باتلاق جازموریان جانی دوباره گرفت/ حضور پرندگان مهاجر در بزرگترین حوزه آبریز کرمان

به گزارش خبرنگار مهر، باتلاق بین المللی جازموریان در گذشته ای نچندان دور و قبل از اینکه سدهای متعدد بر روی رودخانه های این حوزه آبریز احداث شود یکی از ذخیره گاههای اصلی گیاهی و جانوری جنوب شرق کشور محسوب می شد.

وجود گونه های منحصر به فرد گیاهی و جانوری این بخش از کشور را که بدون شک یکی از بکرترین قطبهای زیست محیطی کشور محسوب می شد به مکانی دست نیافتنی برای ادامه حیات جانوران و حیوانات مختلف تبدیل کرده بود روزگاری که گمان می شد خرس یقه سفید آسیایی منقرض شده است در کمال تعجب جازموریان آنها را در پناه خود نگاه داشته بود و به صورت طبیعی از کشتار این حیوان توسط شکارچیان و عدم وجود شکار در امان نگاه داشته بود.

از سوی دیگر درحالی میلیونها دلار سالانه برای واردات انواع علوفه برای تغذیه دامهای دامپروران در کشور هزینه شد این جازموریان بود که در سالهای گذشته مراتع گسترده خود را به روی عشایر و دامهای جنوب استان کرمان و سیستان و بلوچستان گسترده بود و این منطقه را به قطب دامداری تبدیل کرده بود.

از سوی دیگر به دلیل گسترده بودن جازموریان و صعب العبور بودن آن به جرات می توان گفت هنوز پای انسان به برخی مکانهای این اکوسیستم غنی باز نشده است و همچنان نیز انسان نتوانسته است از نزدیک بر روی این طبیعت بکر تاثیر بگذارد اما احداث سدهای متعدد بر روی این باتلاق بین المللی این عرصه زیبا و منحصر به فرد طبیعی را این روزها به مکانی خشک و در معرض خطر تبدیل کرده است.

هر چند دوستداران محیط زیست و مسئولان محلی بارها در خصوص خشک شدن این باتلاق هشدار داده اند اما هر روز بر تعداد سدهای کوچک و بزرگی که بر روی رودخانه های این حوزه آبریز به خصوص رودخانه هلیل رود و بم پور احداث شده افزوده می شود.

تبدیل باتلاق جازموریان به کویر خشک

از سوی دیگر خشکسالی های 17 ساله نیز بر این باتلاق تاثیر منفی گذاشته است بطوریکه حجم آب دریاچه این باتلاق هر روز کمتر می شود و از وسعت جنگلهای حاشیه باتلاق و مرغزارهای آن کاسته می شود.

کاهش شدید حجم آب دریاچه جازموریان پدیده ای است که در سایه دریاچه ارومیه و سایر حوزه های آبریزی که بیشتر مورد توجه رسانه ها هستند پنهان مانده است و باتلاق جازموریان هر سال قسمتی از وجود پر طراوتش را به کویر و بیابان می بخشد و در این میان سکوت تنها چیزی است که بر این عرصه حکم فرما شده است.

این باتلاق در گذشته نچندان دور یکی از مکانهای اصلی کوچ پرندگان مهاجر بود اما پس از خشک شدت بخش قابل توجهی از باتلاق دیگر پرندگان مهاجر نیز مسیر کوچ را عوض کردند.

گفته می شود سهم آبریز این حوزه آبریز تنها مسئله ای است که در زمینه تقسیم آب سدهای بالا دست مورد بی توجهی جدی قرار گرفته است و سهم این حوزه هم اکنون به صفر رسیده است.

پیش از این مساحت باتلاق جازموریان که 69 هزار هکتار تخمین زده می شود سه هزار و 300 کیلومتر مربع دریاچه در زمان پر آبی و دو هزار و 500 کیلومتر مربع در زمان کم آبی بود اما با خشک شدن دریاچه بخش باتلاقی اکثر قسمتهای باتلاق را در برگرفته است و آب مورد نیاز حیوانات این اکوسیستم به زحمت تامین می شود.

