میراث معنوی گلستان/ از سوارکاری تا عروسی سنتی ترکمن

سوارکاری سنتی ترکمن، مراسم قاشق زنی چهارشنبه سوری گرگان، شیرینی اوماج، نان خرمایی و زنجفیلی گرگان نیز از دیگر  آثار معنوی نگارستان ایران زمین به شمار می رود.

 

رقص خنجر، آیین آق قویون(63 سالگی)، موسیقی ترکمن، آیین پرخوانی، مولودی خوانی، پوشاک وپای پوش ترکمن، پوستین دوزی، فرش ترکمن، و طوق بندان گرگان، آیین دسته چوبی بافت قدیم گرگان و نخل پا روستای بالاجاده از جمله آثار معنوی ثبت شده دراین استان است.

 

معاون میراث فرهنگی گلستان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: ابریشم بافی( به شماره548 ) ، زیورآلات ترکمن (به شماره 549 ) ، مراسم چهل منبر( به شماره 550 ) را ازدیگر آثار معنوی برشمرد که به تازگی شماره ثبت دریافت کرده اند.

 

 

وی افزود: تاکنون 19 اثر معنوی این استان درفهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

 

عمرانی خاطر نشان کرد: در اجرای ماده یک قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون بین المللی حفظ میراث فرهنگی ناملموس مصوب سال 1384 ه.ش مجلس شورای اسلامی و دراجرای ماده 12 کنوانسیون فوق ومواد 2و3 بین نامه اجرایی قانون مذکور با رعایت مقررات آیین نامه اجرایی مذکور، آثار فرهنگی ناملموس در فهرست آثار ملی کشور(فهرست نمونه و درخطر) به ثبت رسیده و ازتاریخ ثبت هرگونه اقدام که منجر به حفظ واحیاء اثر گردد مورد تاکید است.

 

معاون میراث فرهنگی این اداره کل اظهار امیدواری کرد: با ثبت آثار معنوی و ناملموس فرهنگی این استان و معرفی هر چه بهتر این آثار، گام های ارزنده ای جهت حفظ این مواریث فرهنگی برداشته شود.

 

عروسی سنتی ترکمن ها، رقص خنجر، جشن 63 سالگی یا آق آش از جمله آیین ها و آداب سنن گلستانیها در زمانهای مختلف از جمله نوروز است.

 

عید باستانی نوروز

 

این عید یکی از اعیاد باستانی و برجسته ایرانیان است که از گذشته ای دور تا به اکنون با مراسمی خاص برگزار شده است.

 

در استان گلستان نیز از اوایل اسفند، در برخی از نواحی، گروه دو نفره نوروز خوانان اشعاری را که به مناسبت فرا رسیدن عید نوروز سروده شده، می خوانند و از صاحبان منازل مژدگانی می گیرند.

 

مردم مژدگانی دادن را شگون دانسته و مقدم آنها را به عنوان پیام آوران بهار گرامی می دارند. در آخرین چهارشنبه هر سال هم با شادی به استقبال نوروز رفته و با روشن کردن آتش در چند نقطه و پریدن از روی آن جشن می گیرند.

 

مراسم عروسی ترکمنها

 

مراسم عروسی ترکمنها پر از ویژگیهاست و جذابیتهای بسیاری دارد، عروسی ها در میان ترکمنها به مدت 3 یا 4 روز به طول می انجامد.پس از آنکه خانواده داماد دختری را پسندیده باشند مادر و گلجه (زن برادر) داماد به خانه عروس رفته خواستگاری می کنند.

 

 

خانواده عروس پس از تحقیق درباره داماد و خانواده او جواب را می دهند ،اگر جواب مثبت باشد خانواده داماد با شیرینی و شکلات به خانه عروس می آیند.

 

در عید فطر خانواده داماد و فامیلهایشان با شیرینی و آجیل و کادوئی برای عروس به خانه آنها آمده جشن و سروری بر پا می کنند، در عید قربان نیز گردن و سینه گوسفند را به شکل مثلثی در می آورند که به آن "دوش"می گویند،. طرف داماد این گوشت را با تزئین و در کنار کادوئ های متنوعی که برای عروس خریده  شده به خانه عروس می برند.

 

اگر خانواده داماد بخواهند می توانند مراسم نامزدی را در یکی از روزها با جشن عید فطر و روز عید قربان برگزار می کنند و اگر چنین نباشد، مادر داماد به خانه عروس آمده روزی را برای مراسم نامزدی مشخصمی کند.

 

عروسی ترکمنها چندین مرحله دارد که عبارتند از: قودا بولماق، پذیرائی، مصائب(مصاحب)، عروس کشی، اوجه، اللش درمه و قایتارمق.

 

رقص خنجر

 

در این رقص که با حرکات متهورانه ای همراه است، ابتدا جوانان ترکمنی لباس های سنتی خود را پوشیده؛ به دور هم حلقه زده و دست به گردن یکدیگر می اندازند.

 

 

بعد شمشیردار در میان قرار گرفته و ذکر خوانده می شود، همچنین تعداد خاصی در عدد ذکر خوانان مطرح نبوده و گاه شش و گاه هشت نفر یا بیشتر در میان می آیند و به ذکر خوانی می پردازند.

 

آق آش یا جشن 63 سالگی

 

در بین مردم ترکمن مرسوم است که هریک از مردان که به سن شصت و سه سالگی می رسد، به پاس بزرگداشت شصت و سه سال زندگی حضرت محمد (ص) جشنی را به پا می دارد.

 

این جشن که به زبان ترکمنی آق قویون ( گوسفند سفید) می گویند با توجه به وضع مالی شخص برگزار کننده ممکن است مفصل یا مختصر باشد. 

 

جاذبه های معنوی گلستان از جمله میراث هایی است که نسل به نسل منتقل شده و هر ساله شمار زیادی از دوستداران فرهنگ منطقه را از مناطق مختلف کشور برای دیدن این جاذبه ها به استان می کشاند.