مداح متوقع به خودش لطمه خواهد زد/ مداحی نباید شغل باشد

به گزارش خبرنگار مهر، حاج سید مهدی دلاوری که در سال 1328 در خانواده ای مذهبی متولد شده و در واقعه 15 خرداد 1342 ورامین فقط 14 سال داشته، از 12 سالگی به تبعیت از خانواده، به مداحی روی آورده و در سال 57 در صف اول مبارزه با رژیم ستمشاهی قرار گرفت که منجر به دستگیری او از سوی "کمیته مشترک ضد خرابکاری" نیز شد.

خردادماه 1390 در دومین همایش بزرگ خانه مداحان اهل بیت رسول‌الله(ص) در سالن همایش برج میلاد از ۱۵ پیرغلام اهل بیت(ع) تجلیل به عمل آمد که یکی از آنان حاج سید مهدی دلاوری بود؛ به بهانه سالروز شهادت صدیقه اطهر حضرت زهرا(س) خبرگزاری مهر گفتگویی با وی ترتیب داده که می خوانید.

حاج سید مهدی دلاوری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: بنده متولد سال 1328 هستم و از سنین طفولیت یعنی از سن 12 سالگی مداحی را شروع کردم، چندی پیش در مجلسی حضور داشتم که خانم متوفی، معلم قرآن بنده بود و همان جا بین 600 نفر جمعیت عرض کردم، گفتم که همسر این شخص متوفی اولین معلم بنده در سن پنج سالگی در مورد تدریس قرآن و مداحی بود و از سن طفولیت به این برنامه اهل بیت(ع) و قرآن علاقه داشتم ولی مداحی را در سنین 12-13 سالگی شروع کردم و تا کنون ادامه داده ام.

وی افزود: معتقدم که هر چه خدا بپسندد قبول و هر چه که خدا نپسندد، قبول نیست و همیشه فکر و ذهنم این بوده که خدا بپسندد و هر مجلسی  که می روم در نظر می گیرم که باید اول خدا راضی باشد و دوم افراد مجلس هم ناراضی نباشند و این دو بعد را همیشه در نظر می گیرم.

رئیس خانه مداحان شهرستان ورامین تصریح کرد: مداحی در ورامین نسبت به شهرستانهای دیگر، یک مقدار در اوج است ولی متأسفانه یکسری از جوانان روی کار آمده اند که حرفهای کفرآمیز نسبت به اهل بیت(ع) می گویند، مثلاً مداحی بود که گفت "قل هوالله احد هم یک دروغی بیش نیست، ذات حق هم دختری دارد که نامش زینب(س) است"، مداحان حرفه ای این را رد می کنند، زیرا اینها همه کفر است.

^{حاج سیدمهدی دلاوری(نفر دوم از چپ) در مراسم تجلیل از پیرغلامان اهل بیت(ع) کشور در برج میلاد تهران(1390)}

وی ادامه داد: اگر بتوانیم بزرگان را در کنار شاگردان قرار دهیم تا این الفاظ که از دهان مداحان در مجالس بیرون می آید از بین برود، بهتر است.

در کل کشور مداحان خوب به اندازه انگشتان دست نمی شوند

وی عنوان داشت: باید منصفانه قضاوت کرد و گفت که در کل کشور مداحان خوب به اندازه انگشتان دست نمی شوند؛ شخصی را در ورامین به نام "حاج عبدالرضا میررجب" داریم که بسیار آدم وارسته ای است و مقاتل را درست می خواند و بسیار کم اتفاق می افتد که کسی پای روضه ایشان بنشیند و گریه نکند چون در روضه خوانی مهارت خاصی دارد که باید از ایشان تجلیل شود.

دلاوری اضافه کرد: برخی از مداحان که روی کار آمده اند با صاحب مجلس مبلغی را طی می کنند و دنبال حفظ شعر نمی روند، همه مدحها از روی کتاب می خوانند که اگر از حفظ بخوانند بهتر و جالب تر است اما متأسفانه یا خوشبختانه اینها در ورامین خریدار بیشتری دارند، ولی مداحان اگر تلاش بیشتری کنند، بهتر است.

وی تصریح کرد: هیچ کدام از مداحانی که 40 تا 50 سال مداح هستند، استاد به خصوصی نداشته اند، چون مانند حالا نبود که کانون و کلاس درسی تشکیل شود؛ در سابق مداحان با عشق و علاقه ای که نسبت به اهل بیت(ع) و هیئات مذهبی داشتند در هیئات مذهبی شرکت می کردند و یک مداحی می خواند و اگر زننده بود، مجلس نمی گرفت و آن مداحی که گوش می داد، می فهمید که این زننده است و در محافل عنوان نمی کرد، اگر که برجسته و مطلب خوبی بود، یاد می گرفت.

