سعدی مرد پرآوازه ای که سخن عالمانه را عاشقانه نقش و نگار کرد

به گزارش خبرنگار مهر،  ابوعبدالله مشرف الدین مصلح شیرازی ملقب به شیخ اجل سعدی نه تنها یکی از بزرگترین و ارجمندترین ایرانیان است، بلکه یکی ازبزرگترین سخن سرایان جهان است.

شیخ سعدی در سال های اول سده هفتم هجری درشیراز در خانواده ای اهل علم و دین متولد شد. وی پس از طی دوران کودکی در جوانی به بغداد رفته و در آنجا به تحصیل درس و بحث و تکمیل علوم دینی و ادبی پرداخت.

استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اراک با بیان ویژگیهای سعدی به خبرنگار مهر گفت: سعدی از بزرگترین شاعران غزل سرای ایران است و در زمینه قصیده جزو شاعران طراز اول کشور محسوب می شود.

محسن تاج آباد افزود: یکی از دلایلی را که سعدی را جزو شاعران طراز اول جهان کرده است اول اینکه سعدی بیشتر از 30 سال سفر کرده و دوم اینکه این شاعر مدتی را شاگردی نموده است وبه تحصیل علوم روز از جمله ادیان، فلسفه و علوم قرانی پرداخته است.

وی با بیان اینکه این شاعر غزل سرای عاشقانه در زمینه معرفتی هم سلوک عارفانه و تزکیه نفس داشته خاطرنشان کرد: سعدی یک نوع عرفان آزاد را تجربه کرده بدون اینکه به هیچ گروه صوفیه وابستگی داشته باشد.

این استاد ادبیات ادامه داد: پس از طی این مراحل بود که سعدی کتاب جاودانه ای را به نام گلستان و آ نهم در مدت چند ماه به رشته تحریر درآورد.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر مبنی بر اینکه چرا دیگر به مانند سعدی در این دیار شعر و ادب پارسی نداریم گفت: تنها داشتن قریحه یک سنگ بناست و باید این قریحه شاعران با علوم روز،سیرآفاقی و تزکیه نفس همراه شود تا شاهد سعدی های دیگر باشیم.

تاج آباد با بیان اینکه مولانا در 40 سالگی و پس از گذر از مراحل سیر و سلوک مولانا شد تصریح کرد: قریحه شاعر اگر خوب پرورش کند و با تربیت همراه شود محصول خوب و ماندگارتا ابدیت می دهد.

از ویژگی های سعدی پند و اندرز بزرگان و امرا و سلاطین معاصر خود در میان قصیده ها و غزل هایش است.

شیخ اجل سعدی از فصیح ترین گویندگان و بلیغ ترین نویسندگان است، کلامش روشنی و روایتش سهل و ممتنع است . بیشتر مردم شعر سعدی را شنیده اند و لذت هم برده اند اما به جرات می توان گفت که کمتر کسی به راستی و خوبی معنای سخن او را درک کرده است . سخن در دست سعدی همچون مومی است که به بهترین و موجزترین شکل ادا می شود و سخنش حشو و زاید ندارد.

سعدی هفتصد سال پیش به زبان امروزی ما سخن نگفته، بلکه ما پس از هفتصد سال به زبانی که از سعدی آموخته ایم سخن می گوییم یعنی سعدی شیوه نثر فارسی را چنان دلنشین ساخته که زبان او زبان رایج فارسی شده است.

تاج آباد با اشاره به دیگر ویژگیهای شعر سعدی ادامه داد: سعدی در دیوان خود یک سری هزلیات دارد که مورد انتقاد است اما این هزلیات بنا بر دیوان نویسی ان زمان بوده است و شیخ اجل مشکل اخلاقی نداشته است.

وی به ساختار و محتوای شعر سعدی اشاره کرددو گفت: این شاعر هم در ساختار و هم در محتوا به بهترین نحو عمل کرد و سخن عالمانه را عاشقانه نقش و نگار کرد.

کتاب گلستان  سعدی زیباترین کتاب نثر فارسی است و شاید بتوان گفت در سراسر ادبیات جهانی بی نظیر است. این کتاب خصایصی دارد که در هیچ کتاب دیگر نیست، نثری است آمیخته به شعر یعنی برای هر شعر و جمله و مطلبی که به نثر ادا شده یک یا چند شعر فارسی و گاهی عربی شاهد آورده است که آن معنی را گسترش می دهد.

نثرسعدی گذشته از فصاحت، بلاغت، سلامت، ایجاز، متانت، استحکام و ظرافت، همه  آرایش های شعری را هم در بردارد، غالب عباراتش کلمات قصار است به طوریکه در کوچکترین و زیباترین عبارات بهترین و پرمغزتریت معانی را پرورده است.

از خصایص شگفت انگیز سعدی دلیری و شهامتی است که در حقیقت گویی بکار برده است. در دوره ترکتازی مغول و جباران دست نشانده ایشان که از امارت و ریاست جز کام و هوس رانی تصوری نداشتند و هیچ چیز مانع اجرای هوس نفس نمی انگاشتند ،شیخ سعدی فقیر، گوشه نشین، حقایق را به نظم و نثر بی پرده و آشکار چنان فریاد کرده که در هیچ عصر و زمان کسی به این روشنیسخن نگفته بود.

وی تنها به صاحبان اقتدار دنیا نپرداخته است بلکه  از تشریح احوال زاهد و عابد ریایی و قاضی فاسد و صوفی دنیا وار و پوچ بودن عبادت و ریاضتی که از روی صدق و صفا نبوده و نظر به خیر خلق نداشته باشند، خودداری نکرده است.

شیخ سعدی از بزرگان عصر خود مداحی کرده است اما مدایح او هیچ شباهت به ستایش های گویندگان دیگر ندارد نه تملق می گوید، نه مبالغه می کند ، بلکه سراسر  گفتارش موعظه و اندرز است و متملقان و گزافه گویان را سرزنش می کند. ممدوحان خود را به داد و مهربانی و دلجویی از فقرا و ضعفا و ترس از خدا و تهیه توشه آخرت و تحصیل نام نیک ترغیب می نماید.

اگر همه مزایای کلام  سعدی را در یک کفه ترازو بگذاریم کفه دیگر که با او برابری می کند جنبه عاشقی اوست. وجود سعدی را از عشق و محبت سرشته اند. همه مطالب را به بهترین وجه ادا می کند اما چون به عشق می رسد شور دیگر می یابد هیچ کس چون سعدی عالم عشق را نه درک و نه بیان کرده است.عشق او از مخلوق آغاز شده و سرانجام  به خالق می رسد و از این روست که می گوید: "عشق را آغاز هست انجام نیست"

سعدی مانند فردوسی و مولوی و حافظ نمونه کامل انسان متمدن حقیقی است که هرکس باید رفتار و گفتار او را سرمشق قرار دهد. آثار این هنرمندان خلاصه و جوهر تمدن چندهزار ساله مردم این کشور است.

شیخ اجل سعدی دریکی از سال های  بین 691 و 694 در گذشت و در بذرون شهر شیراز به خاک سپرده شده است.