در روایات معتبری آمده است که «اگر مردم به هر دلیلی حج را ترک کنند بر حاکم اسلامی است که آنها را مجبور به انجام این فریضه کند ...، پس اگر آنها قدرت مالی بری حج نداشتند بایستی از بیت المال مسلمین برای حج آنها هزینه شود.»(من لا یحضر الفقیه، جلد 2، کتاب الحج، ص 420)
همه می دانند که علیرغم تنگناهای ارزی که در یک سال گذشته کشور با آن دست و پنجه نرم می کند، برخی اقلام وارداتی مورد نیاز اقشار مختلف و برخی از خدمات عمومی هنوز مشمول ارز مرجع یا تخفیفی می شوند تا فشار کمتری بر اقشار ضعیف جامعه وارد آید، اما سؤال اینجاست که چرا در مورد حج به عنوان عبادت و فریضه ای واجب هیچ گونه تسهیلاتی ارزی یا ریالی از سوی دولت در نظر گرفته نمی شود؟ و بلکه حتی برای سپرده های متقاضیان کمترین سود ممکن اعمال شده است.
این در حالی است که بنا بر گزارشهای مکرر رسانه ها، بسیاری از کالاهای غیر ضروری مانند لوازم آرایش و ... مشمول ارزهای تخفیفی بوده اند! چرا در شرایطی که مدیران جامعه همواره ادعای کمک به اقشار متوسط و کم درآمد را داشته و فریاد عدالتشان گوش فلک را پر کرده است، از کمترین مساعدتی برای حج حجاج که بیشترشان از طبقات ضعیف یا متوسط جامعه هستند خودداری می کند؟ آیا اجرای عدالت این است که برخلاف سالهای گذشته که یارانه زیادی صرف امور حج و زیارت می شد، این گروه که امسال یا این سالها به حج مشرف می شوند از این یارانه ها محروم باشند؟
جای گفتن ندارد که بسیاری از متقاضیان حج، از سالها قبل با سختی فراوان و صبر بسیار مبلغ لازم را برای ثبت نام فراهم کرده اند و تأمین یکباره حدود 10 میلیون تومان، آن هم شش ماه قبل از تشرف برای اکثریت قریب به اتفاق آنان نه تنها دشوار بلکه غیرممکن است.
چگونه دولتمردان و مدیران حج جمهوری اسلامی راضی می شوند که دلداگان بارگاه الهی و مشتاقان حج ابراهیمی پس از سالها انتظار و دلواپسی اکنون به سادگی از این توفیق بی نظیر به خاطر برخی سوء تدبیرها و یا سلیقه های غریب در اولویت بندی هزینه ها، محروم شوند در حالی که معلوم نیست آیا در سال بعد، وضعیت اقتصادی به شکل کنونی و یا بهتر از این باشد. شاید بگویند شرط حج استطاعت است و در شرایط فعلی برخی از مردم استطاعت لازم را ندارند، پس حج بر آنها واجب نیست. پاسخ روشن است مگر از جمله وظایف ذاتی حکومت اسلامی زمینه ساز ارزشهای دینی آن نیست که انجام اعمال عبادی مانند نماز و خمس و زکات و حج را برای مردم آسان نماید.
آیا نباید دولت اسلامی تدبیری برای استطاعت گروه بیشتری از آحاد جامعه به منظور ارتقای معنوی آنان در نظر بگیرد؟ و موانع سفر را چه از لحاظ امنیتی و چه از لحاظ اقتصادی و مالی برطرف سازد؟ به اعتقاد ما مسلما یکی از دلایل اصرار امام راحل بر ادامه اعزام حجاج ایرانی، علی رغم ظلمها و نابکاریهای آل سعود این بود که امت اسلامی از نعمت حج محروم نشوند و پرچم حج ملت بزرگ ایران همواره در اهتزاز بماند. آری، بهتر است دست اندرکاران برای حل مشکل کاری کنند و تدبیری بیندیشند.*
*دکتر مصطفی عباسی مقدم، عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان
نظر شما