رئیس خانه مداحان شهرستان ورامین و عضو کانون مداحان این شهرستان افزود: در ورامین شخصی به نام مرحوم "حاج حسن نجات بود" که شخص برجسته ای بود و حدود شش ماه پیش بدرود حیات گفت که آموزش مداحی می داد، ولی اکنون کلاس درس تشکیل شده، امتحاناتی می گیرند و نمره می دهند، حتی مصمم هستند مدرک دکترا، مدرک در حد مهندسی و در حد مبتدی، ذاکر یا مثلاً ستایشگر به مداحان بدهند و حتی کارتهایی را نیز صادر کنند و به افراد بدهند که معلومات مداح مشخص شود؛ به هرحال مداحان باید بیشتر به حرفهایی که می زنند توجه کنند که وهن اهل بیت(ع) به کناری برود.

وی بیان داشت: در مجموع مداحان ورامین حدود 70 درصد مسائل مداحی را رعایت می کنند و از بومیها یک تعداد کمی رعایت نمی کنند؛ آنهایی که رعایت نمی کنند، خودشان را با مجالس مجمع الذاکرین و امثال آن تطبیق نمی دهند که مبادا اشتباهشان مطرح شود ولی به نظر بنده باید اشتباهاتشان مطرح شود تا اصلاح کنند.

مداحان مبتدی در اوقات فراغت و بیکاری، از تمرین مطالب و اشعار کوتاهی نکنند

این پیرغلام اهل بیت عصمت و طهارت(ع) سپس به بیان نکات مهمی برای مادحین مبتدی پرداخت و گفت: مداحان مبتدی همیشه در اوقات فراغت و بیکاری، به خصوص هنگام خواب و بعد از تعقیبات نماز صبح، از تمرین مطالب و اشعار کوتاهی نکرده و تکرار کنند.

وی اضافه کرد: مداحان هر مطلبی که مصمم هستند در مجلس بازگو کنند(حتی شعار صلوات) اگر قبلاً مطالب را مکتوب کنند روی ذهن آنها منقوش گشته و با اطمینان کامل در محافل پیاده می کنند و همچنین قبل از اجرای برنامه سعی کنند دو رکعت نماز بجا آورده و همیشه در مجالس با وضو باشند و قبل از گفتن "بسم الله" از ائمه معصومین(ع) کمک بطلبند و ضمناً ذکر "بسم الله الرحمن الرحیم" را حتماً بر زبان جاری کنند.

مداحان باید هر چه می گویند باور داشته باشند

دلاوری عنوان داشت: مداحان باید هر چه می گویند باور داشته باشند که تنها قبول داشتن مکفی نیست و طوطی وار نگویند، بلکه مطلب را مجسم کرده و اگر مصیبت است سوز و آه داشته باشند و همچنین سعی کنند ساده مصیبت بخوانند و از کلمات سخت استفاده نکنند، درضمن آنهایی که با صدای پائین و زمزمه و آرامش کامل مصیبت می خوانند، موفقیتشان بیشتر است.

وی افزود: هر روضه ای احتیاج به مقدمه دارد و مداحان بدون مقدمه نباید روضه بخوانند؛ همچنین در برخی از موارد باید کلمات عربی را با فصاحت و بلاغت به زبان جاری و ترجمه کنند زیرا شنوندگان بهتر باور می کنند، همچنین مداح باید در هر مجلسی موقعیت شناس باشد که چه روضه ای در این مکان بخواند، خوب است، مثلاً برای کودکان از حضرت علی اصغر(ع)، برای نوجوانان از حضرت قاسم ابن الحسن(ع)، برای بانوان از حضرت زینب(س) و... و همیشه غیر از مجالسی که توسط بانی ساعت مشخص می شود اختصار را رعایت کنند.

این مسئول بیان کرد: مداح نباید از جمعیت هراس داشته باشد و سعی کند در حین روضه خوانی در چهره افراد محزون نگاه کند و اگر برخی اوقات چشم را هم ببندد، اشکال ندارد؛ اگر افراد جلسه پراکنده و متفرق نشستند نام نامی آقا امام زمان(عج) را به زبان جاری کند و حتی المقدور مستمعان را فشرده بنشاند.

لباس و چهره مداح باید مذهبی باشد

وی ادامه داد: لباس و چهره مداح باید مذهبی باشد و تیغ بیجا به صورت نیندازد که بسیار مؤثر است و اگر وقت ایجاب می کند، مراسم را با ادعیه شروع کند و سعی داشته باشد اول مجلس با نام بقیه الله الاعظم امام زمان(عج) مداحی را آغاز کند.

