آنچه که تصورش را می کنیم خطرناک است، می افزاید: در دنیا در چند دهه گذشته روی این موضوع مطالعاتی انجام گرفته و به تازگی در اروپا کشف شده که ارتباط تنگاتنگی بین فلز سرب و کند ذهنی افراد جامعه و همچنین تاثیر آن بر نسل آینده وجود دارد.

زنگنه ادامه می دهد: می توان حضور فلز سرب و روی در زنجان را هم نعمت به شمار آورد و هم آن را تهدیدی بزرگ در جامعه دانست. چرا که اگر از این نعمت خدادادی به درستی استفاده نشود تبدیل به تهدیدی برای زندگی انسان ها خواهد شد.

استاد علوم محیط زیست دانشگاه زنجان با یادآوری اینکه سرب حتی از طریق پوست نیز جذب بدن می شود، خاطر نشان می کند: بایستی آزمایش ها و مطالعات بیشتری انجام گیرد تا نتایج قطعی تری حاصل شود.

میزان سرب در دندان های زنجانی ها بیش از حد مجاز است

وی با اشاره به نمونه گیری های صورت گرفته از شهروندان در روند مطالعات انجام شده ادامه می دهد: غلظت فلز سرب در دندان های شهروندان زنجانی بیش از حد مجاز می باشد و این نمونه برداری ها از ناخن افراد نیز صورت گرفته که نتایج مشابهی را نشان می دهند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان می گوید: در حال حاضر سرباره ها و پس ماندهای صنعتی سرب و روی در زنجان به قدری زیاد است که اگر احیا نشود دیر یا زود باعث آلودگی آب های زیرزمینی نیز خواهد شد. بنابراین هر چه سریع تر منطقه آلوده باید احیا شود.

موقعیت برپایی صنعت سرب و روی غیر منطقی و مکان یابی آن اشتباه بوده است

زنگنه با بیان این که جهت جریان آب های زیرزمینی در زمین شناسی زنجان از سمت کارخانه سرب و روی به شهر زنجان است، می افزاید: شوربختانه جهت باد نیز به طوری است که آلودگی موجود در هوا را به سمت شهر می راند.

زنگنه با تاکید بر اینکه موقعیت شرکت سرب و روی غیر منطقی و مکان یابی آن اشتباه بوده است، تاکید می کند: کارخانه سرب و روی باید جابجا شود چرا که در غیر این صورت به زودی شاهد بروز مشکلات بیشتری در منطقه خواهیم بود.

وی می گوید: البته باید توجه داشت که وضعیت و ترکیب زمین شناسی زنجان به نحوی است که به صورت طبیعی حاوی مقادیر زیادی فلزات سنگین است که با آب های سطحی شسته شده و به آب های زیرزمینی وارد می شود، با آزمایش های صورت گرفته توسط دانشگاه زنجان مشخص شد که آب شرب شهر زنجان از وجود عناصر سنگین آلاینده کاملا پاک است و حتی نمونه برداری ها نشان می دهد که آب های زیرزمینی اطراف کارخانه نیز فاقد آلودگی از عناصر سنگین است.

خاک و هوای زنجان آلوده به سرب است

استاد علوم محیط زیست دانشگاه زنجان ادامه می دهد: میزان سرب و روی در هوا و خاک زنجان بسیار بالاست و هیچ فردی منکر این نیست که خاک، هوا و گیاهان اطراف سرب و روی آلودگی دارند و این امری خطرناک است و کارخانه باید جابه جا شود هر چند مهم تر از جابجایی کارخانه بحث احیای منطقه است و شاید حتی جابجایی کارخانه نتواند دردی را دوا کند

پایش آلودگی باید به صورت مستمر انجام گیرد

همچنین عباسعلی زمانی استاد دانشگاه زنجان نیز به لزوم پایش آب، خاک و هوای اطراف کارخانه به صورت مستمر تاکید می کند و ادامه می دهد: در حدود 6 پایان نامه در علوم محیط زیست به آلودگی های محیط زیستی زنجان پرداخته است و آزمایشاتی با موضوع مطالعه فلزات سنگین در اطراف کارخانه سرب و روی زنجان بر روی آب و خاک انجام شده است .

خرگوشک در این منطقه بیشترین جذب سرب و روی را دارد

وی با اشاره به داده های به دست آمده از 126 نمونه خاک تا شعاع 5 کیلومتری کارخانه سرب و روی می افزاید: بیشتر آلودگی در محدود خود شرکت سرب و روی است.

زمانی ادامه می دهد: در حدود 4 نمونه از محوطه کارخانه برداشته شده است البته میزان فلزات موجود در خاک تا اندازه ای طبیعی و برگرفته از خاصیت زمین شناسی منطقه است و در آب های زیرزمینی منطقه نیز عناصر سنگین ناشی از فعالیت کارخانه مشاهده نشده است. البته گیاهانی از جمله خرگوشک در این منطقه بیشترین جذب سرب و روی را نشان دادند ولی باید مراقب بود این گیاهان توسط دام چرا نشود.

بنابراین با اطلاعات کسب شده و تحقیقات صورت گرفته از خاک، هوا و آب زنجان به نظر می رسد تهیه یک اطلس پزشکی زنجان از لحاظ آلودگی آب، هوا و خاک ضروری است چرا که با وضعیت فعلی آلودگی ها نیاز به ارایه راه کارهایی برای حفظ سلامت مردم هستیم.

همچنین عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان گفت: تاخیر در جابجایی کارخانه سرب و روی زنجان آلودگی آب‌های زیر زمینی را به همراه دارد.

زنگنه تاکید می کند: سرب با خاک پیوند نزدیکی دارد و اعلام اینکه آب‌های زیرزمینی استان به سرب آلوده نشده‌اند به این معنی نیست که در آینده امکان رسوخ آلودگی‌های سرب به داخل آب وجود ندارد. انتظار داریم با توجه به اهمیت موضوع، بررسی پسماندهای متعدد کارخانه سرب و روی، شهرک سرب و روی و معدن روی انگوران و استحصال این مواد معدنی با حساسیت پیگیری شود.

مسئولان و مدیران کارخانه سرب و روی بهتر است به جای توجیه مشکلات کارخانه و تهدید و تطمیع از ابزاز جلوگیری از آلایندگی کارخانه و تسریع در انتقال آن استفاده کنند.

........................................

گزارش: رحیم مقدمی