محمد جواد توکلی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار كرد: بحث حقوق مصرف کننده یکی از مباحثی است که جوامع امروز با آن مواجه هستند و از زوایای مختلف به آن توجه می‌شود، در برخی موارد به جنبه‌های حقوقی و قانونی اشاره می‌شود و آن شامل مواردی مانند درج قیمت کالا و بهره مندی از خدمات پس از فروش است که از نظر قانون الزامی است اما با توجه به اینکه در اسلام برای همه امور حقی مشخص شده است، مفهوم اخلاقی نیز از حقوق مصرف کننده برداشت می‌شود.
وي ادامه داد: بازار جزئى از نظام اقتصادى است که خود زير مجموعه‌اى از مکتب اسلام است و ارتباط عميقى با عقيده دارد، بنابراين، ويژگى اخلاقى بودن تنها منحصر به بازار اسلامى است و همين امر موجب مى‌شود که فعاليت در بازار با اعتقاد، ايمان و روح عبادى آميخته باشد و رقابتى ويژه و سالم را سازمان دهد.
اين پژوهشگر تاكيد كرد: مفهوم اخلاقی رعایت حقوق مصرف کننده این است که به طور مثال فروشنده در معاملات باید عیب و نقص کالای خریداری شده را بیان کند چرا که این از حقوق خریدار و مصرف کننده است که از ویژگی‌های کالا اطلاع داشته باشد.
به گفته توكلي، به واسطه پیچیده شدن مبادلات، خدمات پس از فروش به مصرف کننده این اجازه را می‌دهد که اگر کالا معیوب بود بتواند تعویض بکند.
پادشاهي كه از حقوق خود مطلع نيست
وی تصريح كرد: اهمیت رعایت حقوق مصرف‌کننده به‌گونه‌ای است که در ادبیات بازار، مصرف‌کننده پادشاه تلقی می‌شود، ولی در عمل این پادشاه از حقوق خود مطلع نیست، به همین دلیل است که در سال‌های گذشته، حاکمیت به عنوان نهاد پشتیبان در امر حمایت از مصرف کننده دخالت کرده است، اگرچه این دخالت باید این روزها به حداقل برسد و ساز و کارها به گونه‌ای صورت گیرد که به نقش مصرف کننده حیات بخشد ولی این امر هنوز در حد شایسته خود، شکل نگرفته است.
توكلي ادامه داد: در واقع حقوق مصرف کننده در عملکرد فعلی به آن سبکی که باید و شاید رعایت نمی‌شود، به طور مثال اگر کالاهایی که ضمانت دارند، خراب شود، مصرف کننده نمی‌داند چگونه باید حقوق خود را استیفا کند در بسیاری از موارد تولید کننده فرآیندی را تعریف نکرده است و گاهی اوقات نمایندگی کالای معیوب بهانه‌ای می‌آورد و مصرف کننده نمی‌تواند از حقوق خود استفاده بکند و می‌توان گفت بسترهای حقوقی برای تامین حقوق مصرف کننده تامین نیست، اشکال وارده مرتبط با رفتارها و منش‌های اخلاقی است که در آداب تجارت مطرح است اما مورد توجه قرار ندارد.
وي با بيان اينكه وجود بازار رقابتی و از بین رفتن انحصار از جمله حقوق مصرف‌کنندگان است اظهار كرد: در شرایطی که رقابت در کشور وجود نداشته باشد و شاهد انحصار باشیم، مشتری اهمیت خود را نخواهد یافت و بی‌توجهی به حقوق مشتری به اوج خود خواهد رسید. بر همین اساس مصرف‌کننده باید نسبت به حقوق خود آگاهی یابد و بخش‌های مختلف از جمله رسانه‌ها باید در راستای تشریح و آگاهی حقوق این بخش عظیم، کمک کنند.
دستورات اسلام در رعايت حقوق مصرف كننده
وي گفت: دستورات جالبی در اسلام وجود دارد که از جمله می‌توان به ارزشی به نام "اقاله" اشاره کرد که اگر در یک معامله مشتری قصد بر هم زدن آن را داشته باشد این حق را داشته باشد، همچنین زمانی که فروشنده کالایی را به مشتری تحویل می‌دهد در داخل ترازو یا میزان مورد استفاده مقدار بیشتری از کالا قرار دهد، این اضافه گذاشتن نیکوکاری است.
توكلي تصريح كرد: تعویض کالاهای معیوب و ارائه خدمات پس از فروش، دادن اطلاعات کافی به خریدار از مصادیق رعایت حقوق مصرف کننده است. اما به نظر می‌رسد بحث حقوق مصرف کننده یک بعد حقوقی و قانونی دارد که الزامی است و یک بعد اخلاقی دارد که در اقتصاد اسلامی مورد نظر است. اینکه افراد وارد الزامات قانونی نشوند و معامله و تبادل کالای مورد نظر خود را با مراعات اخلاقی انجام دهند، مورد نظر اسلام است.
نظر شما