دلاوری عنوان داشت: اگر مداحان بتوانند چشم، دست، بدن را بجا حرکت دهند، برای جلب توجه مستمع تأثیر خاصی دارد؛ آنها موقع نشستن طوری خودشان را تنظیم کنند که مسلط باشند و راحت بنشینند، اما اگر بایستند بهتر است.

وی اضافه کرد: مداح باید سعی کند برای خواندن از کسی تقلید نکند و یا اگر عادت کرده تقلید کند، کم کم از سرش بیندازد و اگر از خودش خلاقیت داشته باشد و ابتکار مشروع به کار برد، بسیار خوب است و اگر به روضه ای که می خواند اعتقاد داشته باشد، اعتقاد شنوندگان را نیز تأمین می کند.

رئیس خانه مداحان شهرستان ورامین گفت: مداح باید هر مطلبی که می گوید سند آن را ذکر کند و اگر شعری می خواند تخلص را هم با سلیقه خود و بجا به زبان جاری کند و از کتابهای معتبر استفاده کند؛ اگر چنانچه از کسی مطلبی شنید تا مأخذش را پیدا نکرده به زبان جاری نکند و روایاتی که متواتر است به زبان جاری کند و اگر روایت مختلف است، نگوید مثلاً "معلوم نیست که حضرت لیلا(س) مادر علی اکبر در کربلا بوده یا نه"؛ با صدای گرفته نخواند و اگر چنانچه بر دلایل مختلف مجبور است، کسالتش را برای مستمعین بیان کند.

مداح سعی کند تا اندازه ای روان شناس باشد

وی افزود: مداح باید سعی کند تا اندازه ای روان شناس باشد که اگر احساس می کند مستمع خسته است و با بغل دستی صحبت می کند یا سرش را می خاراند و... اگر در خودش نمی بیند که مجلس را گرم نگه دارد اختصار را رعایت کرده و تحویل دهد و اگر دعا می خواند یا مناجات به زبان جاری می کند، سعی کند میکروفون در آخر مجلس نصب شده و جمعیت در مقابل باشد نه پشت سر، چراکه این امر به تسلط مداح اضافه می کند.

دلاوری یادآور شد: مداحان مبتدی باید به بزرگان و پیشکسوتان احترام بگذارند و اگر یک بزرگتر که در مجلس شرف حضور دارد، پس از پایان مجلس قلبش آزرده باشد خدای نکرده بی ادبی و بی هنری مداح را می رساند؛ تهمت زدن، غیبت یا تضعیف کردن به دیگران لطمه می زند و گذشته از اینکه گناه کبیره است مداح را در جامعه سبک جلوه می دهد و بهتر است از شوخیهای بیجا و بذله گویی پرهیز کرده و در اوقات فراغت کمتر حرف بزند که امام صادق(ع) فرمود "اگر سخن گفتن نقره باشد، خاموشی طلاست" و اعمال و رفتار یک مداح خوب و مخلص آن گونه باید باشد که باعث افتخار و زینت اهل بیت(ع) نه باعث سرشکستگی آنها باشد.

اگر اخلاص برای مداح مهم باشد از تحریر بیجا می پرهیزد

وی ادامه داد: اگر مداح اخلاص برایش مهم باشد از تحریر (چهچه زدن) بیشتر از سه "آ" می پرهیزد؛ یک مداح خوب مطالعه را نسبت به تقلید نوارها و سی دیها، مقدم شمرده و از مقتلها و کتابهای معتبر استفاده می کند.

این پیرغلام اهل بیت(ع) در خصوص آفتهایی که مداح را تضعیف می کند، گفت: اگر مداح توکل را از خداوند متعال کم کند و به مردم چشمداشت داشته باشد، تضعیف  خواهد شد؛ خداوند می فرماید "عبدی اطعنی حتی اجعلک مثلی" یعنی "بنده من، از من اطاعت کن تا تو را مانند خودم مولا کنم" و اگر مداح به این حدیث قدسی پشت کند در جامعه پست جلوه داده می شود.

وی اضافه کرد: غرور، خودپسندی، از خود تعریف کردن، غیبت کردن علیه رقبا باعث تضعیف شخصیت می شود؛ ممکن است چند صباحی یک عده مردم عوام مرید هر مداحی باشند که وی نباید خودش را گم کند و باید بداند روزی فرا می رسد که همین مردم از او بر می گردند، پس باید فقط اخلاص را پیشه خود سازد.

دلاوری تصریح کرد: مداح باید قبل از برنامه اش مطالب را در ذهن خودش خوب بپروراند و پس از پایان یک بررسی داشته و عیوبش را برطرف کند که برای او تجربه ای شده باشد.