حیواناتی که در معرض انقراض قرار دارند

اما اکنون از فلامینگوها، غازها و اردکهای جازموریان از هوبره، عقاب طلایی و گراز های وحشی و خرس سیاه آسیایی سایه ای مانده است و ادامه حیات این حیوانات به حق آبه ای وابسته است که تخصیص نمی یابد.

اما طی روزهای اخیر بارندگیهای بی سابقه در استان کرمان که جنوب استان نیز از آنها بی نصیب نبود جان دوباره ای به باتلاق جازموریان بخشیده است هر چند که میزان آب دریاچه باتلاق هنوز تا میزان آب دوران کم آبی جازموریان نیز فاصله زیاد دارد با این وجود موجب طراوت و شادابی جازموریان شده است.

در این میان حضور دوباره برخی از پرندگان مهاجر نیز در این تالاب بار دیگر خاطرات دوران پر رونق جازموریان را زنده کرده است و مراتع و دشتهای اطراف نیز مملو از گیاهان و درختان سر سبز شده است.

میزان بارندگیهای اخیر استان کرمان به خصوص در برخی شهرستانهای جنوبی استان کرمان طی  10 سال گذشته بی سابقه بیان شده است و این امید در دل دوستداران محیط زیست زنده شده است که شاید جازموریان با تمام شدن دوران خشکسالی بتواند حداقل خود را از زیر سایه عوامل طبیعی خارج کند.

هر چند عدم اختصاص حق آبه از سدهای بالا دست جازموریان مهمترین تهدیدی است که این اکوسیستم را رو به نابودی سوق می دهد.

کاهش قابل توجه سطح آب دریاچه جازموریان

زهرا سلیمانی، کارشناس محیط زیست در خصوص وضعیت این روزها جازموریان گفت: با بارندگیهای اخیر در جنوب استان کرمان موجب زنده شدن این باتلاق بین المللی شده است.

وی افزود: در واقع جازموریان تنها حوزه آبریز استان کرمان محسوب می شود و حفظ این اکوسیستم بسیار حیاتی است.

وی ادامه داد: طی سالهای اخیر به دلیل خشک شدن دریاچه جازموریان بسیاری از گونه های جانوری از این منطقه کوچ کرده اند و به دلیل عدم وجود منطقه مناسب برای زیست خطر انقراض بسیاری از این جانداران را تهدید می کند.

سلیمانی همچنین از تغییر مسیر کوچ پرندگان خبر داد و گفت: هر چند خشکسالی یکی از عوامل اصلی خشک شدن این دریاچه است اما از سوی دیگر عدم ورود آب از رودخانه ها به دریاچه باتلاق مهمترین مشکل موجود است.

وی گفت: رودخانه هلیل رود و بم پور و چند رودخانه فصلی مهمترین عامل تامین آب باتلاق جازموریان هستند اما عملا سالهاست آبی که به این اکوسیستم وارد می شود بسیار اندک و غیر قابل توجه است.

سلیمانی افزود: یکی دیگر از عوامل تهدید کننده این حوزه چرای بی رویه در مراتع اطراف باتلاق است اما گویی وضعیت موجود جازموریان برای کسی اهمیتی ندارد و ادامه این وضعیت بسیار نگران کننده است.

وی با اشاره به آغاز فصل گرمای هوا در جنوب استان کرمان افزود: شدت گرما طی روزهای آینده آب موجود در جازموریان را تبخیر می کند و حجم آب به زودی کاهش خواهد یافت.

سلیمانی ضمن اشاره به کاهش چشمگیر سطح آب دریاچه و حجم آن افزود: میزان مناطق باتلاقی جازموریان نیز به دلیل خشک شدن زمین هر روز کوچکتر می شود.
.................................

گزارش: اسماء محمودی