شاهکار طبیعی تنگ بُرج لوت در فهرست میراث طبیعی جهان

به گزارش خبرنگارمهر، سرزمین سوزان لوت ، متنوع ترین پدیده های بیابانی دنیا را در خود جای داده است که با مطالعات میدانی که ازسال 1386 در این منطقه اغاز شده، پیوسته شاهد شناسایی ومعرفی ابعاد تازه ای ازارزشهای طبیعی اقالیم گرم و خشک زیستکره در این بوم سازگان هستیم. اهمیت وموقعیت پدیده های طبیعی لوت موجب شده تا برخی از ویژگی های طبیعی این منطقه  بالاترین رکورد جهان را به خود اختصاص دهند.

بررسی مجدد بخشی ازچاله مرکزی لوت وانجام تحقیقات تکمیلی شبکه هیدرولوژیک این منطقه و باتلاق های گوناگونش، به ویژه ادامه مطالعه رودخانه 6 کیلومتری که سالها قبل مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته بود، همچنین سفرتحقیقاتی به نقاط بِکرو پست لوت مرکزی و اندازه گیری تل های پشت نهنگی (مگاریپل )، شناسایی ناحیه فرو افتاده رودشور وبررسی مرتفع ترین کلوت های ناحیه شرق و چاله های فروبسته بین آنها عزیمت  تحقیقاتی به نواحی ریگ بلند و توده های ماسه بادی ریگ یلان و شناسایی تپه های ماسه بادی رودشور ، از جمله مناطق مورد مطالعه در فروردین ماه سال جاری بود.

بهمن ایزدی ریس هیأت مدیره کانون سبز فارس در این باره به مهر می گوید:این مطالعه میدانی که توسط محققان کانون سبز فارس به همراه گروه مستند ساز تصویری انجام شد؛ به دستاوردهای ارزشمندی در خصوص شناخت بیشتر زیستبوم گرم و خشک لوت منتهی شد. 

به گفته وی، وجود دشت های وسیع عاری از گیاه وپهنه های شنی وتوده های ماسه بادی وانواع لکه های کویری که معرف وضعیت عمومی لوت است ، این ذهنیت را تقویت می کند که لوت سرزمین مسطح و بی دروپیکری است که صرفا دارای پدیده های همگون دشتی است . اما وجود ناهمواری های گوناگون وعوارض های طبیعی منحصر بفرد، نشان از تنوع پدیده های بیابانی در لوت دارد .

ایزدی افزود: شناسایی و مطالعه دو تنگ آبرفتی بُرج و بلبل در بیابان لوت مرکزی که از پدیده های شگفت انگیز لوت است و تاکنون از دید محققین مخفی مانده بود و همچنین بررسی تکمیلی بلند ترین کلوت (مگایاردانگ ) لوت ، ماحصل اولین سفر سال 1392 به تشکیلات داخلی لوت است.

رییس هیات مدیره کانون سبز فارس تأکید می کند: تنگ های بُرج و بلبل از پدیده های بی نظیر بیابان لوت مرکزی اند که شناسایی و معرفی آنها در واقع هدیه بیابان لوت به جامعه علمی کشور وآحاد مردم در سال جاری محسوب می شود. این تنگ های آبرفتی که تا کنون شناسایی نشده بودند ،  بر اساس پیکر بندی عمومی آنها وهمچنین وضعیت زمین ریخت شناسی (ژئومرفولوژی) توسط کارشناسان  با اسامی برج وبلبل نامگذاری شدند و با فاصله حدود 7 کیلومتر در شرق و غرب رودشور قرارگرفته اند و فاصله بین آنها را تل های شنی پشت نهنگی ، کلوت های پراکنده و عرصه های رُسی و شنی فرا گرفته اند.

به اعتقاد ایزدی، تنگ بُرج ، شاهکار طبیعی بیابان لوت محسوب می شود که در بررسی اولیه به نظر می رسد قدمت تشکیل این تنگ به زمانهای بوجود آمدن سازند کلوت ها ، یعنی بین دوران یخبندان اول و دوم زمین شناسی برسد.

او در ادامه می گوید: تنگ برج در واقع مسیل آبرفتی است که روان آبهای پرحجم دشت غربی لوت مرکزی به سمت مخروط افکنه های عمیق دامنه شرقی را تسهیل کرده است. هرچند که از زمان تشکیل این تنگ که ابتدا بر اساس فرسایش آبی ومتعاقبا به واسطه فرسایش بادی بوجود آمده است ، هزاران سال می گذرد، اما در حال حاضر نیز محل عبور روان آب هایی است که گاهاً بر اثر رگبارهای موقتی ایجاد می شود.

به گفته رییس هیات مدیره کانون سبز فارس، دهانه ورودی این تنگ حدود هشت متر است که با مرتفع شدن دیوارهای عظیم طرفین آن ، دهانه تنگ تر می شود تا جایی که پهنای عمومی دهانه آن به حدود 5/1 تا 2 متر می رسد. ارتفاع دیواره های تنگ بُرج حدود پنجاه متر است و صخره های منفرد سوزنی شکل بسیار مرتفع به صورت برج های نوک تیز در کنارآنها به صورت موازی استقرار یافته اند و اشکال جذاب وشگفت انگیزی را بوجود آورده اند که به لحاظ ارزشهای زمین شناختی در جایگاه ممتازی قرار می گیرند. ارتفاع زیاد دیواره های طرفین وتنگ بودن راهروهای پیچاپیچ این تنگ موجب شده تا در طول روز به بسیاری از نقاط آن نور آفتاب نرسد .

آنطور که ایزدی می گوید: آشکار بودن طبقات رسوب گذاری شده طی دوران های مختلف در دیواره های این تنگ باعث شده تا محققان علوم زمین شناسی بهتر پی به قدمت تشکیلات سازند لوت ببرند . بنابراین لزوم بررسی و مطالعه وضعیت طبیعی تنگ برج در آینده توسط متخصصین رشته های رسوب شناسی ،ژئومرفولوژی وجغرافیا ضروری است.

به اعتقاد او، پیچیدگی راهروهای تنگ ووجود دیواره های مرتفع و همچنین صخره های مخروطی با ترکیب رس موجب شده تا شرایط بسیار مناسبی برای زیست گونه های جانوری در تنگ برج فراهم شود. وجود انواع قاب بالان ، سارگپه، قراب، بیدها ، انواع عنکبوت ، خزندگان و روباه شنی در این ناحیه شرایط اکومرفولوژی کم نظیری در لوت به وجود آورده است به گونه ای که ذخیره گاه غذایی پرندگان شکاری مهاجر را نیزموجب شده است و نشان از اهمیت ویژه زیست محیطی زیستگاه تنگ برج در بوم سازگان لوت دارد.

ایزدی یاد آورمی شود : تنگ برج به لحاظ ساختار زمین شناسی و اکومرفولوژی و همچنین زمین ریخت شناسی و چشم اندازهای بی نظیر اقلیم گرم و خشک لوت و همچنین نقش تعادلی آن در فلات ایران ، شایستگی والایی برای ثبت در فهرست میراث های طبیعی ، ملی جهان را دارد که کانون سبز فارس مقدمات تشریفات قانونی آن را در برنامه دارد .