ظرفیت یک مداح باید از دیگران بیشتر باشد

رئیس دو دوره کانون مداحان شهرستان ورامین افزود: ظرفیت یک مداح باید از دیگران بیشتر باشد زیرا معمولاً در مجالس و هیئاتی که انجام وظیفه می کند، حرف اول را می زند و اگر قرار باشد با مردم مدارا نکند یا اینکه خدای نکرده عصبانی شود، باعث زمین خوردنش می شود؛ همچنین مداحی که در مجلسی شرکت می کند، بخواند یا نخواند نباید برایش فرق داشته باشد؛ غبطه خوب است و کار انبیا و اولیاست ولی مواظب باشد مبادا حسادت جای غبطه را بگیرد.

وی بیان داشت: مداحی که متوقع است مردم پیش پای او بلند شوند و یا به او احترام بیشتری بگذارند یا اینکه وارد هر مجلسی می شود برای او جایی را خالی کنند، به خودش لطمه می زند، بلکه هر مکانی که وارد شد هر جا که خالی بود، بنشیند چون بالا یا پایین مجلس فرقی ندارد.

دلاوری ادامه داد: مداح کم صبر، کم حوصله، کم طاقت و عصبانی روز به روز رو به اضمحلال می رود و تا جایی می رسد که مردم به او اعتنایی نمی کنند؛ حرف رکیک و زننده چه در مجلس و چه در بیرون مجلس مداح را سبک جلوه می دهد، مردم از مداح متوقع هستند در تمامی موارد ادب را رعایت کند.

مداح اگر در خواندن قرآن و دعا تسلط نداشته باشد، حرفهایش تأثیرگذار نیست

وی یادآور شد: یک مداح اگر در خواندن قرآن و دعا تسلط نداشته باشد، مستمع حسابی برای او باز نمی کند و به همین دلیل حرفهای او تأثیرگذار نیست و همچنین خوب است مداح همیشه با وضو بوده و در اول وقت هر نماز فریضه را بجا آورد و اگر در این مورد کوتاهی کند در تضعیفش اثر بسزایی دارد.

رئیس خانه مداحان و عضو کانون مداحان شهرستان ورامین تصریح کرد: مداح اگر در مجالس رعایت حق تقدم بزرگان، استادان، سادات، پیشکسوتها پیرمردها و... را نکند، نزد مردم مغرور جلوه می دهد و غرور هم صفت رذیله ای می باشد که محکوم است.

هیچ مداحی نمی تواند بگوید کامل هستم

دلاوری افزود: هیچ مداحی نمی تواند بگوید "کامل هستم و نقصی ندارم" و اگر این گونه فکر کند معلوم می شود که بسیار کم دارد و باید در خودش تجدیدنظر کند؛ اگر کسی قبل از مداح مداحی کرده نباید در فکر این باشد که اشعار و گفتار نفر قبل را بکوبد و اگر این چنین باشی مداحی اشکال دارد.

وی عنوان کرد: یک مداح مؤمن خلف وعده نمی کند و باید متعهد باشد به طور کلی به هر کسی قول می دهد کلمه "به شرط حیات" را به زبان جاری کند؛ یک مداح حداقل باید 100 حدیث حفظ باشد و تاریخ اسلام را از زمان بعثت خاتم الانبیا(ص) تا زمان حجت ابن الحسن(عج) از نظر بیوگرافی در حد معمول بداند چون مردم بعد از روحانیت، از مداح توقع عالم بودن دارند و کسر شأن مداح است که نادان باشد.

مداح چون مداح اهل بیت(ع) است، چاپلوسی و مداحی دیگران را باید کنار بگذارد

عضو کانون مداحان شهرستان ورامین ادامه داد: اگر نیت مداح این باشد که روی دست کسی بخواند - که متأسفانه بسیار مرسوم شده - دنیا و آخرت خودش را به باد فنا داده است؛ همچنین یک مداح چون مداح اهل بیت(ع) است، چاپلوسی و مداحی دیگران را باید کنار بگذارد، ضمن اینکه نوحه خوانی برای اشخاص متوفی در مجالس فواتح و ختم مکروه است و صورت خوشی ندارد که نام شخص متوفی را در نوحه خود بگنجاند.

این مسئول افزود: یک مداح اگر مادی گرا باشد و به خاطر پول، پاکت و... با کسی بحث کند، ضربات مهلکی بر خود وارده کرده و مردم را نسبت به همه مادحین بدبین می کند؛ مداح نباید مداحی را یک شغل امرار معاش برای خود قرار دهد، بلکه برای ارتزاق روزی باید شغل دیگری داشته باشد.

وی تصریح کرد: یک مداح اگر هیئات و جلسات دیگر را در حین مداحی تضعیف کرده و بکوبد در اصل خودش را کوبیده است؛ بنابراین یک مداح باید سعی کند در جایی بخواند که او را تا اندازه ای بشناسند و اگر او را بشناسند نسبت به او هتک حرمت نمی کنند.

گفتگو: علیرضا مهدی زاده