دکتر علیرضا صدرا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سؤال که قدرت طلبی در سطح فردی، گروهی و حزبی چه آثاری می تواند بر جامعه داشته باشد، گفت: اساسا و ذاتا «قدرت» از اسمای حسنای الهی است و انسان چون هم خلیفه خداوند است و هم نفخه الهی دارد اساسا و ذاتا دنبال قدرت است و از ضعف و ذلت گریزان است و برعکس دنبال قدرت و عزت و به تعبیری دنبال جلال است، همان طور که دنبال جمال هم هست و این دو از اسمای حسنای الهی هستند.
وی با بیان اینکه اگر قدرت برای خدمت و ارتقای جامعه یا صادقانه باشد فضیلت است، افزود: اما اگر قدرت برای خود قدرت باشد، و یا قدرت برای غیر تعالی جامعه و یا به تعبیر حضرت امام(ره) برای خود انسان یا گروهی، حزبی و ... باشد، به این معنا که احساس سلطه از دل آن بیرون می آید نه عزت. این در حقیقت نه که فضیلت نیست، بلکه رذیلت است.
صدرا در ادامه سخنانش اظهار داشت: همان گونه که هر فضیلتی در جهت رشد هست، چه برای دارنده آن و چه برای آن جامعه، فضا و محیطی که آن دارنده از آن برخوردار است رشد به ارمغان می آورد، رذیلت برعکس است. همان طور که هر فضیلتی در جهت رشد است هر رذیلتی چه برای دارنده آن و چه برای جامعه برعکس فضیلت عمل می کند. رذیلت ممکن است، شهرت، ثروت و حتی علم باشد.
این محقق و استاد دانشگاه در ادامه سخنانش بیان کرد: شهرت، علم، ثروت و قدرت اگر برای اگر خدمت باشد فضیلت و خیر و مفید و مؤثر است. امام(ره) دنبال این است تا حاکمیت را به دست بگیرد تا بتواند خدمت کند. قدرت گریز و قدرت ستیز نیست، اما قدرت و اقتدار را که در آن صورت معنای عزت و عظمت دارد و معنای جلال و جلالیت خداوند است، عامل خیر و رشد می شود اگر هر کدام از اینها چه قدرت و چه ثروت و چه شهرت و حتی جوانی و زیبایی و مانند اینها (همه اینها می تواند منابع و مظاهر قدرت باشند) اگر برای خودشان باشد یا برای سلطه باشد قطعا رذیلت است و رذایل هم منفی و مخرب هستند و اگر کسی که رشد لازم را نداشته است به اینها دست پیدا کند فساد ایجاد می کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه اگر قدرت برای خدمت و صادقانه نه برای خود، بلکه برای غیر باشد ارزش دارد، گفت: امام (ره) می فرماید: امثال خواجه نصیرالدین طوسی ها در قدرت و حکومت وارد شدند، حتی در حکومت هلاکوخان مغول به این جهت که بتوانند کار مفیدی انجام دهند. امام(ره) می فرماید: اگر اینها برای خودشان رفتند که خود را حفظ کنند و به اصطلاح گلیم خودشان را از آب بیرون بکشند. خودشان را منبسط کنند، سلطه بر مردم و ظلم داشته باشند، قطعا این شر و منفی است، اما اگر حتی وارد حکومت ظالم شوید، اما برای احقاق حق یا تعدیل ظلم نه برای خود، بلکه برای غیر و خیر تا بتواند ظلم را تعدیل کند و یا هر اندازه که بتواند احقاق حق کند مفید و مؤثر است.
وی با تأکید بر اینکه ملاک خیر و شر بودن، خدمت به غیر است نه خدمت به خود، فرد یا حزب، افزود: اگر این گونه باشد نه تنها بد نیست، بلکه خوب است و توصیه شده و تعبیری داریم که حضرت امام (ره) نقل می فرماید که ملائکه خداوند در خانه چنین کسانی رفت و آمد می کنند. خواجه نصیر می گوید: «قدرت مانند سیل است که از سر کوه می آید و ما چند موضع نسبت به آن باید داشته باشیم: یا باید فرار کنیم، یا به خدمت او در بیائیم، یا مستقیم رو در روی او بایستیم»، مسلم است که نمی توان روبروی سیل ایستاد اما اگه بتوان آنرا کنترل و مهار و مدیریت و سازندگی کنیم نه تنها منفی نیست، بلکه مثبت است و خواجه نصیر هم این کار را با هلاکوخان مغول کرد و وارد دربار مغول هم می شود.
وی با بیان اینکه کار خواجه نصیر قابل تعمیم است، گفت: در هر شرایطی قدرت خودش ملاک نیست، قدرت ضمن اینکه قدرت مثبت غایتی دارد و رسالتی دارد، اما اگر قدرت را به عنوان ابزار در نظر بگیریم اگر برای مشارکت و فعالیت سیاسی دنبال نماینده و وکیل و وزیر بودن باشیم، بد نیست اما نباید به خاطر خود آن منصب باشد و یا به خاطر خود انسان باشد به خاطر خدمت باشد. خدمت صادقانه باشد کاملا مورد تأیید و تأکید است، اما به تعبیرحضرت امام(ره) قرآن خوانی می تواند آثار سوء داشته باشد، اگر برای نفس باشد و خود باشد. قرآن هم می تواند برای قدرت طلبی سر نیزه برود. بنابراین ملاک حق و باطل و عدالت و ظلم و خیر و شر است، نه نفس قدرت.
نظر شما